Het verborgen leed van verzetsvrouw Hannechien Post-Salomons
Tijdens de laatste dagen van april 1945 lopen Nederlandse verzetsvrouwen in een dodenmars door het Duitse Beieren. Ze zijn sterk vermagerd en uitgeput door de treinreizen in goederenwagons en hun verblijf in drie concentratiekampen. De vrouwen houden zich met hun laatste krachten staande. Een van hen is Hannechien Post-Salomons. Het gerucht gaat dat de Duitsers...
Barre tocht door Albanië
In het legermuseum van de Albanese stad Gjirokastër springt één foto eruit: Amerikaanse militaire verpleegsters tonen lachend hun tot op de draad versleten schoenzolen. De foto is een herinnering aan een reis vol ontberingen achter vijandelijke linies. 8 november 1943. Een Dakota-transportvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht steeg op van een modderig vliegveld bij het Siciliaanse...
De ondergang van de übermensch
Adolf Hitler en Benito Mussolini streefden naar een rassenrevolutie. Vitaal, wilskrachtig, opofferingsgezind en wat Hitler betreft ook nog arisch – zo moest de nieuwe übermensch worden. Toen hun missie mislukte, keerden beide dictators zich tegen hun eigen volk. Miljoenen Europeanen geloofden in de vorige eeuw heilig in het fascisme. Deze nieuwe revolutionaire stroming bood zijn...
Leopold III: de foute koning der Belgen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakt de Belgische koning Leopold III zich onmogelijk. Hij heult met de Duitsers, werkt de geallieerden tegen en schoffeert zijn volk. Kan hij na de oorlog nog wel terugkeren op de troon? De kwestie verdeelt de Belgen tot op het bot. Het is zomer 1950 en in België hangt revolutie in...
De sinaasappelopstand van ’41
Jongens van de mts in Heerlen wilden hun afkeer van de Duitse bezetter tonen. Op de verjaardag van prinses Beatrix liepen ze in een rebelse stemming door de stad. Toen ze op een grote kar met sinaasappels stuitten, grepen ze hun kans. De derde verjaardag van prinses Beatrix, op 31 januari 1941, was haar eerste...
Erehaag voor gevluchte Hongaren
Nederlanders leefden in 1956 sterk mee met de Hongaren, die zich probeerden te ontdoen van het communistisch juk. Toen Sovjettroepen een einde maakten aan de zogeheten Hongaarse Opstand reageerden Nederlanders woedend. In de grote steden braken rellen uit. De CPN, dagblad De Waarheid en andere communistische symbolen moesten het ontgelden. Tegelijk waren Nederlanders bereid vluchtelingen...
VS en Rusland verpestten samen kans op vrede
De Amerikaanse president Bill Clinton wilde een overgangsorganisatie oprichten voor Oost-Europese landen die aansluiting zochten bij de NAVO. Door fouten aan zowel Amerikaanse als Russische zijde is dat compromis mislukt. Dit schrijft de Amerikaanse historicus Mary Sarotte in haar boek Not One Inch. Na de val van de Muur en de gewenste Duitse eenwording begrepen...
Jonge intellectuelen trekken naar rechts
Forum voor Democratie telt veel jonge, hoogopgeleide leden. Wat beweegt hen om zich aan te sluiten bij een radicaal-rechtse partij? Docent nieuwste geschiedenis Daniël Knegt (UvA) trekt een parallel met de jaren dertig, toen het fascisme aantrekkingskracht uitoefende op jonge denkers. Waarom is Forum aantrekkelijk voor jonge intellectuelen? ‘Er is in Nederland geen alternatief voor...
‘Verraad van Anne Frank’ moest toneelstuk worden
Een van de initiatiefnemers van het omstreden ‘cold case-onderzoek’ naar het verraad van Anne Frank wilde er een theatervoorstelling over maken. De werktitel luidde Het dilemma van Otto Frank. Uitgangspunt was de veronderstelling dat Frank de verrader van zijn onderduikadres had beschermd omdat deze Joods was. In januari verscheen het boek Het verraad van Anne...
‘In Pompeï vielen de puzzelstukjes in elkaar’
In elk nummer vraagt Alies Pegtel een historicus naar zijn of haar historische sensatie. Naar het moment waarop, zoals Johan Huizinga het formuleerde, heden en verleden lijken samen te vallen. Een gevoel dat vaak onverwacht wordt opgewekt door een document, voorwerp, geluid, geur, locatie of inzicht. Deze maand archeoloog Saskia Stevens. ‘Ook in Pompeï moest...
‘Poetin heeft niets geleerd’
De Britse historicus Richard Overy typeert in zijn nieuwste boek Blood en Ruins de Tweede Wereldoorlog als een imperiale oorlog. Duitsland, Italië en Japan wilden net zulke grote wereldrijken vergaren als Groot-Brittannië en Frankrijk. Het gevolg: dood en destructie op ongekende schaal. Waarom noemt u de Tweede Wereldoorlog de ‘Grote Imperiale Oorlog’ en waarom begon...
Geen courtage voor prins Bernhard
Daar zat ik dan, een jaar of twintig geleden, in een ruimte die rook naar een oude gymzaal. Twee archivarissen dartelden om mij heen, dankbaar dat iemand de verre tocht had ondernomen. ‘Veel mensen krijgen we niet op bezoek,’ zei de ene. Zijn stem echode tegen de modderkleurig geverfde muren. Vier dagen bracht ik door...