Alle artikelen
Anton van Hooff:
‘Als voorzitter van de Vrije Gedachte, een atheïstische club, maakt het mij niet uit hoe de paus eruitziet of waar hij vandaan komt. Ik hoop gewoon op een zeer ouderwetse paus, die de katholieke kerk om zeep helpt. Wat dat eerste betreft heeft het pontificaat van Benedictus XVI me niet teleurgesteld. Dat was toch een vrij steile paus, die zich liet inspireren door de laat-antieke kerkvader en morele scherpslijper Augustinus.
Maar als ik uitga van de belangen van de firma Vaticaan, dan lijkt een zwarte paus mij geen goed idee. Die zal namelijk altijd worden aangesproken op zijn huidskleur. Net als bij Obama het geval was, zal een zwarte paus verwachtingen wekken die hij niet zal kunnen waarmaken. Zeker omdat de weinige zwarte kardinalen die er in Rome te vinden zijn geheel zijn gekneed naar de opvattingen en status-quo van de traditionele kerk.
Ik geloof daarom dat de katholieke kerk geen behoefte heeft aan een zwarte of witte paus, maar juist aan een grijze paus. Dat wil zeggen, een paus die nu eens niet uit Europa komt, maar die wel voor de hele achterban acceptabel is. Dan denk ik aan een gematigd behoudende paus uit Latijns- of Noord-Amerika.’
James Kennedy:
‘Ik vind het hoog tijd worden dat een niet-Europeaan wordt gekozen. In 1920 kon de Brits-Franse schrijver en historicus Hilaire Belloc nog ongestraft schrijven: “De kerk is Europa en Europa is de kerk.” Maar op dit moment is waarschijnlijk slechts iets meer dan 20 procent van alle katholieken in Europa te vinden. Deze enorme verandering mag wat mij betreft tot uitdrukking worden gebracht in de keuze voor een nieuwe paus.
Er zijn al stappen ondernomen om het college van kardinalen meer een afspiegeling te laten zijn van de huidige, wereldwijde katholieke geloofsgemeenschap. Dat is een vooralsnog onvoltooid proces. In 1960 werd de eerste zwarte kardinaal benoemd. Maar inmiddels is nog altijd ruim de helft van alle kardinalen uit Europa afkomstig, waarvan dan weer de helft uit Italië.
Er zijn aan het begin van de geschiedenis van de katholieke kerk al enkele “Afrikaanse” pausen geweest, van wie er één – Victor I – heel misschien gekleurd was. Maar een paus uit sub-Sahara-Afrika zou werkelijk een primeur zijn. Toch geloof ik dat een geestelijke uit het westelijk halfrond, bijvoorbeeld uit Brazilië, meer voor de hand ligt. Meer dan de helft van alle katholieken is tegenwoordig op het westelijk halfrond te vinden, en zeker in Latijns-Amerika speelt het katholieke geloof een belangrijke rol.’
Ruth Oldenziel:
‘Het is duidelijk dat de Europese dominantie binnen het Vaticaan weinig representatief is voor de geloofsgemeenschap. Maar is het daarom ook tijd voor een zwarte paus? Het katholicisme in Afrika groeit inderdaad. Maar het gaat om relatief kleine aantallen: slechts 17 procent van de Afrikanen is katholiek. Bovendien groeit het katholicisme in Afrika vooral vanwege de natuurlijke bevolkingsaanwas – niet omdat er nog zoveel zieltjes worden gewonnen.
Daarom denk ik veel eerder aan een Latijns-Amerikaanse paus. De meerderheid (74 procent) van de Latijns-Amerikanen noemt zich katholiek. Ook uit strategisch oogpunt zou een Latijns-Amerikaanse paus een goede keuze zijn. De invloed van de Pinksterbeweging en evangelicals in Zuid-Amerika is enorm gegroeid in de laatste dertig jaar. Zij weten vaak beter dan de traditionele katholieke kerk in te spelen op de emotionele behoeftes van de bevolking: ze zijn minder steil en recht in de leer. Een Latijns-Amerikaanse paus zou de katholieke kerk in Amerika een betere concurrentiepositie kunnen bezorgen.
Vanuit een demografisch standpunt zou ik overigens voor een vrouwelijke paus pleiten. Van de 950.000 mensen die wereldwijd professioneel werkzaam zijn binnen de katholieke kerk, zijn maar liefst 750.000 vrouw. Een paus die werkelijk representatief is voor de katholieke kerk moet daarom wel een vrouw zijn.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
STELLING: ‘Het is tijd voor een zwarte paus’
Anton van Hooff: ‘Als voorzitter van de Vrije Gedachte, een atheïstische club, maakt het mij niet uit hoe de paus eruitziet of waar hij vandaan komt. Ik hoop gewoon op een zeer ouderwetse paus, die de katholieke kerk om zeep helpt. Wat dat eerste betreft heeft het pontificaat van Benedictus XVI me...
COLUMN: Maarten van Rossem
De Republikeinse partij is nu al jaren in de greep van zeer conservatieve opvattingen. Zij vormt daarom in toenemende mate een minderheidspartij, die het bij de stembus moet hebben van oudere blanke kiezers. Omdat het Amerikaanse politieke systeem minderheden unieke mogelijkheden biedt om de wensen van de meerderheid te frustreren, spelen de Republikeinen toch...
COLUMN: Annejet van der Zijl
Ik kan er zo onderhand de klok op gelijkzetten: zodra er iets met de Oranjes aan de hand is, rinkelen hier de telefoons. Kennelijk sta ik nog steeds onder de K van Koningshuisdeskundige in de diverse redactie-Rolodexen en kom ik daar, wat ik verder ook heb geschreven of zal schrijven, nooit meer uit. Dat...
COLUMN: Martin Sommer
Vaak lijkt de tijd te verglijden, terwijl er wezenlijk niets verandert. Wel andere spelers – dezelfde teksten en belangen. Vooral Fransen zijn goed in die suggestie. Momenteel bewaken ze hun geopolitieke achtertuin in Mali. Ik zag op televisie een trotse president Hollande zijn manschappen toespreken. Ze waren in een paar dagen door een rotswoestijn...
BOEKEN: Tunnelvisie op de jaren zeventig
Volgens Duco Hellema, hoogleraar geschiedenis van de internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht, hebben de jaren zeventig ‘geen goede reputatie’. Ze worden immers ‘vaak’ aangeduid als ‘een tijdvak van stagnatie, malaise en hernieuwd conservatisme’. Nu ja, het oordeel over deze periode is in elk geval ‘overwegend negatief’, of althans roept ‘geen decennium...
Boeken: Ulrike Meinhof en collega’s
Hoewel we tegenwoordig niet meer opkijken van vrouwelijke politici, managers of geleerden, lijkt het alsof de emancipatie nog niet ver is voortgeschreden in het geweld. Toegegeven: in de krijgsmacht zijn de vrouwen aan een opmars begonnen, zodat niet alleen westerse landen als Nederland en de VS, maar sinds kort ook Marokko vrouwelijke generaals kent,...
Boeken: Fabels over Rome
Ha, leuk, dacht ik toen de redactie van Historisch Nieuwsblad me vroeg een boek te bespreken over de opkomst van Rome, van ongeveer de achtste tot de eerste eeuw voor Christus. Zo’n overzicht, daar steekt een mens nog eens wat van op. Ik kreeg voldoende tijd. Wekenlang sleepte ik het boek van Anthony Everitt met...
BOEKEN: Van Cunera tot Adelmund
In 2004 begon Els Kloek met een klein team te werken aan het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. Meer dan duizend korte biografieën van vrouwen vanaf de vroegste tijd tot nu vormen samen een overtuigende correctie op de geschiedschrijving die veelal over mannen gaat. Nu heeft Kloek het materiaal ‘gestold’ in een boek, dat een...
BOEKEN: Signalementen
Gouden eeuw. Het raadsel van de republiek Maarten Prak 382 p. Boom, € 28,50 De Utrechtse hoogleraar Maarten Prak heeft zijn succesvolle overzichtswerk uit 2003 grondig herzien. Aanleiding was de televisieserie van de NTR over de Gouden Eeuw, waarbij Prak betrokken was als wetenschappelijk adviseur. Het boek kreeg twee nieuwe hoofdstukken: een over wetenschap en...
Oorlogspresident Lincoln
Abraham Lincoln is de geschiedenis in gegaan als ‘the Great Emancipator’. Zijn presidentschap is onlosmakelijk verbonden geraakt met de emancipatie van de slaven die de uitkomst was van een burgeroorlog die zijn gehele ambtstermijn duurde. Standbeelden en prenten beeldden hem uit als een heilige die dankbaar knielende slaven met een magistraal gebaar van zijn hand...
FILM: Signalementen
Barbara Christian Petzold A-Film, € 19,99 Het aangrijpende DDR-bespioneerdrama Das Leben der Anderen wekte met bruin- en grauwtinten de indruk dat in de Oost-Duitse heilstaat de zon nooit scheen. Goed voor de deprimerende sfeer, realistisch was het echter niet. In het DDR-drama Barbara schijnt volop de zon, maar de repressie is er...
FILM: Wat deed vader in de oorlog?
‘Hij is dood. Wij hebben zijn hart gebroken. Hij die zoveel voor ons heeft gedaan.’ Een Duitse boerenvrouw laat in de speelfilm Lore haar wanhoop en verdriet de vrije loop als ze in 1945 hoort dat Hitler dood is. Het oorlogsdrama van de Australische regisseuse Cate Shortland past in de trend om...
