‘In Oekraïne ontstaan enclaves van barbarij’

Platgebombardeerde steden, massamoorden en verkrachtingen. Het Russische leger trekt een spoor van ellende door Oekraïne. Wat valt er te zeggen over de soldaten die dit vuile werk opknappen? Socioloog Abram de Swaan bestudeerde genocidale regimes voor zijn boek Compartimenten van vernietiging (2014). Ook schreef hij Tegen de vrouwen (2019), over de agressie waarmee mannen op vrouwenemancipatie reageren. Hij constateert dat in oorlogstijd uiterst primitieve mechanismen opspelen. ‘Soldaten verkrachten vrouwen om hun vijanden te vernederen.’

De Amerikaanse president Joe Biden spreekt inmiddels over ‘genocide’ door de Russen in Oekraïne. Bent u het met hem eens?
‘Onder genocide wordt van alles verstaan, soms zelfs het verbod om de eigen taal te spreken. Maar uitroeiing wegens politieke gezindte of klasse valt er dan weer niet onder. Ik spreek van “massaal dodelijk geweld”. Vaststaat dat Rusland in Oekraïne het oorlogsrecht meermalen ernstig heeft geschonden.’ 

U schreef een boek over genocidale regimes en hun daders. Hoe verklaart u gedrag als in Boetsja, waar de Russen meer dan 400 mensen hebben gedood?
‘Dat is de razernij van militairen die weten dat ze dat straffeloos kunnen doen en die woedend zijn dat de vijand ze vanuit hinderlagen heeft bestookt. En het Russische leger is kennelijk slecht gedisciplineerd.’