Alle artikelen
Verder heerste er binnen de detentiemuren een behoorlijke organisatie. Om overbevolking tegen te gaan werden gevangenissen regelmatig ‘gezuiverd’ door lokale magistraten. De situatie voor de gevangenen bleef zodoende leefbaar. Ook waren er talrijke dienstverleners en familieleden die de bewoners konden bezoeken om bijvoorbeeld eten te brengen of juridisch advies te geven, waardoor ze de band met de buitenwereld niet hoefden te verliezen. De kans op succesvolle reïntegratie bleef.
In de eeuw die volgde werd de stadsgevangenis een steeds vanzelfsprekender onderdeel van de stedelijke samenleving. Het was niet langer enkel een plaats om criminelen en dissidenten weg te stoppen om ze vervolgens aan hun lot over te laten. Naarmate het aantal gevangenen steeg, groeide niet alleen het aantal huizen van bewaring mee, maar werd ook nagedacht over de inrichting. Voorzieningen als kapellen, ziekenzalen, personeelsruimten en waterputten laten zien dat langdurige opsluiting geen incident meer was, maar als serieuze aangelegenheid werd gezien. Arme gevangenen konden een beroep doen op een pro-deoadvocaat. Van pure verwaarlozing was nog zelden sprake.
Aan het eind van de veertiende eeuw waren stadsgevangenissen van plaatsen voor detentie, dwang en straf veranderd in centra waar reïntegratie, wereldrijk recht en volksliefdadigheid de ruimte kregen. Hoewel het natuurlijk beter was om er niet te belanden.
Guy Geltner
‘Het leven in de middeleeuwse gevangenis’ in: Madoc. Tijdschrift over de Middeleeuwen 4/2010
64 p. Uitgeverij Verloren € 8,-
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Liever de nor dan de herberg
Het stereotype van de middeleeuwse gevangenis als een hellegat is onverdiend. Dat schrijft Guy Geltner in Madoc, het tijdschrift over de Middeleeuwen waarvan het laatste nummer in het teken van straffen staat. De eerste Europese gevangenissen ontstonden in de dertiende eeuw en hoewel Spartaans, verschilden de leefomstandigheden er weinig van de levensstandaard in die tijd....
Marjan Schwegman over keuzes maken tijdens de bezetting
Het begon vaak als een vriendendienst. Voor Joodse bekenden die valse papieren nodig hadden bijvoorbeeld, of een onderduikadres. Zo kwamen veel verzetslieden in de illegaliteit terecht. ‘Veel van deze mensen vertelden achteraf dat het voor hen iets vanzelfsprekends was,’ zegt Marjan Schwegman, directeur van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. ‘Omdat het om...
Steling: Nederland heeft geen leger nodig
Anton van Hooff‘De laatste keer dat het Nederlandse leger iets voorstelde en internationaal aanzien vergaarde was in 1600, onder Maurits, tijdens de Slag bij Nieuwpoort. We hebben voor de rest altijd op onze sterke vloot vertrouwd. Nederland heeft geen militaire traditie in de zin van een machtig landleger. Nederlandse jongemannen met opspelende hormonen voeren het...
Presidenten doen er niet toe
Het is gebruikelijk de recente Amerikaanse geschiedenis te structureren aan de hand van de verschillende presidenten en hun ambtstermijnen. Dit is een voor de hand liggende en simpele methode om enige orde te brengen in de historische chaos. Een historicus kan dan mooi beginnen met een biografische schets en de vaak opwindende verkiezingscampagne. Deze historiografische...
Jolande Withuis
Mocht u denken, zoals velen met u, dat wij op 4 mei op de Dam exclusief de doden van de Tweede Wereldoorlog herdenken, dan is dat een vergissing. De herdenking bij het monument dat inderdaad voor hún nagedachtenis werd opgericht, is een ware hutspotherdenking gewor-den. In 1961 werden de gevallenen in Indonesië en Korea binnengesmokkeld;...
Eerst de geografie, dan pas geschiedenis
Vergelijkende beschavingsgeschiedenissen zijn zelden waardevrij. Of je nou de oudste in zijn soort neemt, de Bijbel, of een van de jongere, bijvoorbeeld Botsende beschavingen van Samuel Huntington: altijd is er één civilisatie die model staat; en bijna altijd worden dit soort boekwerken geschreven door gelovigen in de eigen beschaving of de eigen godheid. Herodotus schreef...
Cruijffiaanse antwoorden op historische ‘kernvragen’
H.W. von der DunkDe glimlachende sfinx. Kernvragen in de geschiedenis443 p. Bert Bakker, € 24,95In november 1995 sierde het portret van Von der Dunk het omslag van Historisch Nieuwsblad, met als onderschrift: ‘The Godfather.’ Uit een door het maandblad verricht onderzoek naar de vijftig ‘machtigste’ historici was Von der Dunk, die toen reeds vijf jaar...
Op stap met een dienstmeid
De wereld draait om vrouwen. Tenminste, als mannen er de dienst uitmaken. Dat is wat Eric Palmen in zijn boek over vijf mannen uit vier generaties Van Schoonhoven ons voorhoudt. Auteur en uitgever proberen de belangstellende koper zo lang mogelijk in het ongewisse te laten over de plaats van handeling, maar dit verhaal speelt zich...
Zelfs de mussen moesten dood
In 1995 publiceerde de Franse historicus François Furet een overzichtsgeschiedenis van het communisme in de twintigste eeuw onder de sprekende titel Het verleden van een illusie. Onder veel meer besteedde Furet daarin uitgebreid aandacht aan de roemruchte destalinisatierede die Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov uitsprak op 23 februari 1956. Furet beschrijft de grote gevolgen die de aanval...
Briljante politicus, corrupte opportunist
Een kleurrijker personage dan David Lloyd George, de beruchte liberale politicus die Groot-Brittannië als premier tijdens de Eerste Wereldoorlog naar de overwinning leidde, zal een biograaf niet gauw tegenkomen. Lloyd George staat bekend als een briljant politicus, een flamboyante en charismatische, maar zeer sarcastische en onbehouwen redenaar, een bijna pathologische rokkenjager en een nietsontziende en...
Film: ‘Adolf Hitler was een geweldige kerel’
‘Waarom die onmensen aan het woord laten?’ Armando en Hans Sleutelaar kregen in 1967 een storm van kritiek over zich heen over hun boek De ss’ers. Nederlandse vrijwilligers in de Tweede Wereldoorlog. Daarin spraken acht Nederlandse Waffen-SS’ers vrijuit over de redenen van hun aanmelding bij het paramilitaire elitekorps. Ook blikten zij terug op de ervaringen...
Website: Duitse parachutisten in de huiskamer
Het zal niet lang meer duren tot de generatie die de Tweede Wereldoorlog bewust heeft meegemaakt is overleden. Toch is er geen sprake van een vergeten oorlog, bleek vorig jaar uit onderzoek. Integendeel, op middelbare scholen is de periode ’40-’45 met afstand het populairste onderwerp tijdens de geschiedenisles. Internet is een van de beproefde middelen...
