Geen courtage voor prins Bernhard
Daar zat ik dan, een jaar of twintig geleden, in een ruimte die rook naar een oude gymzaal. Twee archivarissen dartelden om mij heen, dankbaar dat iemand de verre tocht had ondernomen. ‘Veel mensen krijgen we niet op bezoek,’ zei de ene. Zijn stem echode tegen de modderkleurig geverfde muren. Vier dagen bracht ik door...
De worsteling met het heden
Hoe schrijf je de geschiedenis van het heden, in het bijzonder de geschiedenis van een oorlog die nog volop aan de gang is? Elke dag dat de Russische agressie in Oekraïne voortduurt, veranderen ook de ervaringen, en daarmee de verwachtingen. Moet je wachten tot het stof is neergedaald voordat je hier als historicus iets over...
Antisemitisme was nooit weg
Jodenhaat neemt weer toe onder moslims, rechts-extremisten en de internationale beweging BDS. Toch durft Peter Schäfer zich er niet stellig over uit te spreken in zijn overzichtsboek over antisemitisme. Antisemitisme is een veelkoppig monster, een hydra, oordeelt de Duitse academicus Peter Schäfer in Een korte geschiedenis van het antisemitisme. Sla je een kop eraf, dan...
Nationale geest blijkt vluchtig
In de negentiende eeuw kon een hoogleraar vaderlandse geschiedenis de natie nog belerend toespreken vanaf de kansel. Maar die gezagsverhouding bestaat allang niet meer, zo laat Remieg Aerts zien in zijn nieuwe bundel opstellen. Bekijk dit boek in de webshop. In het verleden geloofden velen dat de nationale geest zich vrij makkelijk liet vangen. Slechts...
4 vragen aan Pien van der Hoeven
Nepnieuws geldt als een kwaal van de huidige samenleving: het gevolg van verhalen op internet en de sociale media. Maar in Spoken laat historicus en mediaspecialist Pien van der Hoeven zien dat nepnieuws niet alleen een hedendaags fenomeen is. Tijdens de Vietnam-oorlog en de Golf-oorlogen verspreidde de Amerikaanse regering op grote schaal nepnieuws. Volgens Van...
Een pedante priester-fascist
Priester Wouter Lutkie speelde binnen het Nederlandse fascisme een prominente, deels verborgen rol. Hij was vanaf 1923 betrokken bij verschillende fascistische organisaties en was een vurig bewonderaar van Mussolini. Wouter Lutkie (1887-1968) dankte zijn gezag onder medestrijders aan zijn zeven bezoeken aan Mussolini tussen 1927 en 1934. Meestal publiceerde hij in het maandblad Aristo. Tot...
‘In Oekraïne ontstaan enclaves van barbarij’
Platgebombardeerde steden, massamoorden en verkrachtingen. Het Russische leger trekt een spoor van ellende door Oekraïne. Wat valt er te zeggen over de soldaten die dit vuile werk opknappen? Socioloog Abram de Swaan bestudeerde genocidale regimes voor zijn boek Compartimenten van vernietiging (2014). Ook schreef hij Tegen de vrouwen (2019), over de agressie waarmee mannen op...
Scherpe sabels en harde stokken
Socioloog Jaap Timmer doet onderzoek naar het gebruik van geweld van en tegen de Nederlandse politie. De afgelopen eeuw wisselden agenten hun sabels in voor wapenstokken en professionele pistolen, maar betere bewapening van de politie was niet onomstreden. Waarom kozen agenten een eeuw geleden voor de sabel?‘Dat was een wapen waar dreiging van uitging. Zo...
Beroemde vrouwen beschuldigd van racisme
Nu de aandacht voor de kwalijke kanten van het kolonialisme toeneemt, komen ook belangrijke vrouwen onder vuur te liggen, zoals Johanna Borski, Virginia Woolf en Aletta Jacobs. Wat lost het op als zij worden ‘gecanceld’? In het onderzoek naar het slavernijverleden van De Nederlandsche Bank dook onlangs ook de naam van Johanna Borski op. Deze...
Economische sancties zijn niet effectief
Economische sancties tegen landen werken zelden. Dat komt door de eenzijdigheid van de maatregel, zo betoogt historicus Nicholas Mulder in zijn boek The Economic Weapon. Getroffen landen laten zich namelijk nooit alleen door economische overwegingen leiden, maar ook door politieke en ideologische opvattingen, die daar haaks op kunnen staan. Na de Eerste Wereldoorlog zocht de...
Europa reageerde verdeeld op de oliecrisis
Door de oorlog in Oekraïne dreigt een tekort aan gas. In 1973 had Nederland ook te maken met een energiecrisis toen Arabische landen de oliekraan dichtdraaiden. Deze landen wilden westerse landen straffen voor hun pro-Israëlische houding tijdens de zogeheten Oktoberoorlog. ‘Het embargo tegen Nederland leidde in eerste instantie tot paniek,’ vertelt emeritus hoogleraar geschiedenis Duco...
Nog steeds geen grenzen aan de groei
In 1972 sloeg de Club van Rome alarm: de aarde dreigde uitgeput te raken door de ongebreidelde groei. Geert Buelens reconstrueert wat er de afgelopen vijftig jaar met deze kennis is gedaan. Wie meent dat het gevoel van urgentie voor de milieuproblematiek pas de laatste jaren goed is doorgedrongen, zo vanaf de klimaattop van Parijs...