Vrouwen mochten in de achttiende eeuw geen lid zijn van genootschappen. Tegenwoordig is discriminatie op grond van geslacht verboden. Maar bij de Rotary zijn mannen en vrouwen nog grotendeels gescheiden, zij het vrijwillig.
In haar proefschrift Uw sekse en de onze beschrijft Claudette Baar-de Weerd de groei van het aantal genootschappen in Nederland na 1750. Ze ontstonden als informele onderonsjes van mannen uit de betere kringen, die bijeenkwamen om over kunst en wetenschap te praten of geld in te zamelen voor goede doelen. Na verloop van tijd kregen ze reglementen en rituelen.
Genootschappen waren per definitie mannenclubs. ‘De formele genootschappen waren voor vrouwen moeilijk toegankelijk,’ schrijft Baar. ‘De toelatingseisen die aan het lidmaatschap gesteld werden en het betalen van contributie vormden vaak een obstakel.’
Toch namen vrouwen soms via een omweg deel aan de activiteiten van genootschappen. Wetenschapsclubs en kunstkringen organiseerden voor de echtgenotes van hun leden soms speciale privélessen, of lieten vrouwelijke kandidaten deelnemen aan prijsvragen. Veel filantropische genootschappen accepteerden vrouwen als geldschieters. Soms mondden zulke initiatieven uit in aparte nevenorganisaties voor vrouwen.
En zo gaat het vandaag de dag nog steeds. Inner Wheel Nederland is zestig jaar geleden opgericht door echtgenotes van Rotary-leden, die vanwege hun sekse toen geen lid mochten worden. Hoewel de Rotary in 1989 het lidmaatschap heeft opengesteld voor vrouwen, is Inner Wheel nog allesbehalve overbodig, zegt secretaris Francien Duthler-van de Kerkhof.
Lid worden van een lokale Rotary-club kan slechts op uitnodiging. ‘In de afgelopen twintig jaar is het aantal vrouwelijke Rotarians wel sterk gestegen, maar de verhouding tussen mannen en vrouwen is nog lang niet fiftyfifty. Nog steeds zijn er clubs die er liever geen vrouwen bij hebben.’
Volgens Duthler legt Inner Wheel zich net als de Rotary toe op fondsenwerving voor goede doelen. ‘Ter ere van het zestigjarige jubileum hebben we dit jaar 100.000 euro ingezameld voor kinderen met kanker. Elke lokale club houdt eens per maand een bijeenkomst die bestaat uit een huishoudelijke vergadering en een lezing. Verder zijn er de nodige boekenclubs en culturele activiteiten.’
Als internationale organisatie is Inner Wheel nog altijd verboden terrein voor mannen. ‘Maar in Nederland word je dan gelijk om de oren geslagen met het verbod op discriminatie,’ zegt Duthler. ‘Daarom mogen in Nederland ook mannelijke partners van Rotarians lid worden van Inner Wheel. Toch is het aantal mannen in de organisatie tot nu toe beperkt gebleven tot twee à drie.’
Claudette Baar-de Weerd, Uw sekse en de onze. Vrouwen en genootschappen in Nederland en in ons omringende landen (1750-ca. 1810). 368 p. Verloren, € 39,00
Dit artikel is exclusief voor abonnees
