Alle artikelen
Het beeld dat we van de Verenigde Staten in de negentiende eeuw hebben is voor een groot deel bepaald door één man: de fotograaf Mathew Brady. In zijn fotostudio werden alle beroemdheden van zijn tijd vereeuwigd. Hij maakte de beroemde campagnefoto van Abraham Lincoln, een statig maar tegelijk ingetogen en menselijk portret van de presidentskandidaat, ingekaderd door een classicistische zuil en een stapel boeken waarop zijn linkerhand rust. Lincoln was ervan overtuigd dat juist deze foto, die stabiliteit en eruditie suggereerde, hem het presidentschap had opgeleverd.
Ironisch genoeg was er weinig bekend over de man die de natie zo gedetailleerd in beeld bracht. We vingen tot nu toe slechts een glimp op van Brady als hij zelf voor zijn eigen foto’s poseerde, maar verder liet hij nauwelijks sporen achter voor het nageslacht. De prachtige biografie door journalist Robert Wilson vult de leemte op twee manieren.
Allereerst heeft hij een indrukwekkende hoeveelheid archiefmateriaal gemobiliseerd. Maar minstens zo fascinerend zijn de contouren die hij rond de fotograaf trekt door zijn omgeving en vele medewerkers en leerlingen – die meestal uitgroeiden tot concurrenten – in beeld te brengen. Zo ontstaat een boeiend groepsportret, dat ook een verslag is van een technologische revolutie en de opkomst van het nieuwe medium van de fotojournalistiek.
Wilson laat zien hoe de Ierse immigrantenzoon Brady, die aanvankelijk in de leer was als portretschilder, geboeid raakte door de revolutionaire fotografische techniek van de daguerreotype. Al in 1844 opende hij een eigen portretstudio aan Broadway, midden in het hart van New York. De niet alleen artistiek, maar vooral ook sociaal begaafde fotograaf slaagde erin Amerikanen van naam en faam naar zijn studio te lokken en hun portretten in zijn galerie tentoon te stellen om aandacht en nieuwe klandizie te trekken.
Vanuit de drukke straat werden de klanten eerst naar de galerie geleid, die met gedempt licht, dure tapijten en behang van goud en satijn was ingericht als een koninklijke ontvangstruimte. Aan de wanden zagen ze de door een kroonluchter uitgelichte portretten van de vele illustere Amerikanen die hun waren voorgegaan.
Daarna stegen ze op naar de hoger gelegen etage, die met een speciaal aangebracht dakraam was voorzien van het juiste licht, om daar door de vele medewerkers van Brady te worden vereeuwigd. Razendsnel werden de afbeeldingen afgewerkt en naar keuze ingekleurd en ingelijst of in fraaie cassettes meegegeven.
Brady, die tot kort voor zijn dood in 1896 actief bleef, fotografeerde niet alleen alle presidenten zijn tijd, van John Quincy Adams tot William McKinley, maar ook de belangrijkste politici, officieren, ambtsdragers en predikanten, en schrijvers als Nathaniel Hawthorne en Mark Twain. Door de techniek van negatieven op glasplaat konden onbeperkt afdrukken worden gemaakt, die bijvoorbeeld als carte de visite werden uitgedeeld. Een portret door ‘Brady of Broadway’ werd een bewijs van maatschappelijke macht en sociaal aanzien.
Maar naast portrettist van de natie werd Brady ook de eerste oorlogsfotograaf. Zijn team van fotografen legde tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog de vele helden, slagvelden en gruwelijkheden van de strijd vast op de glasplaat. Deze foto’s zorgden er voor het eerst voor dat ook de burgerbevolking betrokken werd bij het oorlogsverloop.
In oktober 1862 opende Brady in zijn galerie een tentoonstelling met foto’s van het slagveld bij Antietam, later gevolgd door andere strijdtonelen, waaronder Gettysburg. Het effect, stelt Wilson, was vergelijkbaar met dat van de latere mediaverslaglegging in de Tweede Wereldoorlog, Vietnam en de Golfoorlog. De tienduizend negatieven die nu in de National Archives worden bewaard vormen nog steeds een fascinerend historisch document voor de bestudering van de bloedigste oorlog uit de Amerikaanse geschiedenis.
Indrukwekkend was de laatste foto die Brady van de oorlog maakte: een portret van de Zuidelijke aanvoerder generaal Lee die na terugkeer van de oorlog in burgerkleren voor zijn voordeur poseert, met zijn hoed in de rechterhand en de berustende, maar verbeten blik op de camera gericht.
De Burgeroorlog liet niet alleen een visuele erfenis na, maar ook het informele volkslied van de Verenigde Staten, de Battle Hymn of the Republic. De aan Harvard verbonden John Sauffer en Benjamin Soskis van George Mason University hebben de ingewikkelde, maar boeiende cultuurgeschiedenis van deze patriottische hymne vastgelegd.
Noordelijke soldaten in Boston zongen in 1861 voor het eerst op de melodie van een religieuze opwekkingshymne over de nagedachtenis van John Brown, de fanatieke abolitionist die in 1859 tevergeefs probeerde een slavenopstand te ontketenen bij Harper’s Ferry. Brown, die voor zijn daad werd geëxecuteerd, groeide uit tot een Noordelijke martelaar. Door het refrein ‘John Brown’s body lies a mouldering in the grave’ werd de hymne een populair soldatenlied.
Eind 1861 groeide de Battle Hymn door een nieuwe tekst van abolitioniste Julia Ward uit tot het bekendste patriottische lied in de Verenigde Staten. Sauffer en Soskis analyseren de vele complexe betekenissen van tekst en uitvoering. Met verwijzingen naar de coming of the Lord en trompetgeschal heeft het een apocalyptische lading. Naast de vele militaire metaforen van strijd en overwinning bevat het lied echter ook een samenbindende belofte.
De auteurs beschrijven hoe deze tegenstrijdigheden tot uitdrukking komen in de vele manieren waarop het lied, vaak met variaties op de tekst, is gebruikt door vakbonden, burgerrechtenbewegingen, evangelisten en politieke partijen op momenten van dreiging of crisis. Zo werd juist de Battle Hymn na de aanslagen van 9/11 het informele volkslied dat de morele overwinning op de vijanden van de Verenigde Staten bezong.
Met de biografie van Brady toont dit boek hoezeer de complexe nationale identiteit van de Verenigde Staten is verankerd in beeld en geluid.
Mathew Brady. Portraits of a Nation
Robert Wilson
273 p. Bloomsbury, € 22,99
The Battle Hymn of the Republic. A Biography of the Song That Marches On
John Stauffer en Benjamin Soskis
416 p. Oxford University Press, € 26,99
Dit artikel is exclusief voor abonnees
BOEKEN: Mathew Brady en The Battle Hymn of the Republic
Het beeld dat we van de Verenigde Staten in de negentiende eeuw hebben is voor een groot deel bepaald door één man: de fotograaf Mathew Brady. In zijn fotostudio werden alle beroemdheden van zijn tijd vereeuwigd. Hij maakte de beroemde campagnefoto van Abraham Lincoln, een statig maar tegelijk ingetogen en menselijk portret van de...
BOEKEN: Philip Shenon, Anatomie van een aanslag. De definitieve geschiedenis van het onderzoek naar de moord op John F. Kennedy
De moord op de Amerikaanse president John Fitzgerald Kennedy op 22 november 1963 was voor de meeste tijdgenoten natuurlijk onverteerbaar. Geen beter bewijs voor de ontsteltenis die JFK’s dood teweegbracht dan de talloze complottheorieën die sindsdien zijn ontwikkeld, de ene nog meer bizar dan de andere, en bijna allemaal ‘bewezen’ in een boek. ...
FILM: Signalement
Het kan niemand de laatste maanden zijn ontgaan dat prins Willem Frederik in 1813 vanuit Engeland in Scheveningen voet aan wal zette. Dat gebeurde op 30 november, waarna hij een dag later als Willem I tot soeverein vorst werd uitgeroepen. Met uitzondering van de Tweede Wereldoorlog zijn de Oranjes vanaf die tijd niet...
