Alle artikelen
Journalist en historicus Coen Verbraak presenteert vanaf 21 november zijn documentaireserie Onze jongens op Java, over de 120.000 Nederlandse militairen die tijdens de dekolonisatieoorlog vochten tegen de nationalisten van Soekarno. Verbraak roemt Vrij Nederland-hoofdredacteur Joop van Tijn als zijn journalistieke leermeester.
Wanneer maakte u kennis met Joop van Tijn?
‘Als 17-jarige stuurde ik hem een brief dat ik journalist wilde worden. Ik kende Joop van Tijn (1938–1997) als hoofdredacteur van VN, maar vooral via radioprogramma’s zoals Welingelichte Kringen. Hij was een charmant interviewer met een scheermes in zijn mouw – een bewonderenswaardige combinatie. Achteraf heb ik me wel gerealiseerd dat het heel aardig was dat hij mij vervolgens opbelde en uitnodigde om vanuit mijn woonplaats Roden naar Amsterdam te komen.’
Coen Verbraak
Was u zenuwachtig voor jullie ontmoeting?
‘Dat herinner ik me niet, nee. Ik was verlegen, maar niet in mijn ambitie om journalist te worden. Ik ben nooit bij hem thuis geweest en we troffen elkaar toen ook in een Amsterdams café, De Engelbewaarder. In mijn beleving trok hij uren voor me uit. Zoals altijd in pak, bestelde hij een tosti voor me. Ik schreef voor de lokale Roder Courant en we spraken af dat ik hem mijn stukjes zou sturen.’
En?
‘Met messcherpe opmerkingen in de kantlijn stuurde hij ze retour.’
Vaderlijk advies – ‘Hij adviseerde me geschiedenis te gaan studeren’
Hij vervulde meteen de rol van leraar?
‘Ik denk dat hij mij toen vooral als een aardig jochie zag, en echt niet als een belofte voor de toekomst. Pas jaren later werd hij mijn baas. Zijn bemoeienis strekte zich uit over mijn gehele professionele leven. Ik werd uitgeloot voor de School voor Journalistiek en hij adviseerde me om, net als hijzelf, geschiedenis te gaan studeren. Hij vertelde er alleen niet bij dat hij deze studie nooit afmaakte. Als student debuteerde ik in 1987 in VN met een stuk over Seth Gaaikema. Joop was een ongekende inspirator. Toen hij doodging realiseerde ik me dat ik mijn stukken eigenlijk altijd voor hém had geschreven.’
Een held?
‘Hij was er een meester in mensen te doorzien. Dat kwam vermoedelijk doordat hij als jongen in een jappenkamp had gezeten. Daar had hij razendsnel karakters leren taxeren. Hij had fantastische adviezen: geef geen fles whisky cadeau aan die alcoholistische auteur, maar een Franse dichtbundel; dan voelt de man zich gevleid. Hij kon ragfijn een verhaal analyseren en zo nodig omgooien. Het nadeel wanneer je zo’n gigant vroeg in je leven ontmoet, is dat niemand hem daarna voor mij ooit nog kon evenaren.’
Wat was Van Tijns betekenis voor de Nederlandse journalistiek?
‘Na zijn dood, op zijn 58ste, was hij onmiddellijk ongelooflijk dood. Dat komt wellicht doordat hij veel vijanden had, die zijn bloed wel konden drinken. Hij was echt de opperbaas van VN, een man die geen tegenspraak duldde. En hij was een macho, een charmeur, die in deze #MeToo-tijd vermoedelijk was aangeklaagd.’
U bent hem niet vergeten.
‘Zijn urn is begraven op de Amsterdamse begraafplaats Zorgvlied. Ik ga daar geregeld wandelen. Dan groet ik hem en andere VN-journalisten, onder wie Martin van Amerongen, Ischa Meijer, Renate Rubinstein en Ageeth Scherphuis. Ik zeg weleens: de redactie van Vrij Nederland vergadert tegenwoordig op Zorgvlied.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Coen Verbraak over zijn haar historische held
Journalist en historicus Coen Verbraak presenteert vanaf 21 november zijn documentaireserie Onze jongens op Java, over de 120.000 Nederlandse militairen die tijdens de dekolonisatieoorlog vochten tegen de nationalisten van Soekarno. Verbraak roemt Vrij Nederland-hoofdredacteur Joop van Tijn als zijn journalistieke leermeester. Wanneer maakte u kennis met Joop van Tijn? ‘Als 17-jarige stuurde...
De uitvinding van de kerstkaart
Kerstkaarten schrijven en versturen is zwaar werk, vindt Annegreet van Bergen. Toch had de uitvinder van dit jaarlijkse ritueel de bedoeling om tijd te besparen. In een la van een kast in onze woonkamer leggen we elk jaar een envelop met kerstkaarten die wij dat jaar hebben gekregen. Naar de afzenders daarvan sturen we het...
