Home Dichter in de jungle – Roelof van Gelder

Dichter in de jungle – Roelof van Gelder

  • Gepubliceerd op: 18 oktober 2018
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
Dichter in de jungle – Roelof van Gelder

In vrijwel elke publicatie over slavernij staan ze afgebeeld: de gravures van de slaaf die is opgehangen aan een haak die door zijn ribbenkast is gestoken, de slavin die wordt gegeseld en de zwarte man die wordt geradbraakt. Het zijn iconische beelden van een gruwelijke bladzijde uit de geschiedenis, die zich onmiddellijk op het netvlies branden. Sommigen weten dat ze afkomstig zijn uit een achttiende-eeuws boek over Suriname, en een enkeling is op de hoogte van het feit dat ze zijn gemaakt door de beroemde Engelse kunstenaar en dichter William Blake. Maar wie de auteur van dat boek was, wat hij heeft meegemaakt en hoe hij over slavernij dacht? Dat weet vrijwel niemand.

Het is daarom heel verheugend dat Roelof van Gelder – die eerder een prachtige biografie schreef van Jacob Roggeveen, de ontdekker van Paaseiland – een boek heeft gewijd aan de man die in 1796 Narrative of a Five Years’ Expedition, against the Revolted Negroes of Surinam publiceerde. Deze John Gabriel Stedman stamde uit een geslacht van officieren dat in de Schotse Brigade diende, een legeronderdeel dat vanaf het einde van de zestiende eeuw tot aan de Franse tijd in de Republiek gelegerd was en onderdeel van het Staatse leger vormde. Nadat hij zelf op 16-jarige leeftijd vaandrig in de brigade was geworden – en door opvliegend gedrag, rokkenjagerij en speelschulden herhaaldelijk in de problemen was gekomen – vertrok hij in 1772 naar Suriname. Daar hielp hij bij het onderdrukken van opstanden van de marrons, slaven die de plantages waren ontvlucht en vanuit het oerwoud overvallen pleegden.

Stedman hield uitgebreide dagboeken bij, schreef later memoires en publiceerde kort voor zijn dood zijn rijk geïllustreerde boek over Suriname. Hierin beschrijft hij ook de flora en fauna van deze kolonie, plus het plantagesysteem. Hoewel zijn boek en vooral de gruwelijkste gravures daaruit gretig werden gebruikt door de Britse abolitionisten, die vanaf het einde van de achttiende eeuw ijverden voor afschaffing van de slavernij, was Stedman zelf geen verklaarde tegenstander van dit stelsel. Hij vond het min of meer vanzelfsprekend, maar was wel oprecht verontwaardigd over de in zijn ogen onmenselijke en zinloze wreedheid van veel slavenhouders. Zelf trouwde hij met een slavin, met wie hij een zoon kreeg, en die hij trachtte vrij te kopen. Ook had hij als militair respect voor de marrons, die hij zag als dappere vijanden die om zeer begrijpelijke redenen in opstand waren gekomen.
 
Rob Hartmans is historicus, journalist en vertaler.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2018