Enorm dedain voor vrouwen in de politiek
Als Carry Pothuis-Smit in 1920 in de Eerste Kamer komt, wordt ze door de helft van de Kamerleden genegeerd. De ‘socialistische huisvrouw’ heeft afkomst én geslacht tegen. Haar verkiezing laat zien hoe democratie en samenleving afglijden, meent een katholieke krant. Pothuis-Smit is een van de eerste vrouwen die doordringen tot de exclusieve herenclub die de Nederlandse volksvertegenwoordiging tot dan toe is. Ze wint respect met haar beschaafde presentatie, kennis en niet al te wilde standpunten over huwelijk en opvoeding.
Het is in een notendop wat veel vrouwen meemaakten bij hun pionieren op het pluche. Dat laat journalist Paul van der Steen zien in acht portretten van vrouwen die voor het eerst een politiek ambt bekleedden. In zijn inleiding noemt Van der Steen het ‘wrikken’ – als beitels de voor hen dichtgespijkerde kamers van het ‘Huis van Thorbecke’ te lijf gaan. Want veel mannen veranderen in ‘seksistische pubers’ als een vrouw hun feestje komt verstoren. Wat vooral opvalt in de verhalen is een tergende neerbuigendheid. Als vrouwen in 1920 dan eindelijk mogen stemmen wist men in de stembureaus het zweet van het voorhoofd: zouden de ‘kieslustige vrouwtjes’ wel weten dat ze maar één hokje mogen inkleuren? De angst voor een tsunami aan ongeldige stembiljetten blijkt totaal onterecht.
‘’t Is maar een meisje,’ kopt het Leidsch Dagblad bij de geboorte van Wilhelmina, als eerste vrouwelijk staatshoofd ook opgenomen in het boek. Maar al snel lijkt de taak van een koningin – het nationale huisgezin bij elkaar houden – juist goed bij een vrouw te passen. De term valt vaker en draagt er wellicht aan bij dat vrouwelijke politici regelmatig ‘zachte portefeuilles’ krijgen.
Zelfs scheikundige Marga Klompé, die naar eigen zeggen als kind ‘haar poppen opensneed in plaats van ze zorgzaam in bedjes te stoppen’, krijgt als eerste vrouwelijke minister niet Buitenlandse Zaken, maar Maatschappelijk Werk – waar ze met de Bijstandswet een bijdrage levert aan zelfstandigheid voor vrouwen.
Volgens dezelfde gedachte kon je een vrouwelijke burgemeester je de leiding over brandweer en politie toch echt niet toevertrouwen. Bij het recente aantreden van Femke Halsema in Amsterdam is over haar sekse overigens niet gerept – de actiegroep ‘Houd Halsema uit de Stopera’ wil vooral kunnen barbecueën. En Amalia kreeg bij haar geboorte 101 saluutschoten in plaats van de voor een prinses gebruikelijke 55.
Toch maken de cijfers aan het eind van elk hoofdstuk duidelijk hoe traag de opmars van vrouwen in de politiek was en is. En dat is kwalijk, want politiek is te belangrijk om aan mannen over te laten.
Marchien den Hertog is historicus en journalist.
De ongehoorde helft. De eerste vrouwen op het politieke pluche
Paul van der Steen
156 p.
Van Tilt
€ 19,95
Dit artikel is exclusief voor abonnees
