Alle artikelen
In zijn arme geboortedorp, waarin een lagere school ontbrak, werd de jongen, scherp van verstand en onverzadigbaar in zijn dorst naar kennis, autodidact dankzij zijn vader, een ontwikkeld burger en zijdeteler met een ruime bibliotheek. Al jong las hij ijverig in de Encyclopédie van Diderot en d’Alembert. In 1788 werd hij als dertienjarige, hoogbegaafd en vroegrijp, voorgesteld aan de Académie Royale des Sciences, Arts et Belles Lettres van Lyon, waar hij onbevangen twee oplossingen verdedigde, neergelegd in zijn werkstuk: ‘Sur la rectification d’un arc de cercle quelconque plus petit qu’une demi-circonférence.’ Een jaar later wordt in Parijs de Bastille bestormd; ook in Lyon telt de revolutie honderden slachtoffers; onder hen de vader van de jongen, die, beschuldigd van contrarevolutionaire sympathieën, in 1793 onder de guillotine het leven laat.
De veelbelovende zoon, die ook extreem onhandig en verlegen is, wordt docent in zijn geboortestreek; hij toont zich, zo blijkt uit in zijn talloze brieven, aanvankelijk gegrepen door de wiskunde, later door de scheikunde (met de ontdekking van de fluor) en tenslotte door de natuurkunde, waarin op het gebied van elektriciteit en magnetisme zijn werk van blijvende waarde zal zijn. Intussen rijst zijn ster. In 1804 wordt hij benoemd in de mathematische analyse aan de Ecole Polytechnique in Parijs; na een hotsebotsende reis van drie dagen in de diligence sjokt hij vermoeid door de straten, gehinderd door zijn sterke bijziendheid, zijn lange lichaam (hij meet 1 meter 77) en zijn grove schoenen.
Geteisterd wordt hij in zijn gevoelsleven. Zijn zuster en later zijn jonge vrouw sterven, een tweede huwelijk mislukt deerlijk, en het door de moeder niet-gewenste dochtertje uit die verbintenis wordt de vader toegeschoven. Hij kent periodes van diepe wanhoop, maar ook van intense blijdschap als zijn werk in toenemende mate waardering ontmoet.
Wie was hij:
a) Ampère
b) Avogadro
c) Laplace
d) Volta
Oplossing nr. 5/6: b) Sebastian Kneipp. Deze priester en selfmade natuurgeneeskundige (1821-1897) was een groot voorstander van de toepassing van water bij medische klachten en lichamelijk ongemak. Over zijn patiënten zei hij eens: ‘Vreten en zuipen willen ze allemaal, maar doodgaan willen ze geen van allen.’
De eens zo befaamde druppels tegen nervositeit, samengesteld uit ether en alcohol, genoemd naar de arts Friedrich Hoffmann (1660-1742) worden allang niet meer gemaakt. Houten gezondheidssandalen, dat is Dr. Scholl (1882-1966) ten voeten uit. Het motto van dr. Vogel (1902-1996), bekend van talloze gezondheidsproducten, luidde: ‘De natuur was mijn universiteit.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Grote Geschiedenis Quiz september 2003
Hoe staat het met uw historische kennis? Ieder jaar organiseert dit blad samen met de Volkskrant en televisieprogramma Andere Tijden de Grote Geschiedenis Quiz. Bereid u voor op deze quiz en oefen mee. In zijn arme geboortedorp, waarin een lagere school ontbrak, werd de jongen, scherp van verstand en onverzadigbaar in zijn dorst naar kennis,...
Dirk
Na de demonstratie op 16 augustus tegen het politieoptreden op het Amsterdamse Mercatorplein, die het leven kostte aan een Marokkaanse messentrekker, hernam Miryam Auragh, een van de organisatoren, het woord. ‘Mensen, we hebben nog twintig minuten om boodschappen te doen. Jullie kunnen naar de supermarkt om melk en brood te halen.’ Of ze heeft voorzien...
De Vooruitgang: Het eerste armenhuis in Amerika
Proefschriften, lezingen of artikelen kunnen ons beeld van het verleden ingrijpend veranderen. Janny Venema laat in haar studie naar de zeventiende-eeuwse kolonie Beverwijck zien dat de Nederlanders in dit dorp niet naar de Nieuwe Wereld waren gekomen om snel rijk te worden, maar om er een volwaardige samenleving te verwezenlijken. ‘Voor de meeste Amerikanen begint...
