Home LESSEN: jeugdzorg

LESSEN: jeugdzorg

  • Gepubliceerd op: 25 maart 2014
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Alies Pegtel
  • 3 minuten leestijd

Gemeenten worden per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdzorg – nu deels een taak van de provincies. Volgens het kabinet gaat de overheveling betere hulpverlening opleveren, maar dat moet wel met 15 procent minder budget. Jeroen Dekker, als hoogleraar grondslagen van de pedagogiek verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, betwijfelt of dit gaat lukken.

‘In opdracht van de commissie-Samson presenteerde ik in 2012 als voorzitter van een onderzoekgroep een historische schets van de institutionele ontwikkeling van de jeugdzorg van 1945 tot 2010. Wat mij opviel, zijn de vele wijzigingen. Verandering is een constante in de recente historie van de jeugdzorg. Onderwijs, bekend om alle hervormingen, is hierbij vergeleken een oase van rust.

In oorsprong stamt de justitiële jeugdzorg uit de tijd van de kinderwetten van 1905. De wetgeving die toen werd opgesteld, was bedoeld om kinderen aan te pakken die de strafwet hadden overtreden. Maar ook om falende ouders uit de ouderlijke macht te kunnen zetten. Vanaf het midden van de negentiende eeuw werden kinderen al bij hun ouders weggehaald, maar dit had geen juridische basis. Ouders konden in principe hun kinderen gewoon weer terughalen. De nieuwe wetgeving diende als paraplu om de al gangbare kinderbescherming te legaliseren.

Kinderen wier ouders de voogdij werd ontnomen, werden van oudsher ondergebracht in voornamelijk protestantse of katholieke kindertehuizen. Na de Tweede Wereldoorlog bleven protestantse en katholieke instellingen in de jeugdzorg dominant. Men had destijds veel vertrouwen in de effectiviteit van uithuisplaatsingen.

Dit veranderde door de ontzuiling en democratisering eind jaren zestig. Het systeem om van bovenaf in te grijpen leidde tot kritiek, want het wrong met de democratiseringsgedachte. Afwijkend gedrag van kinderen werd ook minder snel als problematisch ervaren. Daarnaast werd de verantwoordelijkheid voor de kinderbescherming steeds meer van Justitie naar Volksgezondheid overgeheveld.

Eind jaren tachtig was de maatschappelijke stemming omgeslagen en pleitte men weer voor een strengere aanpak. Ruud Lubbers had het over “kampementen” om criminele jongeren tucht bij te brengen. Er was na de economische crisis in de voorafgaande jaren ook weer meer geld beschikbaar.

En de organisatievorm veranderde opnieuw. De politiek besloot jeugdzorg onder te brengen bij de provincies. Die waren relatief zwak en kregen er zo weer een taak bij: het Bureau Jeugdzorg. Jeugdhulpverlening hangt sindsdien in tussen provincie en gemeenten, met ook nog een centrale verantwoordelijkheid. Omstreeks 2000 – ten tijde van een economische hoogconjunctuur – werden namelijk de Centra voor Jeugd en Gezin ingericht, die werden gekoppeld aan de gemeentelijke consultatiebureaus.

Het hing in de lucht dat alle jeugdhulpverlening ooit onder één overheidslaag zou worden gevoegd. Dat dit nu gebeurt uit bezuinigingsoverwegingen baart wel zorgen. De reorganisatie wordt door het kabinet weliswaar enthousiast verkocht als verbetering – er kan straks meer maatwerk worden geboden –, maar de historie wijst uit dat de inzet van jeugdhulp steeds sterk samenhing met de beschikbare financiële middelen. Ten tijde van een crisis zoals nu is het de vraag waaraan gemeenten prioriteit zullen geven. Het risico is groot dat de jeugdzorg lokaal gaat verschillen, afhankelijk van het budget en de politieke kleur van de raad. Ook bestaat het gevaar dat de hulp letterlijk te dichtbij komt. Dat een ambtenaar in de straat, mede dankzij het elektronisch patiëntendossier, letterlijk over alle privacygegevens van het gezin van een buurman zal beschikken. Ik weet niet of dat de zorg ten goede komt.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer