Alle artikelen
Nog een paar nachtjes slapen en dan barst de heisa rondom de troonopvolging los. De eerste gedenkboeken, biografieën en niemendalletjes liggen al bij de boekhandel. Kunt u zich voorstellen dat de belangstelling voor het koningshuis nog niet zo heel lang geleden beperkt was tot complotdenkers à la Wim Klinkenberg en chroniqueurs als J.G. Kikkert, die door prins Bernhard nog voor ‘nephistoricus’ werd uitgemaakt?
Zelf heb ik een bescheiden rolletje gespeeld in de popularisering van de Oranjes. Dat ging zo. In 1995 maakte ik een VPRO-televisiefilm over de radicale jaren zeventig, samen met Volkskrant-collega Paul Brill. Ik kreeg de smaak te pakken en dacht dat het een aardig idee zou zijn om een historische serie over het koningshuis te maken.
Ik dacht aan de BBC-documentairetraditie, met Peter Brusse – ook een collega – in de rol van natuurfilmer David Attenborough. Niet dat de Oranjes een soort primaten zijn, maar ik had wel een evolutietheorie in mijn hoofd, die uitlegde hoe het koningshuis zichzelf in de negentiende eeuw had uitgevonden. Daarbij had ik vooral die vrolijke Britse verbazing van ‘moet je nou weer eens kijken’ voor ogen.
Let wel: er was toen niks op de televisie, geen Schavuit van Oranje, geen Blauw bloed bij de EO, geen zoetsappige serie over Juliana. Fatsoenlijke mensen hielden zich verre van het koningshuis; zelfs het Republikeins Genootschap was er nog (net) niet. Tv-producente Ireen van Ditshuyzen, voorheen VPRO en zelf getooid met een bos prachtig oranje haar, zag er wel wat in en vroeg om een synopsis. Zijzelf moest met het idee leuren langs de omroepen, maar dat was ze gewend.
Na veel vijven en zessen vond ze de NCRV bereid de serie uit te zenden. Maar ze vroegen wel meteen doodleuk of Ireen zelf voor het geld kon zorgen. Dat was normaal; alleen de VPRO maakte zich aan deze gang van zaken niet schuldig, zei Ireen zonder met haar ogen te knipperen. Ik was daarentegen perplex over dit stilzwijgende misbruik van het monopolie op de uitzenduren.
De Via Dolorosa van Ireen was nog niet volbracht. Nu moest ze voor geld langs het zogeheten Productiefonds, toentertijd onder leiding van de eerbiedwaardige Jan Bank, tevens huisvriend van de familie Van Oranje. Het Productiefonds vond het wel een aardig idee, maar het moest natuurlijk wel ingrijpend anders. Niks BBC en the making of de Oranjes.
Er moest een fictie-scenarioschrijver aan te pas komen en de Oranje-geschiedenis moest in het kader van het toen modieuze multiculti-denken door een presentator uitgelegd worden aan een klein zwart meisje.
Zo ging het plan een paar keer heen en weer. En elke keer was er salami-gewijs weer een plakje van het oorspronkelijke idee verdwenen. Mij zakte langzamerhand de moed in de schoenen, en bovendien ik was in januari 1997 als correspondent naar Parijs vertrokken. Jan Blokker bemoeide zich er nog mee om de boel vlot te krijgen, waarna Peter Brusse en Aukje Holtrop van Vrij Nederland onder strikt toezicht met het scenario aan de slag mochten.
De serie kwam er wonder boven wonder in 2002 onder de titel Wij Oranje – ZES jaar nadat ik met het idee naar Ireen was gestapt! Ik was nog net niet terug na vijf jaar Frankrijk.
Peter Brusse trad toch op als gastheer. Dat zwarte meisje was waarschijnlijk te duur gebleken, maar een spetterende documentaire kon het natuurlijk niet meer worden. Mij leerde de hele gang van zaken niet zozeer iets over het koningshuis als wel over de Nederlandse publieke omroep.
Ze schijnen in Hilversum nu allemaal armlastig te zijn. Toentertijd hadden ze het geld op de bank staan, lieten van de omroepbijdrage blitse gebouwen neerzetten en vervolgens dus de freelancers de programma’s betalen. Diep wantrouwen blijft geboden. Hoed u voor de publieke omroep! Op dat Mediapark wil geen gras groeien.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
COLUMN: Martin Sommer
Nog een paar nachtjes slapen en dan barst de heisa rondom de troonopvolging los. De eerste gedenkboeken, biografieën en niemendalletjes liggen al bij de boekhandel. Kunt u zich voorstellen dat de belangstelling voor het koningshuis nog niet zo heel lang geleden beperkt was tot complotdenkers à la Wim Klinkenberg en chroniqueurs als J.G. Kikkert,...
COLUMN: Maarten van Rossem
Slechts 10 procent van de Nederlanders gaat een of meer malen per week ter kerke. Om dit percentage niet al te dramatisch te laten klinken, kan vermeld worden dat 4 procent twee tot drie keer per maand naar de kerk gaat. Hoe dan ook mag geconcludeerd worden dat het overgrote deel van de bevolking...
BOEKEN: Altijd een rel met Mina in de buurt
Ook al was Mina Kruseman een verwoed schrijfster, actrice en zangeres, ze is toch vooral bekend gebleven als rumoeropwekkend feministe. Misstanden die ze aan de orde stelde reduceerde ze altijd tot persoonlijke kwesties, ‘waardoor ze verzand raakte in zinloze vetes en onbeduidende schermutselingen’. Dat concludeert Annet Mooij in haar zojuist verschenen biografie Branie. Het...
BOEKEN: Het was kloteweer in augustus
Volgend jaar zullen er ongetwijfeld veel boeken verschijnen die de aandacht vestigen op het feit dat het dan honderd jaar geleden is dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. De Duitse journalist en kunsthandelaar Florian Illies heeft deze vloedgolf voor willen zijn, en kwam daarom met een boek over het laatste vredesjaar. Helemaal origineel is dat natuurlijk...
BOEKEN: Bruisend, hedonistisch en avontuurlijk
Met de trein naar Londen? Ideaal is het niet met de trammelant rond de Fyra, de wachttijd in Brussel en de dure kaartjes. Maar alle ongemakken zijn vergeten wanneer je de trein op St. Pancras verlaat. Daar waant de reiziger zich door de grandeur even in Victoriaans Londen. Dat het 145 jaar oude station...
BOEKEN: Misverstanden, stijfkoppigheid, betweterige goede bedoelingen
Er is iets eigenaardigs met ons koloniaal verleden. Dat, zoals in buurland België, een boek over het voormalige koloniale rijk een bestseller wordt, is bij ons moeilijk voor te stellen. Een verklaring daarvoor is nog niet eens zo makkelijk te geven. Het eerste wat opvalt bij vergelijking is dat we kennelijk geen inktzwart koloniaal...
IJzeren Gordijn van Anne Applebaum
Je hoort tegenwoordig weinig meer over ze, maar in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw sloegen ze met veel kracht op de trom: de zogenoemde revisionistische historici. Die dikwijls linkse geschiedschrijvers probeerden het beeld te nuanceren dat de Koude Oorlog en het IJzeren Gordijn een onvermijdelijk gevolg waren van de principiële verschillen...
BOEKEN: Signalementen
Zwarte canon. Over de schaduwzijde van de geschiedenisChris van der Heijden176 p. Atlas Contact, € 12,50 Dit boek verscheen ter gelegenheid van de Boekenweek, die als thema ‘Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden’ had. Van der Heijden is bekend van Grijs verleden, waarin Loe de Jong het zwarte schaap was. In zijn nieuwe werk is Frits van...
FILM: Signalementen
Kon-Tiki Joachim Ronning, Espen Sandberg Vanaf 4 april in de bioscoop Geen avonturier gaat in onze tijd van huis zonder satelliettelefoon. Dat was in 1947, toen Thor Heyerdahl wilde aantonen dat je op een vlot van Peru naar de eilandengroep Polynesië kunt drijven, niet het geval. Het maakte de tocht, die...
FILM: Meedrijven met de tijdgeest
Hoe moeten we de jaren zestig beoordelen? Wie het aan babyboomers vraagt, hoeft niet lang te wachten voor de heldenverhalen losbarsten. Wat een tijd! Vrijheid! De revolutie stond op uitbreken. De wereld werd seksueel bevrijd. Autoriteiten sidderden van angst. Een nieuwe wereld was in aantocht. De 72-jarige filmmaker Bernardo Bertolucci zei het begin dit...
WEBSITES: Van Advocatenblad tot De Socialistische Gids
Op de nieuwe KB-subsite http://tijdschriften.kb.nl zijn de eerste 1,5 miljoen pagina’s van tachtig Nederlandse tijdschriften uit de periode 1850-1950 doorzoekbaar gemaakt. De collectie omvat tijdschriften van uiteenlopende aard en zal regelmatig worden aangevuld met nieuwe titels. Bij ‘Uitgebreid zoeken’ is het handig om onder de knop ‘Al deze woorden’ de functie ‘Geen van deze...
TENTOONSTELLING: Een tsaar met eelt op zijn handen
‘Warm, maar ook snoeihard’: de persoonlijkheid van Peter de Grote (1672-1725) was gespleten, blijkt in de tentoonstelling in het kader van het Nederland-Rusland-jaar. Als vorst was hij grillig en rücksichtslos; hij liet zijn zoon doden en voerde onafgebroken oorlog. Maar wij kennen hem vooral als de bevlogen tsaar die de westerse Verlichting naar Rusland...
