Historisch Nieuwsblad 4 - 2019
Verder in dit nummer: de Romeinse senator Cicero worstelde met de vraag hoe je voorkomt dat de samenleving afglijdt naar een dictatuur; niet moslims, maar christenen en joden waren de eerste zelfmoordterroristen; de streek Elzas-Lotharingen was decennialang de speelbal van Duitsland en Frankrijk; uitvinder Christiaan Huygens droomde in de zeventiende eeuw al van een vliegmachine, en meer.
Oprichting NAVO: gratis onder Amerika’s paraplu
Van Donald Trump mag Rusland NAVO-landen binnenvallen als ze te weinig betalen. Al ruim zeventig jaar rekenen de Europese landen via de NAVO op bescherming van Amerika.
Pronken met westerse luxe
In de zomer van 1959 ging het IJzeren Gordijn even op een kier. De Sovjet-Unie organiseerde een expositie in New York en de Amerikanen mochten in Moskou laten zien waar hun land voor stond. Het officiële doel: wederzijds begrip tot stand brengen. Maar de Amerikanen hadden nog een motief: met kleurentelevisies, robotstofzuigers en hypermoderne vaatwassers...
Elzas-Lotharingen: grensland in het hart van Europa
Tijdens een Frans-Duitse top werd het jubileum van het Élysée-verdrag gevierd: de officiële verzoening tussen de landen. Eeuwenlang was Elzas-Lotharingen een speelbal tussen de aartsvijanden.
Het revolutionaire idee van Christiaan Huygens
De briljante wiskundige, natuurwetenschapper en uitvinder Christiaan Huygens bedacht een verbrandingsmotor die liep op buskruit. De zeventiende-eeuwse geleerde voorzag dat zijn uitvinding geschikt was voor nieuwe vormen van vervoer. Ooit zou zijn nouveau moteur een vliegmachine van de grond krijgen. Eind 1672 kwam Christiaan Huygens op het idee ‘de al te grote snelheid en onstuimigheid’...
Afkeer van geweld: een eeuw dienstweigering
Oekraïne zoekt naar nieuwe dienstplichtigen en past de lijst met uitzonderingen aan. Vanaf 1900 maakten in Nederland steeds meer mannen bezwaar tegen de militaire dienstplicht.
Cicero’s verzet tegen dictator Julius Caesar
Met lede ogen moest de Romeinse senator Cicero aanzien hoe Julius Caesar zich tot een tiran ontpopte. En hoe alle republikeinse waarden verloren gingen. Daarom bedacht hij een opvallende vorm van protest. Het leek wel vriendschap. Toen Julius Caesar zich had losgemaakt uit de armen van zijn geliefde Cleopatra en naar Italië terugkeerde, wachtte...
Sterven voor God: de oorsprong van het martelaarschap
Als moslims in het nieuws komen vanwege een zelfmoordaanslag, verwijzen analisten vaak naar de Koran of de islamitische overlevering. Daar zou de oorsprong liggen van de martelarencultus. Maar dat is onjuist. Christenen en Joden begonnen al eerder met deze gewelddadige spirituele traditie. Nadat ze op 29 mei 1453 de Byzantijnse hoofdstad Constantinopel hadden veroverd, sloegen...
Voorpublicatie: De Gouden Rots – Willem de Bruin
Op 16 november 1776 beantwoordde de Nederlandse commandant op Sint-Eustatius de saluutschoten van een onbekend oorlogsschip. Deze groet kreeg later een groot gewicht: de Republiek zou daarmee als eerste de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten van Amerika hebben erkend. Maar was dat ook de bedoeling? De kruitdamp van de saluutschoten die in kleine wolkjes boven...
Sinan Can over zijn historische held
Programmamaker Sinan Can reist geregeld naar oorlogsgebieden. In zijn reistas zit altijd het werk van zijn held de Perzische soefimysticus en dichter Jalal ad-Din Rumi, die hem inspireert en troost. Op 25 maart wordt het eerste deel van Cans tweeluik uitgezonden: Sinan zoekt de klas van Elias. Wanneer maakte u kennis met Jalal...
Column Annegreet van Bergen: druktechniek
In de negentiende eeuw leerden steeds meer Nederlanders lezen. Handige ondernemers speelden daarop in door steeds meer boeken en kranten op de markt te brengen. Toch bleef de vraag naar informatie onverzadigbaar, zo constateert Annegreet van Bergen. Eerst verdween hier in Zutphen de afvalkalender, toen de bioscoopladder. Dat wil zeggen, sinds kort staat op internet...
Stelling: kernwapens
Martin Sommer: ‘Ik ben niet gerust op die bom. Emoties spelen internationaal een te grote rol om altijd maar rationele afwegingen van de nucleaire machten te kunnen verwachten. Tijdens de Koude Oorlog werkte de wederzijdse afschrikking ten dele omdat de twee dominante machtsblokken — het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok — ondanks alles een...
De ongehoorde helft – Paul van der Steen
Enorm dedain voor vrouwen in de politiek Als Carry Pothuis-Smit in 1920 in de Eerste Kamer komt, wordt ze door de helft van de Kamerleden genegeerd. De ‘socialistische huisvrouw’ heeft afkomst én geslacht tegen. Haar verkiezing laat zien hoe democratie en samenleving afglijden, meent een katholieke krant. Pothuis-Smit is een van de eerste vrouwen die...
Adolf Hitler. Ondergang (deel 2) – Volker Ullrich
De ongezellige Berghof in Beieren. Dit is het tweede deel van Volker Ullrichs magnum opus over Hitler. Het is een volumineus, maar uiterst leesbaar boek. De militaire gebeurtenissen tussen 1939 en 1945 bepalen de thema’s van de hoofdstukken. Uitzonderingen zijn een hoofdstuk over de weg naar de Holocaust en een ‘intermezzo’ over het leven in...
Een wereld vol patronen – Rens Bod
Wetenschappelijk denken begint al in de prehistorie. Bij het woord ‘wetenschap’ denken veel mensen in eerste instantie aan de natuurwetenschappen. En voor zover ze geneigd zijn andere disciplines – zoals taal- en letterkunde, filosofie, geschiedenis en dergelijke – het predicaat ‘wetenschappelijk’ toe te kennen, gebeurt dat alleen als de kennis die dat...
Film: They Shall not Grow Old
Nooit eerder kwamen de oorlogservaringen van soldaten zo dichtbij als in het verbijsterende en onbeschrijflijke They Shall not Grow Old. Wie het verleden van archiefbeelden kent, zou denken dat de wereld er vroeger zwart-wit uitzag. Bioscoopjournaals waren tot in de jaren zestig zwart-wit en tot de komst van de kleurentelevisie in de...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen op Historischnieuwsblad.nl.