Alle artikelen
Na de terroristische aanslag op een moskee in Christchurch op 15 maart hield de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een opmerkelijke speech.
In reactie op het drama gooide hij de dader van de aanslag – een Australische white supremacist – op één hoop met de Nieuw-Zeelandse en Australische soldaten die in 1915 tijdens de Eerste Wereldoorlog sneuvelden bij de Slag om Gallipoli. ‘Wat deden jullie hier? Waarom kwamen jullie helemaal hiernaartoe? De enige reden was: wij waren moslims, en zij christenen. Jullie grootouders kwamen hier, en ze keerden terug in doodskisten. Zonder twijfel zullen we jullie terugsturen zoals we met jullie grootouders hebben gedaan.’
Een onzinnige observatie: de soldaten uit het Britse Gemenebest vochten bij Gallipoli natuurlijk niet tegen de islam, maar tegen het Ottomaanse Rijk, dat een bondgenootschap had gesloten met het Duitse Rijk. Merkwaardig is ook de diplomatieke blunder, want Erdogan brak met de bijzondere Turks-Nieuw-Zeelandse herdenkingscultuur. Net als voor de Australiërs betekent ‘Gallipoli’ voor de Nieuw-Zeelanders een bevestiging van de eigen identiteit, juist omdat de soldaten zich in 1915 door de Britten ‘gebruikt’ hadden gevoeld in een verre oorlog die niet de hunne was.
Voor Turken is de slag belangrijk, omdat de latere stichter van Turkije – Mustafa Kemal Atatürk – daarin een heldenrol speelde. Het was nota bene diezelfde Atatürk die nadien besloot dat de Slag bij Gallipoli een symbool moest worden van de vriendschap tussen twee verre volkeren – verenigd in het trauma van de Eerste Wereldoorlog. Op het Ari-Burni-monument bij Gallipoli staat zijn uitspraak uit 1934 gegraveerd: ‘Voor ons is geen verschil tussen de Johnnies en Mehmets die naast elkaar begraven liggen in dit land. Moeders, die hun zonen ver weg hebben gestuurd, droog uw tranen! Jullie zonen rusten nu in ons hart, en in vrede. Nadat zij hun levens gegeven hebben op dit land, zijn zij ook onze zonen geworden.’
Jaarlijks komen duizenden Australiërs, Nieuw-Zeelanders én Turken samen bij Gallipoli om de slag te herdenken. Erdogans uitspraken zullen zeker invloed hebben op deze doorgaans harmonieuze herdenkingen. Zowel Australië als Nieuw-Zeeland heeft namelijk al gedreigd met diplomatieke sancties.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Erdogan beledigt Nieuw-Zeeland
Na de terroristische aanslag op een moskee in Christchurch op 15 maart hield de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een opmerkelijke speech. In reactie op het drama gooide hij de dader van de aanslag – een Australische white supremacist – op één hoop met de Nieuw-Zeelandse en Australische soldaten die in 1915 tijdens...
Esther of Xerxes?
Op wie lijkt Donald Trump het meest? In Amerikaanse conservatieve media is president Donald Trump herhaaldelijk vergeleken met Bijbelfiguren, zoals Mozes, koning David, de Perzische keizer Cyrus II en Jezus. In maart, tijdens een interview voor het Christian Broadcasting Network, meende minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo dat Trump een moderne ‘koningin Esther’...
Actie voor behoud Tulpboek
Het Tulpboek van de beroemde zeventiende-eeuwse medicus Nicolaes Tulp dreigt naar het buitenland te verdwijnen. Het buitengewoon kostbare boek bestaat uit 104 aquarellen van tulpen, die in de periode van de beroemde ‘bollenrazernij’ (1634-1637) tijdens een duizelingwekkende speculatiegolf voor meer dan duizenden guldens van de hand gingen. Het heeft een grote historische en...
De nieuwe wereldorde die er niet kwam
'Amerikaans leiderschap houdt de wereld bij elkaar,' zei Joe Biden in een televisietoespraak. Na de Koude Oorlog werd Amerika de onbetwiste leider op het wereldtoneel, maar dat duurde slechts even.
Rammstein: ‘Volgevreten kerels aan de galg’
‘Deutschland’, de laatste video van de Duitse rockband Rammstein, bestaat uit een verwarrend mozaïek waarin ‘Germania’ – gespeeld door een zwarte actrice – een reis maakt door eeuwen bloedige Duitse geschiedenis. Vanzelfsprekend leidde de video in Duitsland tot ophef, met name vanwege beelden van verklede bandleden die in een concentratiekamp aan de galg hangen. Wat...
Kristien Hemmerechts over haar historische held
Schrijfster Kristien Hemmerechts reconstrueert in Het verdriet van Vlaanderen de familiegeschiedenis van de tweeling Toon en Hein. Hun ouders collaboreerden met de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. De geschiedenis van de Vlaamse broers kruist met die van Marcel Kahn, een zevenjarig jongetje dat in Auschwitz werd vergast. Hemmerechts eert hem als het gezicht van de...
Column Annegreet van Bergen: fietsen in oorlogstijd
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vorderden de Duitsers duizenden fietsen, zodat ze zich tijdens een landing van de geallieerden per rijwiel naar de kust konden spoeden. Een zinloze actie, constateert Annegreet van Bergen, die grote woede opriep. In augustus 2018 fietste een groep jonge Duitsers naar Nederland, zogenaamd om fietsen terug te geven die door hun...
Stelling: Tweede Wereldoorlog
Martin Sommer: ‘Ik zou zeggen dat de morele lessen van de Tweede Wereldoorlog, en dan met name die van de Holocaust, juist alomtegenwoordig zijn. We worden er dagelijks aan herinnerd. Ze vormen de allesoverheersende morele maatstaf. Zo kan het dat de EU inmiddels geen economisch samenwerkingsverband meer heet te zijn, maar – volgens voorstanders als...
Wijvenwereld – Jelle Haemers, Andrea Bardyn en Chanelle Delameillieure
In 1430 ontving de alleenstaande moeder Janne Schuts, dienstmeid te Antwerpen, een aanzienlijk bedrag van haar overleden baas, de viskweker Laureys Hacke. Hij was tevens de vader van haar bastaarddochter. Met zijn geld kocht Janne een haringkraam en betrad ze als investeerder de kapitaalmarkt. Ze boekte geweldige investeringssuccessen. Dankzij haar rijkdom werd haar dochter een...
Gandhi – Ramachandra Guha
Gek werden ze van hem, de Britten. Ze bezaten het grootste koloniale rijk uit de geschiedenis en bestuurden dat, in hun eigen ogen, op uiterst humane en beschaafde wijze. Tot er een vreemd, mager, halfnaakt mannetje opdook dat weigerde geweld te gebruiken, maar wel in staat was enorme volksmenigten op de been te brengen die...
Film: Ganz: How I lost my Beetle
De Volkswagen kever was toch een idee van Adolf Hitler, waarna Ferdinand Porsche de succesvolle ‘volksauto’ ontwierp? Zo hadden we het altijd begrepen, maar de documentaire Ganz: How I Lost My Beetle vertelt een ander verhaal. Niet Porsche, maar de Joodse ingenieur Josef Ganz bedacht het concept van Duitslands populairste auto: het ruggengraatchassis, de motor...
‘De veerkracht van de samenleving speelde een grote rol in de Hongerwinter’
Het gangbare beeld van de Hongerwinter als periode waarin het ‘ieder voor zich’ was, is niet correct. Historicus Ingrid de Zwarte laat dat zien in haar academisch proefschrift, dat als Nederlandse publieksversie in boekvorm is gepubliceerd. ‘In alle steden in het westen, maar zelfs ook in het noordoosten van het land, waren mensen betrokken om de crisis...
