Home COLUMN: Maarten van Rossem

COLUMN: Maarten van Rossem

  • Gepubliceerd op: 26 september 2012
  • Laatste update 22 jul 2024
  • Auteur:
    Maarten van Rossem
  • 4 minuten leestijd

Op 25 augustus 2012 overleed de Amerikaanse astronaut Neil Armstrong, die op 20 juli 1969 als eerste mens een voet op het maanoppervlak zette. Daarbij sprak hij de historische woorden ‘That’s one small step for man, one giant leap for mankind’, die ook nu weer allerwegen werden geciteerd.

Iedereen die ooit over die woorden heeft nagedacht, moet zich gerealiseerd hebben dat Armstrong zijn historische zinnetje verkeerd heeft geformuleerd. Het woord man zonder lidwoord betekent immers ongeveer hetzelfde als mankind, namelijk ‘de mensheid’. Armstrong zelf had willen zeggen – en dacht te hebben gezegd: a man. Hij was ervan overtuigd dat het lidwoord zoek was geraakt in de slechte, door statische elektriciteit gestoorde verbinding.

Pas nadat hij het geluidsbandje herhaalde malen had beluisterd was hij bereid toe te geven dat hij het lidwoord in de spanning van het moment was vergeten. Zo zitten we nu met dat historische tekstje, dat telkens weer lichte verbazing wekt.

Als we even afzien van deze kleingeestige bezwaren, lijkt iedereen het er wel over eens dat Armstrong daar op de maan ware woorden sprak. De maanlanding werd toen en nu beschouwd als een gebeurtenis van grote historische betekenis, met recht een grote sprong voorwaarts voor de mensheid.

Armstrong had echter met het tweede deel van zijn zinnetje ongelijk. Dat hij in 1969 dacht dat het Apollo-project het begin zou zijn van een glorieuze bemande verkenning van de ruimte valt hem, zeker ook gezien zijn directe betrokkenheid, nog wel te vergeven. Voor ons zou echter zo langzamerhand duidelijk moeten zijn dat de bemande ruimtevaart, behoudens wellicht enige kleine klusjes in een baan om de aarde, een doodlopende steeg is.

Na zes maanlandingen werd er een punt gezet achter het Apollo-project, omdat het onwaarschijnlijk duur was en heel weinig had opgeleverd. Er was een Amerikaans vlaggetje op de maan geplant en de astronauten hadden wat maanmateriaal mee naar de aarde genomen ter analyse. Die werkzaamheden hadden echter evengoed verricht kunnen worden door robots.

Sterker nog: afgezien van het vlaggetje hebben Russische robots diverse malen een zachte landing op het maanoppervlak uitgevoerd en daarna maanmateriaal terugbezorgd op aarde. Twee Russische gerobotiseerde voertuigjes hebben tientallen kilometers over het maanoppervlak gereden. De immense Apollo-missie heeft niet significant meer geproduceerd dan de oneindig veel goedkopere onbemande Russische missies.

De onbemande ruimtevaart kost ongeveer 10 procent van wat de bemande ruimtevaart kost. Eerlijkheidshalve moet daarbij gezegd worden dat ook de Russen het voornemen hadden om een man op de maan te zetten, maar dat is door allerlei tegenslag een mislukking geworden.

Het hele Apollo-project had uiteindelijk niets te maken met de ambitie om de ruimte te verkennen. Het was een puur politieke onderneming, onderdeel van de technologisch-militaire competitie van de Koude Oorlog. Nadat de Russen met de Spoetnik en latere ruimte-exercities de Amerikanen diverse malen de loef hadden afgestoken, besloot president Kennedy dat er iets teruggedaan moest worden. Vandaar zijn belofte in 1961 nog in dat decennium een man op de maan te zetten.

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA was in eerste instantie niet gelukkig met die opdracht. Er moest geld worden overgeheveld van wetenschappelijke projecten naar het politieke prestigeproject, en dat vond de directeur van de NASA – geheel terecht – zonde.

Niet de maanlander van Armstrong was de toekomst van de verkenning van ons zonnestelsel, maar de twee Russische maanwagentjes, Lunokhod I en II. Ze doen direct denken aan de twee frappant succesvolle Mars-wagentjes van de Amerikanen, Spirit en Opportunity, die in 2004 aan hun wetenschappelijke missie zijn begonnen.

De Spirit is vastgelopen in mul zand en het contact is verloren gegaan, maar de Opportunity rijdt na al die jaren nog steeds rond. Hij heeft kortgeleden gezelschap gekregen van de Curiosity, een Mars-verkenner zo groot als een kleine middenklasse-auto. De astronauten zitten ondertussen in Pasadena achter een computerscherm.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer