Historisch Nieuwsblad 5 - 2019
Verder in dit nummer aandacht voor de fascistische Noorse premier Vidkun Quisling die heulde met de Duitsers, de opstand in Warschau, de vergeten Bengaalse hongersnood, en Ad van Liempts nieuwste biografie van de meedogenloze schrijftafelmoordenaar, Gemmeker, de commandant van Kamp Westerbork.
De vergeten Bengaalse hongersnood
Toen de Japanners in 1942 Birma innamen, vreesden de Britten dat ze zouden doorstoten naar Brits-India. Om dat te voorkomen kozen de Britten voor de tactiek van de verschroeide aarde. Ze zorgden dat er geen voedsel en vaartuigen meer waren in Bengalen. Deze maatregelen kostten miljoenen inwoners het leven. Maar het Westen heeft nooit oog...
Opstand in Warschau
De Duitse president heeft in Warschau om vergeving gevraagd voor de Duitse oorlogsmisdaden. Waarom schoten de geallieerden het Poolse Thuisleger in 1944 niet te hulp?
Waarom klonk het Horst Wessellied?
Het Horst Wessellied stond voor Nederlanders symbool voor het naziregime. Er was dan ook geen denken aan dat het zou worden gespeeld tijdens de gala-avond op 5 januari 1937, voorafgaand aan het huwelijk van Juliana en Bernhard. Toch ging de regering overstag. Terwijl het lied weerklonk, werd de koninklijke familie omringd door Duitse gasten die de Hitlergroet brachten. Wie zat achter deze pijnlijke vertoning?
Ad van Liempt: ‘Ik ben van de feiten, niet van de moraal’
Al dertig jaar brengt journalist Ad van Liempt de Nederlanders historisch besef bij met zijn tv-producties en zijn boeken. Op 9 mei breekt het moment aan dat hij zijn wetenschappelijke meesterproef mag verdedigen: een biografie van Albert Gemmeker, de commandant van kamp Westerbork. Tussen journalistiek en geschiedschrijving bestaat weinig verschil, zegt hij. ‘Het begint steeds...
Vidkun Quisling: een archetypische landverrader
Denemarken had Frits Clausen, België Léon Degrelle, Vichy-Frankrijk maarschalk Philippe Pétain en Nederland Anton Mussert. Verguisde boegbeelden van samenwerking met de Duitse bezetter. In dit rijtje hoort ook de Noor Vidkun Quisling thuis. Sterker nog: sinds Winston Churchill collaborateurs ‘a vile race of quislings’ noemde, is zijn naam in het Engels synoniem voor landverraad. Dat...
Vechten voor de vijand: Nederlandse soldaten in de Tweede Wereldoorlog
Enthousiast traden duizenden Nederlandse soldaten in de Tweede Wereldoorlog vrijwillig toe tot de Waffen-SS. Maar na de confrontatie met de ellende aan het oostfront kregen ze vaak spijt. ‘Zaten we maar weer veilig in Holland bij moeder de vrouw.’ Ongeveer 25.000 Nederlanders dienden tijdens de Tweede Wereldoorlog vrijwillig als soldaten in de Waffen-SS. Volgens het...
Roddels over Loes van Overeem, de Nederlandse Florence Nightingale
Kampgevangenen aanbidden haar als een Florence Nightingale omdat ze hun voedsel en medicijnen brengt. Maar veel anderen roddelen over Rode Kruis-verpleegster Loes van Overeem vanwege haar goede contacten met de bezetter. Ze ligt volgens hen ‘met de Duitsers onder één dekentje’. Als oorlogscorrespondent Ton van Beers op 7 mei 1945, twee dagen na de...
De onverzettelijke Charles Douw van der Krap
Marineofficier Charles Douw van der Krap stond bij veel grote gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog vooraan. Hij maakte het bombardement van Rotterdam mee, de Opstand in Warschau en de mislukking van Operatie Market Garden. Wat dreef deze oorlogsheld? ‘Het leek wel of de hel om ons heen was losgebarsten! De muren van m’n kamer sidderden...
Kristien Hemmerechts over haar historische held
Schrijfster Kristien Hemmerechts reconstrueert in Het verdriet van Vlaanderen de familiegeschiedenis van de tweeling Toon en Hein. Hun ouders collaboreerden met de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. De geschiedenis van de Vlaamse broers kruist met die van Marcel Kahn, een zevenjarig jongetje dat in Auschwitz werd vergast. Hemmerechts eert hem als het gezicht van de...
Column Annegreet van Bergen: fietsen in oorlogstijd
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vorderden de Duitsers duizenden fietsen, zodat ze zich tijdens een landing van de geallieerden per rijwiel naar de kust konden spoeden. Een zinloze actie, constateert Annegreet van Bergen, die grote woede opriep. In augustus 2018 fietste een groep jonge Duitsers naar Nederland, zogenaamd om fietsen terug te geven die door hun...
Stelling: Tweede Wereldoorlog
Martin Sommer: ‘Ik zou zeggen dat de morele lessen van de Tweede Wereldoorlog, en dan met name die van de Holocaust, juist alomtegenwoordig zijn. We worden er dagelijks aan herinnerd. Ze vormen de allesoverheersende morele maatstaf. Zo kan het dat de EU inmiddels geen economisch samenwerkingsverband meer heet te zijn, maar – volgens voorstanders als...
Wijvenwereld – Jelle Haemers, Andrea Bardyn en Chanelle Delameillieure
In 1430 ontving de alleenstaande moeder Janne Schuts, dienstmeid te Antwerpen, een aanzienlijk bedrag van haar overleden baas, de viskweker Laureys Hacke. Hij was tevens de vader van haar bastaarddochter. Met zijn geld kocht Janne een haringkraam en betrad ze als investeerder de kapitaalmarkt. Ze boekte geweldige investeringssuccessen. Dankzij haar rijkdom werd haar dochter...
Gandhi – Ramachandra Guha
Gek werden ze van hem, de Britten. Ze bezaten het grootste koloniale rijk uit de geschiedenis en bestuurden dat, in hun eigen ogen, op uiterst humane en beschaafde wijze. Tot er een vreemd, mager, halfnaakt mannetje opdook dat weigerde geweld te gebruiken, maar wel in staat was enorme volksmenigten op de been te brengen die...
Film: Ganz: How I lost my Beetle
De Volkswagen kever was toch een idee van Adolf Hitler, waarna Ferdinand Porsche de succesvolle ‘volksauto’ ontwierp? Zo hadden we het altijd begrepen, maar de documentaire Ganz: How I Lost My Beetle vertelt een ander verhaal. Niet Porsche, maar de Joodse ingenieur Josef Ganz bedacht het concept van Duitslands populairste auto: het ruggengraatchassis, de motor...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!