Terugblikken is de beste manier om vooruit te kijken

Verhalen over de Tweede WereldoorlogHistorisch Nieuwsblad 5 - 2024BestellenAbonneren
Cover HN5-2024
Home Dossiers Romeinen

Romeinen

  • 29 artikelen
Romeinen

Lees artikelen uit ons archief over de Romeinen, met verhalen over Hannibal, de Romeinse limes en de slechtste Romeinse keizer ooit.

Zuid-Limburg fungeerde als Romeinse graanschuur
Zuid-Limburg fungeerde als Romeinse graanschuur
Nieuws

Zuid-Limburg fungeerde als Romeinse graanschuur

De legioenen die de noordgrens van het Romeinse Rijk bewaakten, moesten natuurlijk eten. Daarom stichtten de Romeinen grote landbouwbedrijven in het vruchtbare Limburgse heuvelland.

Lees meer
Gaius spreekt het volk toe. Ets door Silvestre David Mirys, 1799.
Gaius spreekt het volk toe. Ets door Silvestre David Mirys, 1799.
Artikel

De populistische Gracchen beloofden gouden bergen

Populistische politici zijn van alle tijden. Na een mislukte carrière zag de Romein Tiberius Gracchus nog maar één uitweg: hij werd volkstribuun.

Lees meer
Caesar steekt de Rubicon over. Schilderij door Adolphe Yvon, 1875.
Caesar steekt de Rubicon over. Schilderij door Adolphe Yvon, 1875.
Nieuws

Verhulde kritiek op Caesar

Caesar was te machtig om hem direct te tarten. Dus gebruikte Cicero zijn retorische talenten om zijn afkeuring verhuld te uiten.

Lees meer
Heliogabalus tijdens een orgie.
Heliogabalus tijdens een orgie.
Nieuws

Was Heliogabalus een hij of zij?

Een Engels museum heeft besloten om voortaan de voornaamwoorden ‘zij’ en ‘haar’ te gebruiken als het over de Romeinse keizer Heliogabalus gaat.

Lees meer
Beeld Julius Caesar
Beeld Julius Caesar
Interview

‘Het was alsof ik Julius Caesar aankeek’

Tom Buijtendorp bekeek het dodenmasker van Julius Caesar. ‘De verdikking in Caesars schedel was het gevolg van een zware bevalling.’

Lees meer
Pretoriaanse garde op een reliëf.
Pretoriaanse garde op een reliëf.
Recensie

De gevaarlijke lijfwacht van de Romeinse keizers

Romeinse keizers leunden sterk op de pretoriaanse garde: het functioneerde tegelijkertijd als politiemacht, geheime dienst en moordcommando.

Lees meer
Het blauwe team heeft de race gewonnen, de winnaar houdt een palmtak vast. Romeins mozaïek uit de derde eeuw
Het blauwe team heeft de race gewonnen, de winnaar houdt een palmtak vast. Romeins mozaïek uit de derde eeuw
Artikel

Hooligans storten Constantinopel in chaos

Griekse voetbalsupporters zijn weer welkom bij wedstrijden na een stadionverbod door hevige rellen. In de zesde eeuw had Constantinopel last van hooligans bij het wagenrennen.

Lees meer
Een Romeins spektakel in Hollywood-stijl
Een Romeins spektakel in Hollywood-stijl
Recensie

Een Romeins spektakel in Hollywood-stijl

In het derde deel van zijn trilogie over Rome behandelt Tom Holland het hoogtepunt van de Romeinse keizertijd, de Pax Romana.

Lees meer
Romeinse sporen in Brittannië
Romeinse sporen in Brittannië
Beeldessay

Romeinse sporen in Brittannië

Zo’n 400 jaar heersten de Romeinen over Brittannië. Ze stichtten steden, legden wegen aan en lieten de bevolking kennismaken met hun luxegoederen.

Lees meer
Een cardo maximus oftewel een brede straat met aan weerszijden zuilengalerijen in Jerash, Jordanië
Een cardo maximus oftewel een brede straat met aan weerszijden zuilengalerijen in Jerash, Jordanië
Artikel

Naar Jeruzalem in 300 etappes

In 333 reisde een anonieme reiziger naar Jeruzalem en terug. Onderweg hield hij nauwkeurig bij welke plaatsen hij had bezocht.

Lees meer
INGEN: BRIDGEMAN IMAGES; NIMH; GETTY IMAGES Saskia Stevens is gespecialiseerd in de geschiedenis en archeologie van de Romeinse tijd. Ze is verbonden aan de Universiteit Utrecht en leidt het NWA-project ‘Constructing the Limes’, over het leven rond de noordwestelijke grens van het Romeinse Rijk, en over de rol die de geschiedenis van die limes speelt in onze cultuur en onze ideeën over grenzen en naties. Wat gebeurde er met kinderen die in Romeinse handen vielen? ‘Ze werden onder andere meegenomen als gijzelaars. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 33 v.Chr., toen de latere keizer Augustus de Dalmatiërs – die woonden in het huidige Kroatië – dwong een ongunstige vrede te sluiten. Daarbij, zo schreef de historicus Appianus, stonden de Dalmatiërs 700 kinderen af aan de Romeinen. Die kinderen dienden als gijzelaars en waren dus een middel om een gebied onder controle te krijgen.’ Welke kinderen namen de Romeinen mee? ‘Appianus vertelt helaas niet wie de Dalmatische kinderen waren en wat er verder met hen gebeurde. Maar waarschijnlijk ging het bij dit soort gijzelaars om kinderen uit voorname gezinnen, wier ouders moesten gehoorzamen aan afspraken met de Romeinen. Mogelijk gebeurde iets dergelijks met Arminius, in Duitsland bekend als Hermann. Hij was de zoon van een leider van de Germaanse Cherusken, en het lijkt erop dat hij een Romeinse opvoeding heeft gekregen. Daardoor sprak hij goed Latijn en maakte hij carrière in het Romeinse leger. Alleen keerde Arminius zich uiteindelijk tegen de Romeinen. Dat was in 9 n.Chr., ook in de tijd van Augustus. Die had plannen om heel Germanië onder Romeinse heerschappij te brengen en Arminius was er daarom op veldtocht, als Romeins militair. Maar hij legde contact met de Germanen en maakte afspraken met hen om de Romeinen in een hinderlaag te laten lopen. Dat gebeurde, en zo brachten de Germanen de Romeinen in de Slag bij het Teutoburgerwoud een grote nederlaag toe, waarbij 18.000 Romeinen omkwamen.’ Rusland presenteert de ‘adoptie’ van de Oekraïense kinderen als een barmhartige daad. Deden de Romeinen ook iets dergelijks? ‘Nee, in dat opzicht was de Romeinse tijd anders dan de onze. De nadruk lag meer op de openlijke vernedering van verslagen tegenstanders. Voor Romeinen was het namelijk heel belangrijk om eer te behalen in de strijd, en daarbij hoorde dat ze verslagen vijanden oneervol behandelden. Bijvoorbeeld tijdens triomftochten, waarin gevangenen, soms ook kinderen, gedwongen werden mee te lopen. Neem de triomftocht van generaal Titus Quinctius Flamininus, in 194 v.Chr. Hij had in Griekenland gevochten en had daar de Macedoniërs een nederlaag toegebracht. Daarom mocht hij in triomf Rome binnentrekken. Bij die intocht liet hij wapens en schatten zien die hij had buitgemaakt, en edelen en gijzelaars die hij gevangen had genomen. En, zo schrijft historicus Livius, de zoon van de Macedonische koning werd ook getoond. Hij heette Demetrius en was nog een kind.’ ‘Om hen te vernederen dwongen de Romeinen kinderen mee te lopen in triomftochten’ Lang niet alle oorlogsgevangenen eindigden in een triomftocht. Wat gebeurde er met de rest? ‘Veel van hen eindigden als slaaf, want voor de Romeinen waren gevangenen een vorm van economische buit. Waarschijnlijk werd een groot deel van hen verkocht om als slaaf allerlei werk te doen: mannen, vrouwen en ook kinderen.’ - Geertje Dekkers Germaan draagt een kind over aan keizer Augustus. Romeinse munt uit het begin van de jaartelling. R
INGEN: BRIDGEMAN IMAGES; NIMH; GETTY IMAGES Saskia Stevens is gespecialiseerd in de geschiedenis en archeologie van de Romeinse tijd. Ze is verbonden aan de Universiteit Utrecht en leidt het NWA-project ‘Constructing the Limes’, over het leven rond de noordwestelijke grens van het Romeinse Rijk, en over de rol die de geschiedenis van die limes speelt in onze cultuur en onze ideeën over grenzen en naties. Wat gebeurde er met kinderen die in Romeinse handen vielen? ‘Ze werden onder andere meegenomen als gijzelaars. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 33 v.Chr., toen de latere keizer Augustus de Dalmatiërs – die woonden in het huidige Kroatië – dwong een ongunstige vrede te sluiten. Daarbij, zo schreef de historicus Appianus, stonden de Dalmatiërs 700 kinderen af aan de Romeinen. Die kinderen dienden als gijzelaars en waren dus een middel om een gebied onder controle te krijgen.’ Welke kinderen namen de Romeinen mee? ‘Appianus vertelt helaas niet wie de Dalmatische kinderen waren en wat er verder met hen gebeurde. Maar waarschijnlijk ging het bij dit soort gijzelaars om kinderen uit voorname gezinnen, wier ouders moesten gehoorzamen aan afspraken met de Romeinen. Mogelijk gebeurde iets dergelijks met Arminius, in Duitsland bekend als Hermann. Hij was de zoon van een leider van de Germaanse Cherusken, en het lijkt erop dat hij een Romeinse opvoeding heeft gekregen. Daardoor sprak hij goed Latijn en maakte hij carrière in het Romeinse leger. Alleen keerde Arminius zich uiteindelijk tegen de Romeinen. Dat was in 9 n.Chr., ook in de tijd van Augustus. Die had plannen om heel Germanië onder Romeinse heerschappij te brengen en Arminius was er daarom op veldtocht, als Romeins militair. Maar hij legde contact met de Germanen en maakte afspraken met hen om de Romeinen in een hinderlaag te laten lopen. Dat gebeurde, en zo brachten de Germanen de Romeinen in de Slag bij het Teutoburgerwoud een grote nederlaag toe, waarbij 18.000 Romeinen omkwamen.’ Rusland presenteert de ‘adoptie’ van de Oekraïense kinderen als een barmhartige daad. Deden de Romeinen ook iets dergelijks? ‘Nee, in dat opzicht was de Romeinse tijd anders dan de onze. De nadruk lag meer op de openlijke vernedering van verslagen tegenstanders. Voor Romeinen was het namelijk heel belangrijk om eer te behalen in de strijd, en daarbij hoorde dat ze verslagen vijanden oneervol behandelden. Bijvoorbeeld tijdens triomftochten, waarin gevangenen, soms ook kinderen, gedwongen werden mee te lopen. Neem de triomftocht van generaal Titus Quinctius Flamininus, in 194 v.Chr. Hij had in Griekenland gevochten en had daar de Macedoniërs een nederlaag toegebracht. Daarom mocht hij in triomf Rome binnentrekken. Bij die intocht liet hij wapens en schatten zien die hij had buitgemaakt, en edelen en gijzelaars die hij gevangen had genomen. En, zo schrijft historicus Livius, de zoon van de Macedonische koning werd ook getoond. Hij heette Demetrius en was nog een kind.’ ‘Om hen te vernederen dwongen de Romeinen kinderen mee te lopen in triomftochten’ Lang niet alle oorlogsgevangenen eindigden in een triomftocht. Wat gebeurde er met de rest? ‘Veel van hen eindigden als slaaf, want voor de Romeinen waren gevangenen een vorm van economische buit. Waarschijnlijk werd een groot deel van hen verkocht om als slaaf allerlei werk te doen: mannen, vrouwen en ook kinderen.’ - Geertje Dekkers Germaan draagt een kind over aan keizer Augustus. Romeinse munt uit het begin van de jaartelling. R
Nieuws

Romeinen gijzelden kinderen

Rusland neemt kinderen mee uit Oekraïne en plaatst hen in Russische gezinnen. De Romeinen haalden ook al kinderen weg uit veroverde gebieden.

Lees meer
Gevecht tussen Romeinen en Galliërs.
Gevecht tussen Romeinen en Galliërs.
Artikel

Postumus: de slimme keizer van Gallië

In de derde eeuw stichtte de Romeinse bevelhebber Postumus een eigen keizerrijk in Gallië. Hij bleek een betere bestuurder dan zijn Romeinse rivalen.

Lees meer