Alle artikelen
Hij ziet de verschrikkingen van de Spaanse Burgeroorlog; hij is in India en Indonesië op het breukvlak van onafhankelijkheid, en in China, waar de Kwomintang plaats maakt voor de Volksrepubliek. Hij legt de Grote Sprong Voorwaarts vast, en fotografeert als eerste westerse fotograaf de staat van de Sovjet-Unie na Stalins dood.
Maar vooral heeft Cartier-Bresson oog voor de mens. Hij laat zijn collega’s achter in de studio en trekt de wereld over om de variaties van het dagelijks leven vast te leggen. In 1935 experimenteert hij met bewegend beeld. Hij filmt de Spaanse Burgeroorlog, maar zal zichzelf altijd blijven verwijten geen enkele foto te hebben gemaakt. Hij kiest definitief voor de Leica, een kleinbeeldcamera. Hij noemt het zijn instrument van intuïtie en spontaniteit.
Ook de Tweede Wereldoorlog gaat niet aan hem voorbij. Voordat de oorlog losbarst begraaft Cartier-Bresson zijn Leica op een boerderij in de Vogezen. In 1940 wordt hij gevangengenomen en gestationeerd in een Duits werkkamp. Na twee mislukte pogingen ontsnapt hij op 10 februari 1943. Hij graaft zijn Leica weer op en fotografeert de bevrijding van Parijs. Maar de negatieven vindt hij pas terug in 1968, na de dood van zijn moeder, in een koektrommel in zijn ouderlijk huis.
Met Robert Capa, George Rodger, David Seymour en William Vandivert richt Cartier-Bresson in 1947 het fotoagentschap Magnum op. Hun gezamenlijk doel is de journalistieke waarde van fotografie onder de aandacht van het grote publiek te brengen. Televisie is nog geen massamedium, het wereldnieuws bereikt het publiek in fototijdschriften. Cartier-Bressons reportages van de revolutie in China zijn een regelrechte journalistieke primeur.
Hoewel van grote artistieke schoonheid zijn de foto’s van Henri Cartier-Bresson niet bedoeld als kunst. Het zijn stuk voor stuk documentaires, gemaakt door de onbetwiste meester van het beslissende moment.
285
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Meester van het moment
Geen fotograaf in de twintigste eeuw heeft zo’n sterk stempel op de ontwikkeling van de fotografie gedrukt als Henri Cartier-Bresson (1908-2004). De als Fransman geboren globetrotter staat aan de basis van de fotojournalistiek. Met een scherp oog voor mens en omgeving legt hij het dagelijks leven vast gedurende de turbulente twintigste eeuw. Hij is met...
Dreyfus-affaire verdeelde Frankrijk in twee onverzoenlijke kampen
Frankrijk stelt een herdenkingsdag in voor Alfred Dreyfus, de Joods-Franse officier die onterecht werd veroordeeld voor spionage.
Onafhankelijk persmuskiet
In bijna alles was Willem Oltmans (1925-2004) het tegendeel van de gemiddelde Nederlandse journalist. Zijn verschijning, zijn onderwerpkeuzes en het rumoer dat hij veroorzaakte weken af van de brave norm. Van de vele geruchtmakende televisieoptredens van Willem Oltmans geldt het interview bij Adriaan van Dis misschien wel als de grootste klassieker. Alleen al het begin...
Amerikaanse journalisten kijken nog steeds op tegen deze legendarische verslaggever
Nu de journalistiek wereldwijd in een diepe crisis lijkt te verkeren, wordt steeds vaker de naam van Edward R. Murrow genoemd. Het voorbeeld van deze legendarische Amerikaanse verslaggever moet journalisten inspireren tot een kritischer opstelling en een striktere beroepsethiek. Maar is Murrow wel zo’n ideaal rolmodel voor de pers? Het is tegen negenen als Edward...
‘Ik ben niet zo’n huisvrouw’
Martha Gellhorn (1908-1998) was een van de grootste oorlogscorrespondenten van de twintigste eeuw. Ongeschikt voor het leven in vredestijd, was ze haar leven lang op drift. Tot haar ‘niet-aflatende weerzin’ was ze geen man. ‘Het is een ernstige, zij het geen levensbedreigende vergissing dat ik een vrouw ben,’ schreef Martha Gellhorn in 1941 in een...
Journalist Joseph Roth (1894-1939)
Journalist en schrijver Joseph Roth was volwassen geworden tussen de loopgraven en de granaattrechters van de Eerste Wereldoorlog. Voorgoed ontworteld schreef hij aan de cafétafels van de Europese steden een indrukwekkend oeuvre van romans en reportages over de teloorgang van het oude Europa. Het einde was tekenend voor het leven. De legende van de Heilige...
Tentoonstelling: Soldatenliefjes en overlijdensberichten
Op de tentoonstelling Oranje bitter, over de bevrijding in 1945, is het donker. De documenten moeten beschermd worden. Ze liggen op vitrinetafels, die lijken op zacht verlichte eilandjes in de zaal van ongeveer 20 bij 20 meter. Prachtige stukken hebben de makers uitgekozen. Zo is er een briefje van een jongen die vraagt om meer...
Website: Vijf eeuwen immigratie
Immigratie mag volgens het nieuwe politiek correcte denken geen verrijking meer heten. Toch hebben migranten sinds jaar en dag bijgedragen aan de Nederlandse samenleving en cultuur. Op de nieuwe website Vijf Eeuwen Migratie worden de verschillende migrantengroepen uitgelicht die vanaf 1580 naar Nederland zijn gekomen voor werk, vrijheid of veiligheid. Van Duitse dienstmeisjes in het...
Film: Signalementen
DvdLife under Napoleon. Europe from 1799-1815Just Entertainment, € 10,99Nederland kreeg snel genoeg kreeg van het bewind van Napoleon in het begin van de negentiende eeuw. Maar ook in Duitsland doofde het enthousiasme voor de Franse Revolutie snel. Over deze omslag gaat de tweedelige documentaire Napoleon und die Deutschen – in Nederland uitgebracht onder de titel...
Film: Iedereen houdt van Jeanne d’Arc
Wat zou Frankrijk moeten zonder Jeanne d’Arc? Er staan in Franse steden en dorpen alleen al 1400 monumenten voor de herdersdochter, die vanaf haar dertiende door een goddelijke stem in haar hoofd werd aangespoord om Frankrijk van de Engelsen te bevrijden. Al eeuwen gebruiken politici haar voor hun ideologische gelijk. Jeanne d’Arc is een wit...
Signalementen
De jacht op het kwaad. De zoektocht naar de meest gezochte nazi’sGuy Walters463 p. Spectrum, € 29,99Vorige keer ging ‘Signalementen’ helemaal over de Tweede Wereldoorlog. Sinds het afsluiten van dat nummer verschenen nog tal van boeken over dit populaire onderwerp. Zoals De jacht op het kwaad. Guy Walters, journalist bij de Times in Londen, sprak...
Veel debunking in recente Britse biografieën
De afbakening van een historische studie is vaak een heikel punt. Telkens weer moet een historicus de grenzen van zijn of haar verhaal bepalen, en die keuze is altijd wel vatbaar voor kritiek. De auteurs van het recent verschenen overzichtswerk A World by Itself. A History of the British Isles lijken dit probleem zo veel...
