SIGNALEMENTEN

De kleine verlossing of de lust van het ontlasten Midas Dekkers 255 p. Atlas Contact, € 21,99
De boeken van Midas Dekkers zijn een wonderbaarlijke mix van biologie, kunst, geschiedenis en nog een paar specialisaties. Eerder boog hij zich over rood haar, sport en bestialiteit.

In dit boek is poep aan de beurt. Je zou denken dat het onderwerp een heel onsmakelijk boek oplevert. Dat is soms zo, maar vaker valt er te lachen. De stijl van Dekkers is meesterlijk. ‘Met vrienden poep je niet, met vrienden eet je. Toch hoeft een goede poep niet onder te doen voor een lekker etentje. Al zijn er geen gedichten over geschreven als over de liefde, al heeft geen krant een poephoekje naast zijn kookrubriek (wat zullen we vandaag eten om overmorgen van na te genieten), toch is poepen een van de elementairste genoegens van het leven.’ Die stelling maakt Dekkers waar in De kleine verlossing.
 
De geest van Boerhaave. Onderzoek in een kil klimaat Luuc Kooijmans 319 p. Prometheus – Bert Bakker, € 19,95
Met Gevaarlijke kennis, een studie over Jan Swammerdam, won Kooijmans in 2008 de Grote Geschiedenis Prijs (de voorloper van de Libris Geschiedenis Prijs). Daarna voltooide hij in 2011 een biografie over Herman Boerhaave (Het Orakel), de beroemdste arts van de achttiende eeuw. Het nieuwe boek is een vervolg op deze biografie. De centrale vraag is wat er gebeurde met de erfenis van Boerhaave. Gedetailleerd beschrijft Kooijmans de strijd tussen verschillende artsen over wie zich de ware opvolger van Boerhaave mocht noemen. Ook toont Kooijmans hoe de manuscripten van Boerhaave in Rusland belandden en waarom ze nu nog zo moeilijk raadpleegbaar zijn. ‘Het mag wel als een klein wonder worden beschouwd dat Boerhaaves archief nog bestaat,’ besluit Kooijmans zijn boek, en hij roept op om dit belangrijke Nederlandse erfgoed te redden.
 
Compagniesdochters. Vrouwen en de VOC (1602-1795) Michiel Ketelaars 284 p. Balans, € 19,95
Sinds de jaren tachtig wordt er in Nederland onderzoek gedaan naar de rol van vrouwen bij de VOC.

Een eyeopener was Daar was laatst een meisje loos. Nederlandse vrouwen als matrozen en soldaten – een historisch onderzoek door Rudolf Dekker en Lotte van de Pol. Nog steeds de moeite van het lezen waard. Op dit werk bouwt Ketelaars voort in Compagniesdochters. Behalve voor vrouwen vermomd als matrozen aandacht voor zielverkoopsters, achterblijvende echtgenotes van matrozen of soldaten, vrouwelijke passagiers aan boord van een schip en inwoonsters van de grootste VOC-stad, Batavia.
    
In Misdadige vrouwen. Criminaliteit en rechtspraak in Holland 1600-1800 (275 p. Prometheus – Bert Bakker, € 29,95) laat Manon van der Heijden zien dat in de vroegmoderne tijd vrouwen crimineler waren dan nu. Over dievegges, kindermoordenaressen en vechtersbazinnen.
 
Nederland in de wereld. De buitenlandse politiek van Nederland Duco Hellema 516 p. Spectrum, € 24,99
Dit is de vijfde druk van een handboek over de buitenlandse politiek van Nederland. Duco Hellema is hoogleraar geschiedenis van de internationale betrekkingen aan de Universiteit van Utrecht. Recent publiceerde hij Nederland en de jaren zeventig, een belangrijk boek over de contemporaine geschiedenis van ons land. Nederland en de wereld begint met de buitenlandse politiek van de Republiek, maar de nadruk ligt op de periode na de Tweede Wereldoorlog. Een handboek hoort regelmatig ververst te worden, want nieuwe feiten en inzichten mogen er niet in ontbreken. Dat heeft Hellema gedaan, en bovendien is er een nieuw hoofdstuk over de jaren na 2007. Dus de jaren van het vierde kabinet-Balkenende en het eerste kabinet-Rutte, met als onderwerpen: de Europese Unie, de Uruzgan-missie en het sluiten van ambassades.
 
