Alle artikelen
In 1937 en 1938 executeerde de Russische geheime dienst in Sandarmokh meer dan 9000 mensen tijdens Jozef Stalins Grote Terreur. President Poetin probeert dat te verhullen.
De Russische historicus Joeri Dimitrijev heeft dertig jaar gewerkt aan het opsporen van namen van de duizenden lichamen in een massagraf in Sandarmokh, in Noordwest-Rusland.
Maar de Russische schuld aan deze geschiedenis wordt sinds kort betwist door het Russisch Officieel Militair Genootschap, opgericht door Vladimir Poetin in 2012. Hij wil dat dit genootschap ‘de studie van Russische militaire geschiedenis promoot en reageert op pogingen die te verdraaien’.
In september presenteerde het de scoop dat de lichamen in Sandarmokh eigenlijk van Russische krijgsgevangenen zijn, vermoord door de met nazi’s collaborerende Finnen. De bewijslast was niet indrukwekkend: er waren stukjes groengekleurde kleding gevonden waarmee Finnen Russische krijgsgevangenen aankleedden, en sommige lichamen waren gevonden met samengebonden handen. Dit wijst op een Finse executiemethode. Maar de KGB werkte ook zo.
De verwarring is niettemin gezaaid, vooral ook omdat Finnen in de Tweede Wereldoorlog inderdaad Russische krijgsgevangenen hebben gedood. Maar deze moorden vonden plaats op Fins grondgebied, en niet in Sandarmokh. Volgens het Svenska Dagbladet lijkt het erop dat het Kremlin met deze tegenreactie het werk van Dimitrijev wil saboteren. Een maand na de scoop werd de historicus op verdenking van het bezit van kinderporno gearresteerd en naar een psychiatrische kliniek gestuurd. Deze methode om dissidenten monddood te maken was gebruikelijk in de jaren dertig – inderdaad, tijdens Stalins Grote Terreur.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Rusland schuift schuld massamoord af
In 1937 en 1938 executeerde de Russische geheime dienst in Sandarmokh meer dan 9000 mensen tijdens Jozef Stalins Grote Terreur. President Poetin probeert dat te verhullen. De Russische historicus Joeri Dimitrijev heeft dertig jaar gewerkt aan het opsporen van namen van de duizenden lichamen in een massagraf in Sandarmokh, in Noordwest-Rusland. Maar de...
Cultureel erfgoed verdeelt Cyprioten
In november vond de Nederlandse ‘kunstdetective’ Arthur Brand na een jarenlange zoektocht een verdwenen vroeg-Byzantijns mozaïek uit de zesde eeuw, en bracht dat terug naar Cyprus. In 1974, tijdens de Turkse inval van het eiland Cyprus, werd dit mozaïek van Sint-Markos gestolen uit de kerk van Panagia Kanarakia en verkocht op de zwarte markt....
Hausvater strafte zelf
Jonge, arme rondzwervende vrouwen kwamen tussen 1600 en 1800 in Frankfurt am Main veel vaker voor de rechtbank dan andere vrouwen. De verdeling van de misdaadcijfers in Frankfurt had te maken met de sociale controle in de stad, waarvan de Hausvater de spil was. Hij mocht huisgenoten – inclusief personeel – bestraffen, en op...
Pro-Frans, maar niet té
Nederlandse bioscopen dienden in de Eerste Wereldoorlog strikt neutraal te blijven. Maar in de praktijk waren er de nodige partijdige oorlogsfilms te zien. Vanwege de neutraliteitspolitiek had de Nederlandse regering verordonneerd: ‛Uitingen van partijdigheid in het openbaar, bij monde of geschrifte, behooren achterwege te blijven.’ Dat gold ook voor bioscopen. Het publiek moest vooral...
Frits van Oostrom over zijn held Leonard Bernstein
Hoogleraar letterkunde Frits van Oostrom won de Libris Geschiedenis Prijs 2018 met zijn boek Nobel streven. Hij roemt componist, dirigent en pianist Leonard Bernstein als een genie uit de vorige eeuw. Wanneer maakte u kennis met Leonard Bernstein? ‘Toen ik een middelbare scholier was. Mijn ouders hadden een grammofoonplaat met de miraculeuze muziek...
Beschermd tegen oplichters en uitbuiters
Hoge prijzen, slechte kwaliteit en regelrecht bedrog. In winkels werden klanten bedot waar ze bij stonden. Vanaf de achttiende eeuw begonnen ze hun krachten te bundelen. En met succes, zo constateert Annegreet van Bergen. Natuurlijk had ik weleens gehoord van iemand die iets op zijn kerfstok heeft, maar ik had er nog nooit een in...
‘Een Europees leger is een goede zaak’
Martin Sommer ‘Dat is een dom idee van mensen die zich laten meeslepen door hun pro-Europese sentimenten. En die niks begrijpen van het belang van nationale solidariteit voor defensie. Begin jaren vijftig opperde de Franse premier René Pleven al het idee van een Europese Defensie Gemeenschap. De Amerikanen hadden toen de handen vol in...
Gabrielle Petit – Sophie de Schaepdrijver
Wie heeft nog gehoord van Gabrielle Petit? Tot in de jaren zestig was ze een volksheldin, die volop werd herdacht. Ze was een Belgische spionne die in 1916 door de Duitse bezetters van haar vaderland werd geëxecuteerd. Sophie De Schaepdrijver, vermaard door haar standaardwerk De Groote Oorlog, schreef een biografie over haar, die in twee...
Hendrik de Man – Jan Willem Stutje
Na de Eerste Wereldoorlog overheerste bij veel socialisten een gevoel van malaise. De Russische Revolutie was ontaard in grootscheepse repressie en terreur van de zijde van de communisten, terwijl de sociaal-democratische partijen in West-Europa genoegen leken te nemen met materiële verbeteringen ten behoeve van de arbeiders. Het materialisme en rationalisme van Marx waren volgens sommigen...
De nieuwe zijderoutes – Peter Frankopan
Stomverbaasd was Peter Frankopan toen zijn in 2015 gepubliceerde boek De zijderoutes een bestseller werd. Het is een beschavingsgeschiedenis waarin handelsbelangen, de vraag naar graan en paarden, de zoektocht naar afzetmarkten en naar goedkope of gratis arbeidskrachten, en de ontwikkeling van een reeks handelsroutes centraal staan. Het idee dat de geschiedenis in belangrijke mate...
Film: Mary Queen of Scots
Elizabeth I en Mary Stuart als vriendinnen Het is een cliché, maar historische films zeggen meer over de tijd waarin ze gemaakt zijn dan over de geschiedenis. Helemaal niet erg en onvermijdelijk, want filmmakers zijn net als historici nu eenmaal kinderen van hun tijd. Films over Mary Stuart illustreren fraai de veranderende visies op...
‘De walvis was een fabelachtig zeemonster’
Eeuwenlang trotseerden de Nederlanders de bittere kou op jacht naar walvissen. Aan de hand van authentieke bronnen beschrijven neerlandicus Hans Beelen en mediëvist Ingrid Biesheuvel in Walvissen groot en vet hoe de arctische walvisvaart in zijn werk ging. ‘De walvis werd aanvankelijk als een fabelachtig zeemonster voorgesteld.’ Hoe werden walvissen in het verleden voorgesteld?‘Een van...
