‘De Papoea’s van Nieuw-Guinea worden gediscrimineerd door de Republiek Indonesië. Het was in hun belang geweest om onder VN-mandaat een zelfstandige staat te stichten,’ schrijft Rick Moermans. Hij is het eens met de stelling van deze maand, die luidt: ‘Indonesië had Nieuw-Guinea nooit mogen inlijven.’ Een meerderheid van 61 procent van de forumdeelnemers onderschrijft dit; 27 procent wijst de stelling af.
In 1962 gaf Nederland onder internationale druk zijn gezag over Nieuw-Guinea op. Na een interim-administratie onder de vlag van de Verenigde Naties werd het gebied na een jaar overgedragen aan Indonesië, op voorwaarde dat de Papoea’s zich uiterlijk in 1969 per referendum mochten uitspreken over hun toekomst.
De uitslag – blijvende aansluiting bij Indonesië – werd goedgekeurd door de VN, maar is altijd omstreden gebleven. ‘De volksraadpleging was een grote frauduleuze operatie,’ schrijft Jos Schmitz. ‘De Papoea’s kwamen van de regen in de drup: het Nederlandse kolonialisme werd ingeruild voor het neokolonisalisme van de Indonesische (Javaanse) staat.’ Ook A.J.W. Wuite denkt dat er ‘manipulatie’ in het spel was. ‘Nu kon voor Indonesië de tijd aanbreken om het land te beroven van zijn bodemschatten en hout, waarbij de Papoea’s werden onderdrukt.’
Sommige respondenten vinden, zoals Moermans, dat Nieuw-Guinea na een tijdelijk VN-bestuur een zelfstandig land had moeten worden, ‘hetzij door samenvoeging met het Australische Papoea-Nieuw-Guinea, hetzij op zichzelf staand’. J. van Eck is van mening dat Nederland het land niet eens aan de VN had moeten overdragen. ‘Dan zou Nederland de kans zijn geboden iets moois van die voormalige kolonie te maken.’
D. Fopma wijst erop dat Nieuw-Guinea ‘qua cultuur en historie een heel ander land’ is dan Indonesië. Volgens J. de Geus behoren de Papoea’s tot ‘een volstrekt ander ras’ dan de volken van Indonesië; daarom horen ze ook staatkundig niet bij elkaar.
Dit ziet F.G. Jansen anders: ‘Nieuw-Guinea behoorde tot Nederlands-Indië, dus viel dit gebied logischerwijze onder de soevereiniteitsoverdracht.’ Ook Jaap van Deelen is van mening dat Indonesië ‘als rechtsopvolger van Nederlands-Indië even veel of weinig recht had om Nieuw-Guinea te besturen. Juist door het stugge Nederlandse vasthouden aan dit land zag Jakarta zich genoodzaakt er naderhand een stevig Indonesisch stempel op te drukken.’
E.R. van Dooren schrijft dat Nederland niets meer te zoeken had in Nieuw-Guinea. ‘Onze rol als kolonisator was uitgespeeld.’ Daarom vindt Ton Kelder de forumstelling ongepast. ‘Wij hebben de Papoea’s nooit toestemming gevraagd om hun land in te lijven, dus waarom zouden we mogen oordelen over Indonesië?’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
