De Amerikaanse politiek is tot op het bot verdeeld over de nationale begroting. Begin augustus sloten Republikeinen en Democraten slechts op het nippertje een compromis over verhoging van het schuldenplafond en bezuinigingen op de federale uitgaven. Zo diep is de kloof in Washington dat Amerika-deskundige Frans Verhagen overeenkomsten ziet met de jaren vijftig van de negentiende eeuw, vlak voor het uitbreken van de Amerikaanse Burgeroorlog.


‘De Verenigde Staten zijn momenteel extreem gepolariseerd. Daarbij is een geografische verdeling zichtbaar: bij de verkiezingen van 2010 won de Republikeinse partij met name in de zuidelijke staten, de Democraten in de noordelijke staten. De radicale Republikeinse vleugel van de Tea Party heeft zijn thuisbasis in het Zuiden. Van de 22 Tea Party-mensen in het Huis van Afgevaardigden die “nee” zeiden tegen de verhoging van het schuldenplafond kwamen er vijf uit South Carolina.

Deze Republikeinen zijn niet tot enig compromis bereid en willen simpelweg het karretje in de sloot rijden. Dat doet mij denken aan de periode voor de Burgeroorlog. Toen ging het om de vraag of in de nieuwe Amerikaanse staten langs de westelijke frontier slavernij was toegestaan. Net als nu verschansten de verschillende partijen zich in hun eigen stellingen, waardoor het politieke proces stagneerde. In die tijd liepen Congresleden zelfs met pistolen rond op Capitol Hill.

Net als toen gaat het conflict tussen Noord en Zuid nu voor een belangrijk deel over de rechten van de afzonderlijke staten in relatie tot de federale overheid. Door sommige Republikeinse gouverneurs wordt openlijk gesuggereerd dat zij bepaalde beleidsmaatregelen van president Obama in hun eigen staten niet hoeven door te voeren. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Texaanse gouverneur Rick Perry, die mogelijk zelf meedoet aan de komende presidentsverkiezingen. Perry heeft bovendien hardop gespeculeerd dat Texas zich zou kunnen losmaken uit het unieverband, net zoals de zuidelijke staten deden in 1861. Zover zal het nu niet komen, maar deze provocatie is veelzeggend voor de politieke wanverhoudingen.

Er wordt wel gezegd dat het Zuiden revanche neemt voor het verliezen van de Burgeroorlog in 1865. De revival van de zuidelijke staten begon in de jaren zeventig en tachtig van de twintigste eeuw. Terwijl de economie in de oude industriestaten in het Noorden haperde, begonnen staten als Arizona, Nevada en Florida aan een groeispurt. De bevolking in deze staten is vanouds conservatief en gekant tegen de federale overheid – opvattingen die wel in de zuidelijke genen lijken te zitten.

In de jaren zeventig begon vanuit het Zuiden een conservatieve contrarevolutie tegen de progressieve cultuur van de sixties en tegen de uitbreiding van de sociale voorzieningen door de Democratische president Lyndon Johnson. Die contrarevolutie werd gedragen door evangelisten als Jerry Falwell en Pat Robertson, en uitgebuit door sluwe politici zoals Barry Goldwater en Ronald Reagan, die zich opwierpen als strijders tegen big government. In de praktijk heeft dat trouwens weinig betekent en bleef het voornamelijk bij retoriek.

De Tea Party daarentegen heeft laten zien dat het haar menens is met de strijd tegen Washington. Het doel van deze club is het beleid van president Obama met alle beschikbare middelen te saboteren, ook als dat voor de Verenigde Staten rampzalige gevolgen heeft – zoals in het geval van het schuldenplafond. Een burgeroorlog zal er dit keer niet komen, maar er dreigt wel een stille oorlog die het land zal doen stagneren.’

– Bas Kromhout