FILM: Terry Jones. Het leven van de Romeinen
Freek de Jonge die een documentaire maakt over het dagelijks leven van de Romeinen? Youp van ’t Hek die ons de geschiedenis van Egypte bijbrengt? Theo Maassen die een achtdelige tv- serie maakt over de Middeleeuwen? Nederlandse komieken hebben overal een mening over, maar worden zelden betrapt op historische interesse. Bij hun collega Terry Jones,...
TENTOONSTELLING: Willem I, II en III in Paleis het Loo
Ook al waren de golven metershoog, acteur Huub Stapel kwam op 30 november als prins Willem Frederik aan op het strand van Scheveningen. Weliswaar met een amfibievoertuig en niet met een sloep, maar dat deerde de toeschouwers niet. Het startschot van de viering van 200 jaar Koninkrijk was gegeven. Paleis het...
‘Briljante leugen voorkwam propagandistisch showproces’
De Kristallnacht was de eerste grootschalige geweldsuitbarsting tegen de Joden in nazi-Duitsland. De moordaanslag van een zeventienjarige, Joodse jongen op een Duitse diplomaat in Parijs vormde volgens de nazi’s de aanleiding tot deze ‘spontane’ en ‘ontembare’ volkswoede. Strafrechtadvocaat en historicus Sidney Smeets beschrijft in De wanhoopsdaad wat er verder gebeurde met deze jongen en hoe...
‘Het West-Romeinse rijk verkruimelde’
In het begin van de vierde eeuw was Rome niet langer de hoofdstad van het Romeinse rijk. Constantinopel, het hedendaagse Istanbul, nam zijn plaats in. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt is Rome niet meteen ingestort en is Constantinopel niet in één keer opgebloeid. Dat schrijft emeritus hoogleraar Fik Meijer in zijn nieuwe boek...
COLUMN: Paradijs
In de jaren vijftig kwamen de beoefenaren van de sociale wetenschap tot de conclusie dat het tijdperk van politieke ideologieën definitief was afgelopen. Socialisme, communisme, fascisme en conservatisme hadden hun relevantie verloren. Werkgevers, werknemers en overheid hadden elkaar gevonden in het pragmatische compromis van de gemengde economie in combinatie met de moderne verzorgingsstaat. Daarmee...
Marie-Anne Lenormand
In de chaos van de Revolutie werd Mademoiselle Lenormand, nog altijd bekend van waarzegkaarten, gedwongen te werken in de straten van Parijs. Daar legde ze de kaarten voor haar klanten, in een bont gezelschap van straatverkopers, artiesten en charlatans. Maar haar bijzondere gaven zouden haar uiteindelijk brengen tot de kringen rond Napoleon en zijn echtgenote...
António Salazar: de sterke man van Portugal
In Portugal is de radicaal-rechtse partij Chega derde geworden in de verkiezingen. Tussen 1928-1968 was António de Oliveira Salazar de sterke man van Portugal. Wat verklaart zijn aanhoudende populariteit?
Franciscus van Assisi (1181-1226)
Franciscus van Assisi stierf in 1226. Twee jaar daarna werd hij heilig verklaard, en nu, bijna acht eeuwen later, heeft een paus zijn naam aangenomen. De vraag is of Franciscus zelf dat als een overwinning zou hebben gezien, of als een gotspe. Zo schrijf je geschiedenis: door als net gekozen paus in een simpele soutane...
Een Oostenrijkse barones stond aan de wieg van de Nobelprijs voor de Vrede
De Oostenrijkse barones Bertha von Suttner wijdde haar leven aan de vredesbeweging. Opgegroeid in de beau monde van Europa gebruikte ze haar netwerk om fondsen te werven voor het pacifisme. Alfred Nobel en Andrew Carnegie worden haar geldschieters; zo staat Bertha aan de wieg van de Nobelprijs voor de vrede en het Vredespaleis. Wie denkt...
