Home Magazines Historisch Nieuwsblad 11 - 2018
November 2018

Historisch Nieuwsblad 11 - 2018

Na vier jaar onvoorstelbare ellende was het honderd jaar geleden, op 11 november 1918, dan eindelijk voorbij: de Eerste Wereldoorlog. Het novembernummer van Historisch Nieuwsblad blikt natuurlijk uitgebreid terug op het einde van deze allesverwoestende strijd. Zo beschrijft Rob Hartmans hoe in de chaotische, laatste maanden van 1918 in Duitsland een complottheorie ontstond die Hitler later goed van pas zou komen en werpt Maarten van Riel licht op dagboeken van militairen, verpleegsters en burgers uit november 1918.

Ook in nummer 11: een stuk over Troelstra’s blunder, een beeldessay van de 500 rijkste Nederlanders en de oorlog tegen insecten. Verder leest u hoe Oldenbarnevelt bijna een burgeroorlog veroorzaakte, wat twee jonge vriendinnen ertoe zette vrijwillig bewaakster te worden van een concentratiekamp, waarom in het Frankrijk van de jaren 50 de twijfels over het koloniale imperium toenamen en nog veel meer.

Cover afbeelding voor Historisch Nieuwsblad 11 - 2018
Duitsland na de Eerste Wereldoorlog
Duitsland na de Eerste Wereldoorlog
Artikel

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog

Na vier helse jaren capituleerden de Duitsers op 11 november 1918 – een moment waar de hele wereld naar had uitgekeken. Maar wat gebeurde er met de Duitsers en Duitsland na de Eerste Wereldoorlog? Wat schreven militairen, verpleegsters en burgers een dag na de wapenstilstand in hun dagboeken? ‘Fine day, but cold and dull,’ noteerde...

Lees meer
De Dolkstootlegende
De Dolkstootlegende
Artikel

De Dolkstootlegende

De laatste maanden van 1918 verkeerde Duitsland in chaos. Militair was het ingestort en er dreigde een revolutie. De generaals gaven de Joden en de socialisten de schuld van de Duitse nederlaag. Die hadden het dappere land de fatale dolkstoot toegebracht. Een theorie die Adolf Hitler later goed van pas kwam. Generaals zijn net mensen....

Lees meer
Fransen vonden hun koloniën te duur
Fransen vonden hun koloniën te duur
Artikel

Fransen vonden hun koloniën te duur

Frankrijk stuurt zwaarbewapende politieagenten naar het gebiedsdeel Nieuw-Caledonië, waar het al een week onrustig is. In 1853 annexeerde Napoleon III de eilandengroep en presenteerde hij het trots als nieuwe Franse kolonie. Maar een eeuw later groeiden er in Parijs steeds meer twijfels over dat soort dure overzeese gebieden.

Lees meer
Hoe Oldenbarnevelt bijna een burgeroorlog veroorzaakte
Hoe Oldenbarnevelt bijna een burgeroorlog veroorzaakte
Artikel

Hoe Oldenbarnevelt bijna een burgeroorlog veroorzaakte

Tijdens de wapenstilstand met Spanje ontstond een hoogoplopend conflict in de gereformeerde kerk. Landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt probeerde de partijen met elkaar te verzoenen, maar dat maakte de situatie juist erger. De Republiek balanceerde op de rand van een burgeroorlog.   In januari 1610 greep de Alkmaarse schutterij de macht in de stad. De schutters...

Lees meer
Kampbewaaksters in Auschwitz
Kampbewaaksters in Auschwitz
Artikel

Hoe twee jonge vrouwen vrijwillig kampbewaakster in Auschwitz werden

Historicus Paul van de Water is overleden. Voor Historisch Nieuwsblad tekende hij dit bijzondere verhaal op.

Lees meer
Het verslag van Hendrick Hamel
Het verslag van Hendrick Hamel
Artikel

Het verslag van Hendrick Hamel

Dertien jaar zat Gorinchemmer Hendrick Hamel vast in zeventiende-eeuws Korea. Na een gedurfde ontsnapping vertelde hij zijn landgenoten over het leven daar. Zijn verslag – nu 350 jaar oud – was lang de enige bron over het geïsoleerde land in Oost-Azië. De Sperwer was lek. Het gat in de romp van het VOC-schip was...

Lees meer
De rampzalige gevolgen van DDT-gebruik
De rampzalige gevolgen van DDT-gebruik
Artikel

De rampzalige gevolgen van DDT-gebruik

In de jaren veertig verklaarden de Verenigde Staten insecten de oorlog. Helemaal uitgeroeid moesten ze, die nutteloze beesten. Daarom werd er kwistig met DDT gesproeid. Tot bioloog Rachel Carson aantoonde dat het land een ramp over zich had afgeroepen. Het was oorlog in de Verenigde Staten. Talloze vliegtuigen ronkten laag boven het land, uitgestrekte gebieden...

