Home Tegennatuurlijke onkuisheid

Tegennatuurlijke onkuisheid

  • Gepubliceerd op: 27 mei 2013
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 3 minuten leestijd

‘Een stijf lid is een waarschuwing van Onze Lieve Heer.’ Het zou zomaar een citaat van Gerard Reve kunnen zijn, al had hij wellicht het wat alledaagse ‘waarschuwing’ vervangen door een dubbelzinniger ‘vingerwijzing’. Van Reviaanse ironie is hier echter helemaal geen sprake, aangezien deze uitspraak afkomstig is uit de collegeaantekeningen van een priesterstudent uit 1951.

Bekend is dat tot in de jaren zestig katholieke priesters zich intensief bezighielden met het seksleven van de gelovigen. Niet alleen werd er driftig op aangedrongen dat er veel kleine katholiekjes bijkwamen – ‘Ons mam was net een autobus: er zat altijd volk in,’ verklaarde een bejaarde Brabander – maar ook werd scherp in de gaten gehouden wat men in bed of elders uitspookte. In de ogen van veel buitenstaanders was dat natuurlijk nogal vreemd. ‘Als je het spel niet speelt, moet je je ook niet met de spelregels bemoeien,’ luidt een bekend grapje van Wim Kan. Waar hadden die celibataire priesters het over, wat wisten zij nu van seksualiteit?

Nou, echt alles. En niet alleen van de meer gangbare praktijken, maar ook van de meest bizarre perversiteiten. Dit blijkt uit onderzoek van René Bastiaanse, directeur van het Brabants Historisch Informatiecentrum, die niet alleen de moraaltheologische handboeken heeft bestudeerd, maar tevens heeft gekeken naar de talloze aantekeningen die priesters in opleiding tijdens hun studie maakten.

Onkuisheid. De Nederlandse biechtpraktijk 1900-1960 is het eerste deel van een trilogie over de bij katholieke priesters aanwezige kennis van seksualiteit en de wijze waarop de kerk zich met het liefdesleven van de gelovigen bemoeide. In dit deel staat de ‘tegennatuurlijke onkuisheid’ centraal. Dat betekent niet alleen dat er aandacht wordt besteedt aan homoseksualiteit, maar ook aan zelfbevrediging, bestialiteit, sadisme, masochisme, exhibitionisme en fetisjisme.
Werkelijk niets bleef onbesproken. Je vraagt je af wat er moet zijn omgegaan in de hoofden van deze jongemannen, die van het geleerde niets in praktijk mochten brengen.

Doel van deze kennis was het adequaat kunnen reageren op wat parochianen tijdens de biecht allemaal vertelden. Hoewel de priester bij jongeren niet te veel mochten doorvragen – je moest ze natuurlijk niet op ideeën brengen – behoorde hij bij volwassenen wel precies te weten of zij, wellicht zelfs zonder het te weten, geen zonde hadden begaan. Slechts één niet opgebiechte zonde kon immers al leiden tot eeuwige verdoemenis, en daarvoor diende de herder zijn kudde te behoeden.

Bastiaanse benadrukt dat de verschijning van dit boek niets te maken heeft met de berichtgeving over het seksueel misbruik door katholieke geestelijken, maar wijst er wel op dat er inhoudelijk uiteraard een zeker verband is. Niet alleen kregen aankomende priesters tot in detail te horen wat er allemaal mogelijk was, tegelijkertijd was de seksuele moraal die de kerk oplegde uitzonderlijk streng en kil. Alles draaide om het onderdrukken van seksuele driften. Aan de beleving van seksualiteit werd geen enkele aandacht besteed, zodat dit zeker bijdroeg aan het ontstaan van wat Bastiaanse een ‘neurotische voedingsbodem’ noemt. De meeste priesters wisten de problematische seksuele onthouding te sublimeren tot religieuze bezieling, maar dat een fors aantal behoorlijk in de fout is gegaan kan moeilijk verwondering wekken.


René Bastiaanse
Onkuisheid. De Nederlandse biechtpraktijk 1900-1960
208 p. W Books, € 22,95

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Interview

‘De Top 40-hitlijsten van Radio Veronica waren heilig’

Pophistoricus Leo Weijers (1959) is van jongs af aan gefascineerd door Radio Veronica. Als een ode aan de verdwenen zeezender schreef hij er een boek over. ‘Veronica was een bron van inspiratie voor latere radiomakers.’ Op 15 oktober 1959 werd de Vrije Radio Omroep Nederland (VRON) tijdens een vergadering van vrije radiohandelaren opgericht. De pioniers...

Lees meer
Still uit The promise
Still uit The promise
Recensie

Papoea’s werd niets gevraagd

De documentaire 'The Promise' blikt met archiefbeelden en interviews terug op het lot van de Papoea’s als speelbal van geopolitieke krachten.

Lees meer