Voor een selecte groep zeer koningsgezinde Britten, onder wie de prominente conservatief Jacob Rees-Mogg, is 30 januari een gedenkdag. Op deze winterdag in 1649 onthoofdde een altijd onbekend gebleven beul koning Karel I.
De vorst, 48 jaar jong, was aan het einde van de burgeroorlog door Cromwells parlementariërs ter dood veroordeeld wegens hoogverraad. Hij ging de geschiedenis in als monarch die zijn land op autocratische wijze had bestuurd, als de Engelse voorloper van de Zonnekoning. Vooral de vervolging van niet-katholieken wekte veel weerstand, net als de belastingverhogingen om onnodige oorlogen te financieren.
Leanda de Lisle probeert in White King een genuanceerder portret van de koning te schetsen. Ze beschouwt Karel als een tragische koning met hogere – religieuze – idealen, maar ook als een koppige kerel zonder politieke antenne. Gedreven door het idee dat hij Gods plaatsvervanger op aarde was, een soort paus, weigerde hij zich tijdens zijn strafproces te verdedigen. Dat hij zich tijdens het laatste gemaskeerde bal van zijn regime had verkleed als koning Philogenes, ofwel de lieveling van het volk, was typerend.
Het nieuwste aspect aan deze revisionistische biografie is de briefwisseling tussen Karel en zijn vrouw, Henriëtta Maria van Frankrijk, opgedoken in de archieven van Belvoir Castle. Hieruit blijkt de hechte band tussen het koningskoppel en het belang dat Karel hechtte aan zijn gezin. Henriëtte komt naar voren als een slimme, dappere en vastberaden vrouw, die lobbyde voor haar man, geld inzamelde voor wapens en een keer een leger aanvoerde. Het is een spannend, goed geschreven boek, dat van een miskende koning, die we vooral kennen van Anthony van Dycks portretten, een mens maakt, een mens met al zijn gebreken.
Patrick van IJzendoorn is correspondent voor de Volkskrant.
White King
Leanda de Lisle
432 p. Chatto & Windus, € 22,65
Dit artikel is exclusief voor abonnees
