Home Een pedante priester-fascist

Een pedante priester-fascist

  • Gepubliceerd op: 26 april 2022
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Robin te Slaa
  • 2 minuten leestijd
Een pedante priester-fascist

Priester Wouter Lutkie speelde binnen het Nederlandse fascisme een prominente, deels verborgen rol. Hij was vanaf 1923 betrokken bij verschillende fascistische organisaties en was een vurig bewonderaar van Mussolini.

Wouter Lutkie (1887-1968) dankte zijn gezag onder medestrijders aan zijn zeven bezoeken aan Mussolini tussen 1927 en 1934. Meestal publiceerde hij in het maandblad Aristo. Tot ver na de oorlog beleed hij hierin zijn verering voor il Duce.

Lutkie had een afkeer van Hitlers Nationalsozialismus en van de NSB als epigoon daarvan. Maar ondanks zijn machinaties zagen de Italiaanse autoriteiten meer in Anton Musserts succesvolle beweging dan in de splinterpartijtjes die hij protegeerde. Tijdens de bezetting collaboreerde Lutkie niet; wel wist hij meer dan 200 gearresteerden uit handen van de Sicherheitsdienst los te praten.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Op basis van archiefonderzoek reconstrueerde Willem Huberts de levensloop van deze ‘priester-fascist’. De sociaal bewogen Lutkie hielp talloze mensen met raad en daad. Hij stond bij streekgenoten bekend als ‘de tovenaar’ die hun problemen kon oplossen.

In weerwil van de bisschoppelijke vermaningen bleef de onverbeterlijke Lutkie vaak heimelijk zijn fascistische activiteiten voortzetten. Hij was rechtlijnig en soms tenenkrommend pedant. Bij zijn eerste bezoek aan Mussolini orakelde hij tegen zijn gastheer: ‘Gij zult ongetwijfeld weten wat gij wilt, maar wat gij in werkelijkheid doet weet gij niet.’ Merkwaardig genoeg ontbreekt dit veelzeggende citaat in de Lutkie-biografie.

Tegen de werkwijze van diens biograaf is helaas zwaarwegender kritiek aan te voeren. In zijn curieuze proefschrift over het Nederlandse fascisme verkondigde Huberts dat het fascisme in ons land níét revolutionair was. Nu is dit alleen al voor de NSB niet vol te houden. Lutkie, die in twintig jaar bij verschillende fascistische organisaties was betrokken, getuigde herhaaldelijk van het principieel-revolutionaire karakter van het fascisme. Enige reflectie hierop van zijn biograaf had je mogen verwachten. Bepaald saillant was de constatering van Willem Bouwman (Nederlands Dagblad) dat Huberts enkele passages in zijn Lutkie-biografie vrijwel letterlijk en zonder bronvermelding overnam van Wikipedia.

Robin te Slaa is historicus.

Soli Deo. Wouter Lutkie (1887-1968)

Willem Huberts

528 p. Boom, € 39,90

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 5 - 2022

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer