Algerije maakt zich op voor een staatsbezoek van de Franse president François Hollande. Zal er vijftig jaar na de bloedige onafhankelijkheidsoorlog eindelijk een begin worden gemaakt met verzoening?
Voor miljoenen Algerijnen betekent ‘Evian’ iets anders dan mineraalwater. In dit Alpenstadje werd een halve eeuw geleden, op 18 maart 1962, het verdrag getekend dat een einde maakte aan de onafhankelijkheidsoorlog tegen de Franse kolonisator.
‘Einde’ was een relatief begrip voor de honderdduizenden harki’s – Algerijnen die voor de Fransen hadden gevochten. Zij werden aan hun lot overgelaten. Volgens de Franse historicus Jean Lacouture waren binnen enkele maanden tussen de 55.000 en 75.000 harki’s afgeslacht. De slachting was een smet op het blazoen van de FLN, de Algerijnse onafhankelijkheidspartij, en wordt dit jaar breed uitgemeten in de Franse media.
Dalila Kerchouche, dochter van een harki, schreef er een boek over, dat ook is verfilmd. Slachtoffers werden met kokend water overgoten en levend begraven, hun gezichten met honing ingesmeerd om insecten aan te trekken. Haar vader slaagde erin te ontkomen naar Frankrijk, dat in Evian aanvankelijk slechts had geaccepteerd om 20.000 harki’s op te nemen. Toen het nieuws over de wreedheden doordrong, gingen de deuren alsnog open. Uiteindelijk zou Parijs 400.000 harki’s toelaten, zonder hun enig perspectief te bieden.
Kerchouche verhaalt in haar boek de teleurstelling van haar vader. Bij aankomst in Marseille werd hij per trein naar het Centraal Massief gereden, waar hij elf jaar onder deplorabele omstandigheden in een geïsoleerd kamp woonde.
Het lot van de harki’s staat een verzoening tussen Algerije en Frankrijk nog steeds in de weg. In april heeft Nicolas Sarkozy, toen nog de Franse president, zich tegenover de harki’s verontschuldigd voor het feit dat de regering hen destijds in de steek liet. Maar hij weigerde excuses aan te bieden voor de Franse oorlogsmisdaden in Algerije.
Dit is slecht gevallen in Algiers, waar FLN-leider Adbelazis Belkhadem op zijn beurt heeft geweigerd sorry te zeggen tegen de harki’s. ‘Sarkozy verdedigt de zijnen, wij verdedigen de onzen,’ aldus Belkhadem. ‘Voor ons waren de harki’s verraders.’
Nu de nieuwe Franse president Hollande heeft aangekondigd nog dit jaar een bezoek te zullen brengen aan Algerije, gloort er hoop op verzoening. Hollande heeft in 2006 gezegd dat de socialisten in Algerije ‘hun ziel hadden verloren’, verwijzend naar de socialistische premier Guy Mollet, die in 1956 de Algerijnse nationalisten begon uit te roken.
‘Algerije verwacht een positieve daad,’ aldus minister Mohamed Cherif Abbes. Maar dan zal ook Algiers een gebaar moeten maken. Met een unilateraal excuus zou Hollande de toorn van oud-kolonisten en harki’s over zich afroepen. Dat kan hij zich niet veroorloven.
Cees van Zweeden is correspondent in Noord-Afrika
Dit artikel is exclusief voor abonnees