‘Samen voor ons eigen’. De geschiedenis van een Nederlandse volksbuurt: De Haagse Schilderswijk 1920-1985 Diederick Klein Kranenburg 420 p. Verloren, € 25,00
Diederick Klein Kranenburg publiceerde in 2008 een artikel in dit blad over de integratie van Molukkers in ons land. Hij putte ervoor uit zijn afstudeerscriptie. Daarna was hij als promovendus verbonden aan de Universiteit van Leiden, waar hij de Haagse Schilderswijk bestudeerde. Het is een zeer leesbare studie, waarin hij laat zien dat deze wijk altijd zeer dynamisch was, met een continu veranderende bevolking. Wel ontwikkelden de blijvers een eigen subcultuur en kwamen ze in de loop van de tijd steeds meer met de rug naar de samenleving te staan.
    
Ivo Nieuwenhuis promoveerde op Onder het mom van satire. Laster, spot en ironie in Nederland, 1780-1800 (282 p. Verloren, € 29,00). Wie zich hult in het kleed van de spot, onder het mom van satire, verkrijgt een bijzondere positie in het publieke domein, concludeert de auteur.
 
De mislukkingskunstenaar. Willem Frederik Hermans. Biografie, deel I (1921-1952) Willem Otterspeer 862 p. De Bezige Bij, € 49,90
Een zeer bijzondere positie in het publieke domein had de schrijver Willem Frederik Hermans. Historicus Willem Otterspeer schreef het eerste deel van zijn biografie. Otterspeer is hoogleraar universiteitsgeschiedenis aan de Universiteit van Leiden en werkt aan een geschiedenis van die universiteit, waarvan inmiddels drie delen zijn verschenen.

Daarnaast schreef hij prachtboeken over de filosoof Bolland en de beroemdste Nederlandse historicus Johan Huizinga. Voor de biografie van Hermans kon hij beschikken over het zeer uitgebreide archief van de auteur. Dat zie je aan het boek af. Het is heel dik en gaat tot 1952 – Hermans overleed in 1995. Otterspeer heeft ervoor gekozen veel nieuwe gegevens uit het archief van Hermans in zijn biografie op te nemen. Daardoor slaagt hij er goed in de wording van de schrijver Hermans tot leven te brengen.
 
Polarisatie en hoogconjunctuur. Het kabinet-De Jong 1967-1971 Johan van Merriënboer en Carla van Baalen (red.) 728 p. Boom, € 49,90
Dit is deel 9 van de serie ‘Parlementaire geschiedenis van Nederland na 1945’, die wordt samengesteld door het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis te Leiden. Aan dit deel werkten veertien auteurs mee, die zich bogen over het kabinet-De Jong. Dat regeerde in een zeer onstuimige periode van maatschappelijke protesten en politieke vernieuwing (denk aan de oprichting van D’66). De Tweede Kamer stelde zich activistischer op en politieke tegenstellingen werden op de spits gedreven. Toch hield het kabinet onder leiding van een onverstoorbare premier het de volle vier jaar uit. De ministers van het conservatief ogende kabinet (KVP, ARP, CHU en VVD) wisten de maatschappelijke onrust het hoofd te bieden.
    
Wie meer wil weten over de geschiedenis van de VVD leze De liberale opmars. 65 jaar VVD in de Tweede Kamer (341 p. Boom, € 19,90) door André Vermeulen. De auteur interviewde 66 kopstukken uit de partij.
 
Fout goud Roel Janssen 362 p. De Bezige Bij, € 19,90
Curieus dat een thriller tot Kamervragen leidt. Het lukte Roel Janssen met Fout goud, dat gebaseerd is op het feit dat er bij Zwitserse banken nog altijd 61.000 kilo Nederlands oorlogsgoud ligt, dat nooit is teruggegeven. Het boek draait om Elmer van der Breggen, die ontdekt dat zijn echte vader Olivier Twist van Duyven is, onderdirecteur van De Nederlandsche Bank in de Tweede Wereldoorlog.
    
Vier generaties Italiaanse migranten worden beschreven in Leeuwenstrijd (384 p. Nieuw Amsterdam, € 19,95) door Thomas van Aalten. De familie Dona vestigt zich voor de oorlog als mijnwerkersgezin in Limburg. Ze integreren snel, zodat Van Aalten aan de hand van de familie de naoorlogse geschiedenis van Nederland kan vertellen.