Alle artikelen
Anton van Hooff:
‘Daar geloof ik niets van. Extreme partijen hebben in de Nederlandse politiek nooit echt een voet aan de grond kunnen krijgen. Nederland kent een zeer lange traditie van zoeken naar politieke consensus. Het idee dat je er samen uit moet komen, dat het land nu eenmaal geregeerd moet worden, heeft altijd de doorslag gegeven. Waarom zou dat nu opeens anders zijn?
De plotselinge opkomst van extreem-rechts in de jaren dertig, in de vorm van de NSB, werd vrij snel gecorrigeerd. Hetzelfde zag je gebeuren na het enorme succes van de LPF in 2002: binnen een jaar namen de oude middenpartijen de regie weer in handen. De recente Catshuis-crisis had een gelijksoortige afloop. Na het mislukken van de onderhandelingen sloten de middenpartijen een eigen akkoord en stonden meer “extreme” partijen als de PVV en de SP buitenspel – zelfs zonder PvdA, die natuurlijk ook tot het middenveld behoort.
Wat we momenteel in Griekenland zien gebeuren, waar de middenpartijen grote klappen krijgen, komt voort uit pure wanhoop over de politieke en economische situatie in dat land. En te verwachten is dat zelfs daar bij nieuwe verkiezingen het evenwicht wordt teruggevonden. Bovendien zien we ook in de ons omringende landen geen tekenen dat de traditionele middenpartijen hun macht aan het verliezen zijn.’
Ruth Oldenziel:
‘Ik ben het niet eens met de stelling. Als je kijkt naar de recente verkiezingen in Frankrijk en Griekenland, dan is er inderdaad sprake van politieke polarisatie. Die valt ook te verwachten bij de aanstaande verkiezingen in Nederland. Politieke partijen die “Europa” de schuld geven van de economische crisis, winnen overal aan populariteit. Maar dat wil nog niet zeggen dat de rol van de middenpartijen is uitgespeeld.
De Europese eenwording roept namelijk enerzijds weerstand op, maar heeft anderzijds een matigende invloed op de binnenlandse politiek van de lidstaten. Zie het akkoord van de zogenoemde “Kunduz-coalitie”. De partijen die daaraan meewerkten, hebben zeer uiteenlopende politieke programma’s en maken deel uit van een zeer versplinterd veld. Zonder de druk vanuit Brussel was dat akkoord er nooit gekomen.
De matigende invloed die Europa óók op de politiek uitoefent, is het grote verschil met de politieke polarisatie in de jaren dertig. Toen heeft het uit de hand kunnen lopen; nu is die kans veel kleiner. Zo zien we dat Hollande, die zich toch als zeer links profileerde, na zijn verkiezing vrijwel onmiddellijk toenadering zocht tot Merkel en daarmee naar het midden opschoof. Ook de Grieken lijken geschrokken van het resultaat van de verkiezingen, en zien kennelijk in dat de huidige situatie nergens toe leidt. Dat is het grote verschil met de Verenigde Staten, waar voor de huidige polarisatie geen tegenwicht bestaat vanuit een institutioneel middenveld.’
James Kennedy:
‘Er zijn in de Nederlandse geschiedenis verscheidene periodes aan te wijzen waarin het politieke midden leek te verdwijnen als gevolg van de groeiende populariteit van meer radicale partijen. Maar die periodes zijn altijd afgewisseld door periodes waarin juist het politieke midden de toon aangaf. We zitten nu midden in zo’n golf van polarisatie, die ongetwijfeld ook dit keer gevolgd zal worden door een trek naar het politieke midden.
In de jaren zestig, en meer nog in de jaren zeventig, leken de middenpartijen eveneens te verdwijnen. Vooral aan progressieve zijde heerste een afkeer van de oude middenpolitiek, die werd vereenzelvigd met christelijke politiek. Linkse politici als Ed van Thijn vonden dat het politieke middenveld maar moest verdwijnen, zodat de burger voortaan werkelijk iets te kiezen had. Je zag in die jaren, mede als gevolg van de ontzuiling, allerlei kleine partijen opkomen met een uitgesproken programma, zoals D’66, de PPR en de Boerenpartij.
Die tendens sloeg na de Tweede Oliecrisis van 1979 om vanwege de onvrede over de verslechterende economische situatie en de almaar groeiende werkloosheid. Het CDA van Lubbers profiteerde daarvan. Uiteindelijk moeten toch ook protestpartijen resultaten kunnen tonen. Radicale beloftes hebben slechts een beperkte duurzaamheid. Daarna gaat de teleurstelling overheersen en zal de kiezer terugkeren naar het centrum.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
De stelling: ‘Het middenveld van de Nederlandse politiek is ten dode opgeschreven’
Anton van Hooff: ‘Daar geloof ik niets van. Extreme partijen hebben in de Nederlandse politiek nooit echt een voet aan de grond kunnen krijgen. Nederland kent een zeer lange traditie van zoeken naar politieke consensus. Het idee dat je er samen uit moet komen, dat het land nu eenmaal geregeerd moet worden,...