Lees meer
Voorpublicatie: Troelstra’s vergissing – Rob Hartmans
Voorpublicatie: Troelstra’s vergissing – Rob Hartmans
Artikel

Voorpublicatie: Troelstra’s vergissing – Rob Hartmans

Begin november 1918 leek de Russische Revolutie over te slaan naar Duitsland. Op 11 november riep SDAP-leider Pieter Jelles Troelstra arbeiders op ook in Nederland de macht te grijpen. Maar was de situatie in ons land echt zo revolutionair? ‘Toen ik in de stad kwam, meende ik iets bizonders te zullen zien aan de...

Lees meer
Roel van Duijn over zijn historische held
Roel van Duijn over zijn historische held
Artikel

Roel van Duijn over zijn historische held

Provo-oprichter Roel van Duijn schreef de biografie van de nationaal-socialistische freule Julia op ten Noort, die deze maand verschijnt. Maar bewondering koestert Van Duijn voor de Russische anarchist Peter Kropotkin. Wanneer maakte u kennis met Peter Kropotkin? ‘Dat was tijdens mijn gevangenschap, in het voorjaar van 1966. Ik was opgepakt als redacteur van het...

Lees meer
De zakkendrager: een nuttig, maar uitgestorven beroep
De zakkendrager: een nuttig, maar uitgestorven beroep
Artikel

De zakkendrager: een nuttig, maar uitgestorven beroep

Schepen worden tegenwoordig met geautomatiseerde kranen geladen en gelost. Vroeger was dat het werk van de zakkendrager. Een vergeten, maar essentieel beroep, meent Annegreet van Bergen. Standbeelden van hoge heren, al dan niet te paard, zeggen mij weinig of niets. Daarentegen maakte een beeld van een licht gebogen mannengestalte met een grote zak op zijn...

Lees meer
De Stelling: bevolkingspolitiek
De Stelling: bevolkingspolitiek
Artikel

De Stelling: bevolkingspolitiek

Martin Sommer:‘Ik zou het begrip “bevolkingspolitiek” graag uit de nare sfeer van de eugenetica willen halen. Want het lijkt me juist heel verstandig als de overheid zich om de toekomst bekreunt. Dat doen we toch ook om de economie, of het klimaat? Beide kun je overigens niet los zien van bevolkingspolitiek. We hebben bepaalde buitenlandse...

Lees meer
The Moralist – Patricia O’Toole
The Moralist – Patricia O’Toole
Artikel

The Moralist – Patricia O’Toole

Woodrow Wilson won de presidentsverkiezingen in 1912 als progressieve Democraat en loste zijn beloftes grotendeels in. Hij vocht tegen monopolies, voerde een achturige werkdag en inkomstenbelasting in, en onderwierp de banken aan regulering door de Federal Reserve. Hij legde de basis voor een Amerikaanse buitenlandse politiek die was gebaseerd op een morele betrokkenheid met de...

Lees meer
Anna van Saksen – Femke Deen
Anna van Saksen – Femke Deen
Artikel

Anna van Saksen – Femke Deen

Toen ze elkaar net kenden, leken Anna van Saksen en Willem van Oranje gelukkig samen. Ze trouwden op 24 augustus 1561 in Leipzig. Politiek gezien was het huwelijk een belangrijke gebeurtenis. De nicht van een keurvorst trouwde met de prins van Oranje. De twee verbonden de dynastieën van Hessen, Saksen en Nassau. Anna begon een...

Lees meer
Dichter in de jungle – Roelof van Gelder
Dichter in de jungle – Roelof van Gelder
Artikel

Dichter in de jungle – Roelof van Gelder

In vrijwel elke publicatie over slavernij staan ze afgebeeld: de gravures van de slaaf die is opgehangen aan een haak die door zijn ribbenkast is gestoken, de slavin die wordt gegeseld en de zwarte man die wordt geradbraakt. Het zijn iconische beelden van een gruwelijke bladzijde uit de geschiedenis, die zich onmiddellijk op het netvlies...

Lees meer
Berlusconi als symbool voor verloederd Italië
Berlusconi als symbool voor verloederd Italië
Artikel

Berlusconi als symbool voor verloederd Italië

Hoe maak je een interessante film over een corrupte en vulgaire politicus? Het makkelijkst is om hem als een grote schoft te tonen, waarbij de kijker zich moreel superieur kan wanen. Met Loro heeft Paolo Sorrentino, die we kennen van het imponerende La grande bellezza, niet zo’n film over Silvio Berlusconi willen maken. De drievoudige...

Lees meer