Lifestyle & trends: Boerenjongens en leedbier
De hotspots van achttiende-eeuws Parijs. Lekker weg in de jaren dertig. Haute couture in de Middeleeuwen. Trends zijn van alle tijden. Culinaire avonturen, mode, wonen en uitgaan door de eeuwen heen. In 1911 vond de Boerenbond het de hoogste tijd om de ‘drinkgewoonten ten plattelande’ stevig de kop in te drukken. Want die gewoonten leidden...
Mijn Verhaal: ‘De mensen zongen al “Oranje boven” op straat’
Na de verovering van Antwerpen door de geallieerden ging op 5 september 1944 het gerucht dat ook Nederland elk moment kon worden bevrijd. Tienduizenden NSB’ers vluchtten op deze Dolle Dinsdag halsoverkop naar Duitsland. Onder hen was ook de toen driejarige Frans van Hoof. ‘De drukte op het perron in Deventer was verschrikkelijk. Overal krijsende kinderen,...
De historische kinderboeken van 2002/2003
Spanning, geweld en romantiek kenmerken de huidige historische jeugdroman. Toch lukt het sommige auteurs ook om tot de belevingswereld van hun hoofdpersonen door te dringen. In de strijd tegen de Spaanse koning Filips II verplaatsten de Geuzen zich ’s winters op schaatsen, leren we uit Oorlog op het ijs van Bies van Ede. Scheurbuik bestrijd...
Het hoge woord: De kiezer is assertiever geworden
De kritiek op de onproductiviteit en eenzelvigheid van het parlement is bijna zo oud als het parlement zelf. Dat is geen reden om die kritiek niet serieus te nemen, maar wel om crisisgevoelens te relativeren. Het zou zorgelijker zijn als er géén kritiek was. Prinsjesdag markeerde tot de grondwetsherziening van 1983 de officiële opening van...
De ontbinding van de rooms-katholieke Kerk
Vijftig jaar geleden nog vierden tienduizenden katholieken uitbundig het honderdjarig herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland. Dit jaar ging het jubileum van deze gebeurtenis geruisloos voorbij. Het katholieke geloof in Nederland zit in een vrije val. Binnen enkele generaties zal van de rooms-katholieke Kerk niet veel meer over zijn dan een orthodoxe sekte. In...
1453: de val van Constantinopel
De verovering van Constantinopel door de Ottomanen, op 29 mei 1453, is dankzij historische mythes van zowel christenen als moslims de geschiedenisboekjes in gegaan als een gebeurtenis van groot belang. Ze zou het begin inluiden van 'de Nieuwe Tijd'. Maar in werkelijkheid was '1453' geen wereldschokkend evenement.
Een problematisch bouwwerk
Op 24 september 1973 werd in Utrecht onder luid protest het hoofdgebouw van megacomplex Hoog Catharijne geopend. Ingenieur A. Feddes was als directeur van projectontwikkelaar Empeo van het begin af aan betrokken bij de schepping van het omstreden bouwwerk. Dertig jaar na de feestelijke opening van Hoog Catharijne lijkt Feddes zich nog tot in detail...
Geschiedenisonderwijs in het nieuwe Zuid-Afrika
Voor het eerst moet in Zuid-Afrika een generatie worden aangeleerd wat apartheid inhield. Geschiedenis lijkt daarvoor het geschikte vak, maar juist geschiedenis heeft in Zuid-Afrika een slechte reputatie. En de bevolking schijnt het verleden liever te willen laten rusten dan haar kinderen ermee lastig te vallen. `Wie weet nog wat hij deed op de dag...
Studentenverenigingen kennen een lange traditie van drank en ontgroeningen
Voor de opkomst van de massa-universiteit was studeren een exclusieve aangelegenheid. Studenten beschouwden zich als een gemeenschap die buiten de samenleving stond. Vanaf het prille begin verenigden ze zich in clubs, die, alle drank en braspartijen ten spijt, de elite moesten voorbereiden op haar volwassen bestaan. In de Nederlandse studentensteden zie je ze door de...
