Home Paupers en boeven – Jan Libbenga

Paupers en boeven – Jan Libbenga

  • Gepubliceerd op: 29 maart 2018
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Jeroen Vullings
  • 1 minuut leestijd
Paupers en boeven – Jan Libbenga

De strafkolonie in Veenhuizen begon in 1818 als een armen-utopia waar ‘uitmuntende jongelingen’ tot werklieden werden opgeleid.

Jan Libbenga, die in Paupers en boeven de geschiedenis van 200 jaar strafkolonie inzichtelijk maakt, zegt dat die vroege kolonisten niet te klagen hadden: ‘Ook de gruttenmoes liet zich smaken, net als de Rumfordse soep die met ossenschenkel uren werd gekookt in regenwater.’ Dat laatste klinkt ons nu bizar in de oren, maar het was te prefereren boven het donkerbruine, troebele en branderige, ijzerhoudende grondwater, dat zelfs gekookt geurde en smaakte als het ondrinkbare veenwater. Alras nam de rauwe realiteit de overhand. Wezen, vondelingen, landlopers, invaliden – kortom, de paria’s der maatschappij – móésten naar de veenkoloniën. Goed voor ze! Vanuit eenzelfde utopische gedachte werd de aandacht daarna gericht op gevangenen. Libbenga’s overtuigend gedocumenteerde reconstructie van de kolonie Veenhuizen is schrijnend. De omstandigheden bleven tot 1945 erbarmelijk. Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog werd het een vluchtoord voor Vlamingen. In 1938 werden er Joodse vluchtelingen opgesloten.

Na de oorlog waren er landverraders, zwarthandelaren en oorlogsmisdadigers gehuisvest. Het aantal prominente nazimisdadigers dat in Veenhuizen een riant regime genoot is beschamend hoog. Daarna kwamen de Indië-weigeraars, de dienstweigerende Jehovah’s getuigen, drankbeluste verkeersovertreders, zoals Joop Doderer (Swiebertje), en jeugdcriminelen. Van het milde regime profiteerden ook de Heineken-ontvoerders Willem Holleeder, Cor van Hout en Jan Boellaard. Cor van Hout lag er regelmatig lam op de binnenplaats. En nu zitten er vooral Noren hun straf uit; ze verkiezen Veenhuizen boven Noorwegen.
 
Jeroen Vullings is biograaf en criticus.
 
Paupers en boeven, 200 jaar strafkolonie Veenhuizen
Jan Libbenga, 288 p. De Kring, € 18,50

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 4 - 2018

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer