Alle artikelen
Volgens militair historicus Christ Klep is het risico op ongelukken bij bombardementen groot. Na honderd jaar militaire luchtvaart is ‘schoon’ bombarderen nog altijd een illusie, zegt hij.
‘Het luchtwapen heeft sinds zijn ontstaan een imago van reinheid en technologische finesse. Terwijl de infanterist ploetert op de grond, vliegen de “ridders van de lucht” hoog boven het slagveld en werpen met dodelijke precisie hun bommen af. Dat beeld was nooit reëel en is het nog steeds niet.
Tot en met de Tweede Wereldoorlog konden vliegtuigen alleen “domme bommen” afwerpen, waarbij je maar het geluk moest hebben dat de wind ze de goede kant op blies. In de jaren vijftig kwamen er geleide wapens, zoals raketten. Sindsdien is de techniek in essentie niet veranderd. Sterker nog: de Amerikaanse B52-bommenwerper is na zestig jaar nog steeds in gebruik. Ze zijn wel iets nauwkeuriger dan tijdens de Vietnamoorlog, maar een wezenlijk verschil is er niet.
Tijdens de Eerste Golfoorlog in 1990 werd het beeld van de schone luchtoorlog nog eens bevestigd door Amerikaanse videobeelden van bunkers die van grote hoogte werden vernietigd. Er bestonden ook beelden die dichter bij de grond vanuit helikopters waren gemaakt, en waarop je slachtoffers zag omvallen. Die liet het Pentagon liever niet zien.
De moderne luchtmacht werkt nog steeds met domme bommen, zij het dat die zijn voorzien van besturingsmechanismen. Soms wordt gebruik gemaakt van video, soms van laser – maar dat laatste is erg duur. Ook experimenteert men tegenwoordig met DNA-specifieke systemen, zodat de tegenstander nooit zou kunnen ontsnappen aan de bom die hem achtervolgt. Maar dat is voorlopig science fiction. De komende dertig, veertig jaar moeten we het doen met de huidige gebrekkige techniek.
Hieraan kleven twee problemen. Ten eerste is er weinig tijd om een doel te identificeren, te markeren en vervolgens te bombarderen. Ten tweede zit er een vertraging van twintig, dertig seconden tussen het moment van afwerpen en de inslag. In de tussentijd kan de situatie zich wijzigen. En de verwoesting die een vliegtuigbom aanricht is enorm.
Om burgerslachtoffers te voorkomen moet een piloot strakke procedures vol dubbele en driedubbele controles volgen. Maar die werken vaak niet. In 2010 lekten via Wikileaks beelden uit waarop te zien was hoe Amerikaanse Apache-piloten in Irak mannen met camera’s aanzagen voor Talibanstrijders. De piloot smeekte zijn commandant bijna om te mogen schieten. Het resultaat was dat journalisten en burgers werden geraakt.
Je moet dus goed nadenken voordat je besluit het luchtwapen in te zetten, zoals de Nederlandse regering in 2012 deed in Somalië. . Regering en media spraken ten onrechte van “piratennesten”. Alles wat piraten nodig hebben zijn een bootje, radio, brandstof en wapens. Ze opereren vanuit gewone havenplaatsen, waar ook vissersboten liggen en waar de bevolking hen steunt. Als je daar gaat bombarderen is er een aanzienlijke kans op burgerslachtoffers.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Lessen uit het verleden: Nauwkeurig bombarderen onmogelijk
Volgens militair historicus Christ Klep is het risico op ongelukken bij bombardementen groot. Na honderd jaar militaire luchtvaart is ‘schoon’ bombarderen nog altijd een illusie, zegt hij. ‘Het luchtwapen heeft sinds zijn ontstaan een imago van reinheid en technologische finesse. Terwijl de infanterist ploetert op de grond, vliegen de “ridders van de lucht” hoog boven...
Hoeveel mensen zaten er in Anne Frank-trein?
Zijn exacte getallen van belang voor de geschiedschrijving? Zijn de bestaande databanken van Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog betrouwbaar? Is het ultieme monument, een wand of boek met alle namen van Joodse slachtoffers, mogelijk? Ikzelf werk aan een privéonderzoek naar een aan het eind van de oorlog door het verzet geliquideerde, Joodse verrader. In dat...