Lessen uit het verleden: Nationale politie drie keer eerder mislukt
Een Nationale Politie is de hartenwens van demissionair minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten. Zijn wetsvoorstel is al goedgekeurd door de Tweede Kamer; nu is de senaat aan zet. Gaat ook die akkoord, dan slaagt de minister waar velen de afgelopen eeuwen faalden. Lector politiegeschiedenis aan de Politieacademie Guus Meershoek vertelt hoe het...
Een station renoveren in vijf jaar
Het leien dak zit er weer op. Ook de twee glazen koepels boven de noord- en zuidingangen zijn hersteld. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan het bakstenen hoofdgebouw uit 1914, en dan heeft het oude treinstation van Tokyo zijn oude luister herkregen. Vijf jaar duurde de ingrijpende renovatie – beduidend korter dan de...
Opvoeden en campagne voeren
Handen af van Ann Romney. De boodschap van de Republikeinen aan het Democratische kamp was duidelijk. Het was een reactie op een snerende opmerking over de vrouw van presidentskandidaat Mitt Romney. Zij had geen recht van spreken. Ze zou beter haar mond kunnen houden, want ze had nog geen dag in haar leven gewerkt. Hoe...
Onderzoek: Opoffering was een plicht
Toen Ivan Dobrobabin, veteraan van het Rode Leger, eind 1945 terugkeerde in zijn woonplaats, trof hij een standbeeld aan van zichzelf. Hij zou een van de 28 helden zijn die zich in de herfst van 1941 onder aanvoering van generaal Panfilov hadden doodgevochten tegen een immense overmacht, waarbij zij zo veel mogelijk ‘Duitse fascisten’ hadden...
Eén groot theaterstuk
Eberhard van der Laan, die naast het burgemeesterschap van Amsterdam een bundel publiceert met kloeke essays over Rembrandt, P.C. Hooft, Multatuli, Berlage, Willem Frederik Hermans, Johan Cruijff en andere beroemde Amsterdammers. En vervolgens literaire avonden houdt in De Balie en bij Athenaeum. Er is tegenwoordig veel mogelijk in de Nederlandse politiek, maar dit is...
Wachten op het koninkrijk Gods
Eerlijk gezegd weet ik niet goed wat ik met het nieuwe boek van Piet Leupen aan moet. Maar kom, laat ik eerst proberen uit te leggen waarover het zo ongeveer gaat, want dat valt niet onmiddellijk uit de titel en ondertitel op te maken. Het boek behandelt de geschiedenis van de...
Marcus Antonius en Cleopatra
Op het omslag – een schilderij uit 1763 – kijken de fameuze geliefden elkaar voor de laatste keer diep in de ogen. Van die sentimentaliteit is in deze dubbelbiografie gelukkig niets te bespeuren. Zakelijk presenteert Goldsworthy de levenslopen van de Romeinse generalissimo en de laatste koningin van een onafhankelijk Egypte vóór 1922. In 41 v.Chr....
Van-de-pot-gerukte ideeën
Het staat een beetje achteloos in het midden van dit proefschrift: actrice Mary Dresselhuys (1907-2004) meldde zich op 18 februari 1942 bij de Kultuurkamer. Daarmee deed zij volgens auteur Benien van Berkel wat nagenoeg iedereen deed die in Nederland als kunstenaar de kost verdiende. Slechts enkele tientallen prominenten maakten een statement door geen gehoor te...
Het museum dat er niet kwam
Het waren zielige beelden. We zagen jongemannen in dure maatpakken, gereden in auto’s alsof ze minister waren. Het ene moment lag de wereld aan hun voeten, het andere moment werd duidelijk dat aan hun kleine rijk een eind was gekomen. Ze hadden een groot historisch pretpark met de nieuwste attracties gewild, en dat hadden ze...
Boeken: Signalementen
De geschiedenis van Suriname Hans Buddingh’ 576 p. Nieuw Amsterdam, € 29,95 Dit is de vierde druk van hét handboek over de Surinaamse geschiedenis. Buddingh’, werkzaam als redacteur bij NRC Handelsblad, heeft het helemaal geactualiseerd. Wie wil weten hoe Bouterse weer aan de macht kon komen in Suriname leze dit boek. Buddingh’...
De Stelling: ‘Suriname is er niet aan toe om met zijn verleden in het reine te komen’
De stelling Anton van Hooff: ‘Zoals zo vaak het geval is bij “moderne” begrippen, hadden de oude Grieken de primeur van het begrip “amnestie”. Het woord is dan ook afkomstig uit het klassieke Grieks. Het betekent letterlijk “niet-herinnering” en werd gebruikt in de zin van een “bewust vergeten”. In het jaar...
