Historisch Nieuwsblad 4 - 2018
Met de publicatie van een alarmerend rapport van de Club van Rome in 1972 werden milieu en klimaat definitief op de kaart gezet. In het nieuwe nummer van Historisch Nieuwsblad leest u een dossier over de grenzen aan de groei.
De Club van Rome waarschuwde voor milieuverontreiniging en uitputting van grondstofvoorraden. Sinds de verschijning van het rapport Grenzen aan de groei kwam er een einde aan het onbevangen plezier in consumeren. Ed Croonenbergh beschrijft in ons nieuwe nummer hoe het klimaatbewustzijn op gang kwam.
Aansluitend treft u een stuk over voedselveiligheid. De moderne, westerse mens is immers niet bang voor honger, maar maakt zich zorgen om de veiligheid van ons eten. Is de biefstuk nog wel te vertrouwen? En wat zit er in de eieren? Door schade en schande is een nieuwe houding ten opzichte van voedsel ontstaan.
Verder in ons aprilnummer: de mislukking van Liberia, de heksenjacht op Katharina Kepler, de Russische maarschalk Michail Toechatsjevski, de voorronde van de Grote Geschiedenisquiz, een zeventiende-eeuws debat over een belangrijke anatomische kwestie en meer.
Symbool van schande
Huis Doorn is een museum waar de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog voortleeft. Historicus Beatrice de Graaf staat stil bij een keizerlijke vork uit dat museum. Zij denkt dat keizer Wilhelms verlamming en minderwaardigheidscomplex bijdroegen aan zijn oorlogszucht. ‘Deze vork is speciaal voor Wilhelm II gemaakt. Eén zijde is scherp geslepen, zodat het ding tevens...
Mikhail Toechatsjevski (1893-1937)
De Russische maarschalk Michail Toechatsjevski probeerde in 1936 een pact met de Britten en de Fransen tegen Adolf Hitler te sluiten. Als hem dat was gelukt, had de geschiedenis een andere loop gekend. De avond begon al te vallen toen maarschalk Michail Toechatsjevski, de Russische onderminister van Defensie, een bezoek bracht aan het Parijse Musée...
Voorpublicatie: Frederik Ruysch (1638-1731) – Luuc Kooijmans
Hebben lymfevaten kleppen? En zo ja, wat betekent dat? Om deze vragen draaide een heftig debat tussen twee zeventiende-eeuwse preparateurs. De jonge Frederik Ruysch gaf de definitieve antwoorden en bewees de wetenschap daarmee een grote dienst. Hoogeraar anatomie Jan van Horne was een ervaren ontleder van menselijke lichamen, maar niet bijzonder handig. Daarom was...
Makke schapen zwoegen van 9 tot 5
Tegenwoordig gaat vrijwel iedereen naar school of kantoor. Maar lange tijd was dat volgens Annegreet van Bergen niet vanzelfsprekend. De huidige arbeidscultuur is nog jong. Bespottelijk en onverdraaglijk vond ik het om elke dag op door anderen vastgestelde tijden naar school te gaan. Daarom spijbelde ik. Na verloop van tijd vond ik het te kinderachtig...
Zorgen over voedselveiligheid
De moderne, westerse mens is niet bang voor honger, maar maakt zich druk over de veiligheid van het eten. Is de biefstuk nog wel te vertrouwen? Wat zit er in de eieren? Door schade en schande is een nieuwe houding ten opzichte van voedsel ontstaan. Voedselveiligheid was aanvankelijk vooral een zaak van religie. De spijswetten...
Heksenjacht
In 1615 beschuldigde een boze buurvrouw Katharina Kepler van hekserij en al snel volgden meer aanklachten. Iedereen liet de oude vrouw in de steek. Behalve haar zoon, de beroemde astronoom en wiskundige Johannes Kepler. Veertien maanden had Katharina Kepler met een ijzeren ketting aan de grond vastgeketend gezeten. Nu stond ze voor...
Het klimaatalarm van de Club van Rome
Op de klimaattop in Egypte staat voor het eerst klimaatschade op de agenda. Ruim vijftig jaar geleden zette de ‘Club van Rome’ voor het eerst klimaat op de kaart.
Waarom Liberia mislukte
In 1820 voer een schip met voormalige Amerikaanse slaven naar Afrika. Daar stichtten ze een nieuw land, Liberia, waar ze eindelijk vrij zouden zijn. Maar al snel vierden discriminatie en vriendjespolitiek er hoogtij. De sfeer van het Zuiden van de Verenigde Staten was in de negentiende eeuw ook terug te vinden aan de kust van...
Stelling: ‘Bezorgdheid over nepnieuws is overtrokken’
Martin Sommer: ‘Nepnieuws is van alle tijden. Alleen noemden we dit vroeger propaganda. Vooral staten probeerden op deze wijze hun politiek tegenstanders zwart te maken. Jezus van Nazareth was een vroeg slachtoffer, toen de Romeinse autoriteiten een bordje met INRI – voor “koning der Joden” – boven aan zijn kruis spijkerden. En een stuk recenter begon nazi-Duitsland...
Fik Meijer over Mary Beard
Fik Meijer is emeritus hoogleraar oude geschiedenis aan de UvA en schrijver over de antieke Oudheid. Hij bewondert zijn Britse collega Mary Beard, die de Oudheid voor een breed publiek toegankelijk heeft gemaakt. Ze deelt haar originele kijk op de geschiedenis via tv-programma’s, een blog en vele boeken. Wanneer maakte u kennis...
Film: Chappaquiddick
Edward – Ted – Kennedy was na de moord op zijn broers John en Robert de laatste Kennedy, die misschien president had kunnen worden. Een auto-ongeluk in 1969 met gruwelijke afloop maakte aan deze aspiratie een einde. De 37-jarige Kennedy belandde ’s nachts in Massachusetts op het eilandje Chappaquiddick met zijn auto...
De onzichtbare hand – Bas van Bavel
Er bestaat een enorme behoefte om de geschiedenis, ondanks alle tegenslagen en vreselijke intermezzo’s, te zien als een opgaande lijn. Alle oorlogen, genociden en totalitaire dictaturen ten spijt is de mensheid er nu per saldo beter aan toe dan bijvoorbeeld 200 jaar geleden. Niet alleen in wetenschappelijk, technisch en materieel opzicht is...
White King – Leanda de Lisle
Voor een selecte groep zeer koningsgezinde Britten, onder wie de prominente conservatief Jacob Rees-Mogg, is 30 januari een gedenkdag. Op deze winterdag in 1649 onthoofdde een altijd onbekend gebleven beul koning Karel I. De vorst, 48 jaar jong, was aan het einde van de burgeroorlog door Cromwells parlementariërs ter dood veroordeeld wegens...
Paupers en boeven – Jan Libbenga
De strafkolonie in Veenhuizen begon in 1818 als een armen-utopia waar ‘uitmuntende jongelingen’ tot werklieden werden opgeleid. Jan Libbenga, die in Paupers en boeven de geschiedenis van 200 jaar strafkolonie inzichtelijk maakt, zegt dat die vroege kolonisten niet te klagen hadden: ‘Ook de gruttenmoes liet zich smaken, net als de Rumfordse soep...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad 05 met korting!