Aantjes-affaire ging niet om ’twee lettertjes’
Op 6 november 1978 onthulde historicus Loe de Jong dat de CDA-fractievoorzitter Willem Aantjes tijdens de Tweede Wereldoorlog lid was geweest van de SS. Een dag later trad Aantjes af. De achterban was woedend op de historicus, die een geliefd politicus ten val had gebracht door ‘de oorlog’ erbij te slepen. De Jong gaf in...
De klassieken in de achttiende eeuw
De achttiende eeuw wordt door veel historici gezien als de bakermat van de moderniteit. Het was de eeuw van de Verlichting, waarin de ratio een einde maakte aan een manier van denken waarin autoriteit en traditie een dominante rol speelden. Niet alleen God was zo’n autoriteit, ook veel auteurs uit de Oudheid waren dat. Een...
‘We hebben het nicht gewusst’
Als er 102.000 medeburgers worden vermoord en bijna niemand verzet zich, dan moet dat wel te wijten zijn aan onverschilligheid bij de rest van de bevolking. Die redenering vormt de basis van wat Bart van der Boom, docent moderne Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden, ‘de mythe van de schuldige omstander’ noemt. In zijn boek...
Tentoonstelling: Café Tante Stien en een Turkenpension
Café Tante Stien is klein en bruin. Op de tafel ligt een perzisch tapijtje. De kroonluchter heeft kaarsvormige lampjes. In de afwas degelijke witte kopjes, op de muur versleten bruinleren behang. Er hangt een doordringende lucht van sigaretten en verschaald bier. Of is dat verbeelding, want de sigaretten in de volle asbakken zijn nep,...
Hoe George Washington de eerste president van Amerika werd
Een mooi historisch overzicht, volledig gebaseerd op data uit Wikipedia, van de strijd om het Witte Huis is te vinden op de website electoralmaps.org. Op de kaartjes op deze website is precies te zien welke staten voor welke presidentskandidaat kozen. De allereerste presidentsverkiezingen werden gehouden in 1789. Meteen valt op dat het kiessysteem vrijwel gelijk...
Signalementen (film)
The Ultimate War II Movie Collection 8 speelfilms. Just Bridge Entertainment, € 29,99 Over de Tweede Wereldoorlog zijn niet alleen duizenden documentaires gemaakt, maar het is ook met afstand de meest verfilmde oorlog. Acht films zijn verzameld in een luxe box, die ook een 500 pagina’s tellend (foto)boek bevat. De films zijn...
Film: Soldatenheroïek en pijnlijke vragen
De angst van een paar decennia geleden dat de Tweede Wereldoorlog in de collectieve herinnering in de mist zou verdwijnen, is verre van uitgekomen. De belangstelling voor dé oorlog lijkt groter dan ooit. Volgens een artikel in de Guardian van de Engelse schrijver en columnist Simon Jenkins verschenen er in 2000 380 Engelstalige boeken...
In beeld: Onafwendbaar einde
Decennialang draaide alles in Zuid-Limburg om de mijnen. Het ondergrondse werk was funest voor de gezondheid, maar de voorzieningen waren uitstekend. Tot Nederlandse kolen onrendabel werden. Voor de tweede keer in een halve eeuw maakt Zuid-Limburg zich grote zorgen over de werkgelegenheid in de regio. In de jaren zestig dreigde het einde van de kolenmijnen,...
Column Maarten van Rossem
In mijn jeugd heb ik onder leiding van mijn opa, die in Delft woonde, verscheidene malen het Prinsenhof aldaar bezocht. Daarbij stonden wij altijd enige tijd stil bij de kogelgaten in de muur op de plaats waar Willem de Zwijger is doodgeschoten door Balthasar Gerards. Dan citeerde mijn opa onveranderlijk op eerbiedige toon de...
Column Martin Sommer
Net als velen van u heb ik dankzij de goede gaven van de boekenclub Erflaters van onze beschaving van Jan en Annie Romein in de kast staan. Een kloek deel, en een grote prestatie van het historici-echtpaar om zoveel illustere Nederlanders te portretteren, vooral omdat de hoofdstukken bij elkaar zes eeuwen omspannen. Onlangs heb...
