Home Roel van Duijn over zijn historische held

Roel van Duijn over zijn historische held

  • Gepubliceerd op: 18 oktober 2018
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Alies Pegtel
  • 2 minuten leestijd
Roel van Duijn over zijn historische held

Provo-oprichter Roel van Duijn schreef de biografie van de nationaal-socialistische freule Julia op ten Noort, die deze maand verschijnt. Maar bewondering koestert Van Duijn voor de Russische anarchist Peter Kropotkin.

Wanneer maakte u kennis met Peter Kropotkin?
‘Dat was tijdens mijn gevangenschap, in het voorjaar van 1966. Ik was opgepakt als redacteur van het blad Provo, en zat in het huis van bewaring op het Leidseplein, waar nu praathuis De Balie is gevestigd. De eerste dagen hield ik me staande in mijn cel door blind schaakopeningen te analyseren, later mocht ik boeken lenen uit de gevangenisbibliotheek. Toen heb ik de memoires van Peter Kropotkin (1842-1921) gelezen.’

Indrukwekkend?
‘Hij heeft mij geïnspireerd om een cruciale beslissing te nemen in mijn leven. Ik was weliswaar actief in de Provo-beweging, maar eigenlijk wilde ik professioneel schaker worden. Na lezing van Kropotkin heb ik 25 jaar lang geen schaakstuk meer aangeraakt en besloot ik me volledig te richten op maatschappelijke hervormingen.’

Verklaar u nader.
‘Kropotkin was een telg uit een voornaam aristocratisch geslacht en voorbestemd voor een glansrijke carrière. Als lid van het pagekorps liet hij zich door tsaar Alexander II naar Oost-Siberië sturen; daar koos hij bewust voor, omdat hij wilde zien hoe het eraan toeging ver van het Russische hof. Hij maakte verschillende expedities, onder andere naar Finland, waar hij de ijstijd bestudeerde. Als bekwaam geograaf tekende hij ook landkaarten, maar toen hij zag hoezeer de lokale bevolking leed in het semi-feodale Siberië, besloot hij zijn leven niet langer te wijden aan de wetenschap, maar aan de revolutie. Hij koos voor het algemeen belang boven zijn eigen belang, en ik besloot op mijn beurt fulltime tegen de autoritaire structuur en omgangsvormen in Nederland te gaan strijden.’

Spraken zijn politieke ideeën u inhoudelijk ook aan? 
‘Zeer. Volgens Kropotkin wordt het handelen van de mens bepaald door wederzijdse hulp, rechtvaardigheid en vrijgevigheid. Hij keerde zich tegen het autoritaire marxisme dat uitgaat van een gecentraliseerde overheid. En hij verzette zich ook tegen het agressieve darwinisme, dat in die tijd gepopulariseerd werd door de bioloog Thomas Huxley. Kropotkins ideaal was een anarcho-communistische samenleving zonder gezag, waar mensen leven in communes die door federaties verbonden zijn.

Hij was een idealist.
‘Een utopist. Vanwege zijn revolutionaire ideeën belandde hij in de gevangenis, maar met de hulp van vrienden wist hij te ontsnappen en vluchtte naar Engeland. Na de Februarirevolutie in 1917 keerde hij terug naar Rusland. Maar hij raakte gedesillusioneerd toen hij na de Oktoberrevolutie zag hoe Lenin het anarchistisch ideeëngoed misbruikte.

Kropotkin bleef uw held.
‘Een van mijn eerste boeken was een essayistische biografie, De boodschap van een wijze kabouter, een beschouwing over het filosofische en politieke werk van Peter Kropotkin (1970). Het boek heeft heel goed verkocht en is in acht talen vertaald. Het vormde de ideeënbasis van de Kabouterbeweging.’

 
Alies Pegtel is historicus en journalist. 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2018

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer