Alle artikelen
Schrijver en historicus Ian Buruma heeft talloze boeken en essays op zijn naam. In zijn woonplaats New York werkt hij momenteel aan een boek over de opkomst en ondergang van de Anglo-Amerikaanse orde. Buruma bewondert de Duitse dichter en essayist Heinrich Heine (1797-1856) als humoristische vrijdenker.
Wanneer maakte u kennis met Heinrich Heine?
‘Daar heb ik werkelijk geen idee meer van. Maar Heinrich Heine is een van de personen die ik graag eens had willen ontmoeten.’
Waarom?
‘Ik ben geen fervent lezer van poëzie, maar Heines gedichten lees ik met heel veel plezier. Hij was een groot dichter, een vrijdenker, en bovendien erg geestig.’
Wanneer hebt u het laatst iets van Heine gelezen?
‘Momenteel ben ik bezig met zijn essay Religie en filosofie in Duitsland. Nee, niet als research voor mijn nieuwe boek. Ik lees het gewoon in mijn vrije tijd als mijn werkdag erop zit, aan het einde van de middag.’
‘Zijn zelfgekozen ballingschap paste bij zijn onafhankelijke houding’
Wat spreek u aan in zijn werk?
‘Heine staat voor mij symbool voor het beste wat de vrijdenkende, liberale Europese cultuur te bieden heeft. Om vrij te kunnen denken zoals hij, en vlijmscherpe maatschappijkritieken met humor te doorspekken, moet je een relativerende geest bezitten. Aan de andere kant van het spectrum staat de fanaticus, die zijn fanatisme ontleent aan het feit dat hij ergens fanatiek in gelooft en zichzelf uiterst serieus neemt. Heine daarentegen bezat een lichtvoetigheid die mij bijzonder aanspreekt.’
En dat terwijl hijzelf begin negentiende eeuw het reactionaire Pruisische regime moest ontvluchtten en in Parijs ging wonen.
‘Heine woonde de laatste 25 jaar van zijn leven tot aan zijn dood in Frankijk. In het conservatieve Pruisen, waar de adel heerste, was zijn werk populair en daarom waren ze bang voor zijn revolutionaire, democratische ideeën. Hij werd geschaduwd en liep gevaar om opgepakt te worden. Maar zijn zelfgekozen ballingschap in Parijs paste bij zijn onafhankelijke houding. Hij hoorde nergens bij, was een Duitse francofiel die erg genoot van het Franse leven en de vrije lucht die hij daar ademde.’
Ziet u parallellen met uw eigen leven?
‘Ik streef ernaar net als hij een vrijdenker te zijn. Dat ik ook niet in mijn geboorteland woon en daarom in zekere zin een buitenstaander ben, is inderdaad een overeenkomst, maar ik vind dat niet van belang.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Ian Buruma over zijn historische held
Schrijver en historicus Ian Buruma heeft talloze boeken en essays op zijn naam. In zijn woonplaats New York werkt hij momenteel aan een boek over de opkomst en ondergang van de Anglo-Amerikaanse orde. Buruma bewondert de Duitse dichter en essayist Heinrich Heine (1797-1856) als humoristische vrijdenker. Wanneer maakte u kennis met Heinrich Heine? ...
Vensters op de wereld
Glas verbreedt letterlijk onze blik, stelt Annegreet van Bergen vast. Dankzij brillen, microscopen en steeds grotere vensterruiten gaan er werelden voor ons open. Glas doet wonderen. Dat zie je in Amsterdam-Noord, waar de ene na de andere industriële locatie wordt omgetoverd tot hotspot vol creatieve, culturele en uitgaansactiviteiten. Zo ook het gebied rond het Gedempt...
Stelling: generatieconflict
In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis. Eva Rovers ‘Absoluut. De huidige jongeren en de kinderen die nu geboren worden, zijn de klos. Zij zullen de gevolgen ondervinden van de overconsumptie van hun voorouders. Zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat we erin slagen de opwarming van...
Britse familieperikelen in The Crown
Geen volk met een obsessiever fascinatie voor het koningshuis dan het Engelse. Het heeft tientallen tv-series opgeleverd, maar The Crown spant de kroon.
Wim Kok – Marnix Krop
‘Wim Kok is definitief geschiedenis,’ zo opent oud-diplomaat Marnix Krop het eerste deel van zijn Wim Kok-biografie. Hij bedoelt er slechts mee dat Nederlands derde socialistische minister-president op 20 oktober 2018 op 80-jarige leeftijd overleed. In zekere zin is dat ook de reden dat deze biografie in twee delen wordt gepubliceerd. Krop sprak namelijk met...
Furcht und Freiheit
Jan-Werner Müller heeft enkele jaren geleden een veel vertaald en goed boek over populisme geschreven. In zijn nieuwste werk gaat hij terug in de ideeëngeschiedenis van het liberalisme om argumenten te vinden tegen het populisme.
Europeanen – Orlando Figes
Veel mensen denken bij de negentiende eeuw nog altijd aan de even knusse als slome tafereeltjes die Anton Pieck schilderde, of aan statische foto’s – gevolg van de lange sluitertijden – van stille binnensteden of het slaperige platteland, waar alles heel traag ging. In werkelijkheid was het een ongekend dynamische eeuw, waarin de wereld volledig...
Gek, schurk of genie?
Het Frankrijk na de Franse Revolutie liet voor Markies de Rays te wensen over. Daarom stichtte hij zijn eigen, utopische kolonie: La Nouvelle France. Het moest een prachtige, welvarende en vredige samenleving worden, ergens op een eiland nabij Papoea-Nieuw-Guinea. Daar kwam niets van terecht: in plaats van goud, vruchtbare grond en rijkdom kampten de utopisten...
Zhenotdel – de vrouwenafdeling van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie
Met de Sovjet-Unie was veel mis – maar niet als het ging om vrouwenrechten. Zo had de Communistische Partij vanaf de begindagen een speciale vrouwenafdeling, de Zhenotdel. Vriend en vijand roemde de positie van de Sovjetvrouw. De praktijk was echter vaak weerbarstig, en ook de Zhenotdel was geen lang leven beschoren. Op 23 februari 1917...
De vergeten geleerde
De Duitse neuroanatoom Franz Joseph Gall bestudeerde schedels. Uit knobbels en bobbels kon hij kwaliteiten en vaardigheden van zijn patiënten afleiden. In de negentiende eeuw was hij bijzonder populair. Tegenwoordig staat deze kunst van het schedelkijken, frenologie, op de lijst van pseudowetenschappen. Wie was deze man, en waarom degradeerde hij van beroemd geleerde tot vergeten...
‘Historici, laat van je horen’
In zijn openingsrede tijdens het Geschiedenis Festival op 5 oktober jongstleden deed schrijver Geert Mak een oproep aan historici. In deze tijden van alternatieve feiten en identiteitspolitiek moeten historici zich meer laten horen. Luister de oproep van Geert Mak terug: Werkt het audiobestand niet? Luister dan via deze link. Nieuw boek – Vervolg op In...
Balthasar Gerards was een martelaar voor het katholieke geloof
De terechtgestelde moordenaar van Willem van Oranje was in katholieke ogen een martelaar voor het geloof. Vrome bewonderaars stalen zijn schedel en brachten die naar Keulen om als relikwie te worden vereerd. Toch weigerde het Vaticaan hem heilig te verklaren.