STELLING: christelijk Nederland
Eva Rovers ‘Zonder twijfel. Tweeduizend jaar christelijke dominantie wis je niet uit met een paar decennia ontkerkelijking. Het kerkelijk geloof speelt uiteraard niet meer dezelfde rol als een halve eeuw geleden, laat staan langer geleden. Maar onze moraliteit en ons mensbeeld worden nog altijd sterk bepaald door de christelijke levensbeschouwing. Denk aan waarden als...
Film – Ze noemen me baboe
Geweldig, die schat aan historisch beeldmateriaal in Eye Filmmuseum en het Nederlands Instituut Beeld en Geluid. De rijkdom ervan valt weer eens te constateren in de archieffilm Ze noemen me baboe van Sandra Beerends, die eerder over het Indische oorlogsverleden van haar moeder de korte film Arigato schreef en produceerde. In haar...
De beul van Amersfoort – Richard Hoving
‘Er hangt een waas over zijn gezicht. Het is geen kou, het is de walm van een vreugdeloze, sombere extase; de extase van geslacht en de dood, die elkaar in het schuilhol van de menselijke dierlijkheid gevonden hebben.’ Die impressie gaf de romancier en dichter Theun de Vries in juni 1945 van SS-kampbewaker Josef Kotalla,...
The Royal Society – Adrian Tinniswood
Eind 1660 openden zich in Londen de deuren van de Royal Society, een genootschap bestaande uit academici, amateurgeleerden en leden van de hofhouding. De koning zelf was de beschermheer van deze veredelde herenclub. Over politiek en theologie werd niet gesproken, zo schrijft de cultuurhistoricus Adrian Tinniswood in zijn boek over dit genootschap, maar des te...
De kolonieman – Angelie Sens
Wie Het pauperparadijs van Suzanna Jansen heeft gelezen, denkt bij de ‘kolonies’ die de Maatschappij van Weldadigheid begin negentiende eeuw in Drenthe stichtte in de eerste plaats aan vernedering, stigmatisering en uitbuiting. Het idee dat ‘onmaatschappelijke elementen’ opgevoed moesten worden tot eerbare burgers zien we nu als uiterst paternalistisch, en ook toen al was er...
Romantici en revolutionairen – Honigs & Jensen
Literatuurgeschiedenissen kunnen in beginsel heel interessant zijn, omdat romans, gedichten, verhalen en de literaire kritiek niet alleen een spiegel zijn van een samenleving, maar deze ook mede vormgeven. Hoe keken mensen tegen hun wereld aan? Wat hield hen bezig? Hoe gingen ze met elkaar om? Wat waren hun dromen, idealen, verlangens, frustraties en angsten? Literatuur...
Een avontuurlijke officier
John Gabriel Stedman was een avontuurlijke en veelzijdige man. In zijn jonge jaren als ondeugende officier in Nederland verveelde hij zich stierlijk en kwam hij vaak in de problemen. In 1773 trok hij naar Suriname met een opdracht: weggelopen slaven, Marrons, opsporen. Toen hij terugkwam schreef Stedman een boek over Suriname en de slavernij: Narrative,...
Roosevelts stegen boven zichzelf uit
Amerika-kenner Frans Verhagen beschreef het leven van menig president. Nu is het de beurt aan de drie belangrijkste Roosevelts: Theodore, de energieke cowboy; Franklin, de man die de Verenigde Staten door de Tweede Wereldoorlog en Depressie loosde; en Eleanor, de diplomatieke first lady en activiste. Deze Roosevelts drukten hun stempel op de geschiedenis van Amerika en...
Antony Beevor over het Ardennenoffensief
In september 1944 verwachtte Nederland een snelle bevrijding. De geallieerde troepen rukten op vanuit het zuiden en iedereen dacht dat de oorlog gauw zou zijn afgelopen. Maar Operatie Market Garden onder leiding van de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery werd een mislukking: de geallieerden kwamen niet verder dan de Rijn. Een paar maanden later speelde Montgomery ook een omstreden rol bij de slag in de Ardennen.
Vlucht naar het Oosten
Honderden westerse militairen deserteren tot midden jaren zestig naar de DDR. Ze krijgen onderdak in een uithoek van het land, Bautzen. De Stasi houdt ze daar scherp in de gaten. Ook de Nederlander Jan Stoops. ‘Hij verheerlijkt de kapitalistische levenswijze.’ Op 18 april 1962 deserteert Jan Stoops, dienstplichtig soldaat van het 42ste Infanteriebataljon. Het is...
