Home Dossiers Romeinen Romeinse sporen in Brittannië

Romeinse sporen in Brittannië

  • Gepubliceerd op: 29 augustus 2023
  • Laatste update 26 sep 2023
  • Auteur:
    Bram van der Wilt
  • 4 minuten leestijd
Romeinse sporen in Brittannië
Cover van
Dossier Romeinen Bekijk dossier

Zo’n 400 jaar heersten de Romeinen over Brittannië. Ze stichtten steden, legden wegen aan en lieten de bevolking kennismaken met hun luxegoederen. Zo legden ze de basis voor de latere Britse cultuur.

Een van de vele anekdotes over keizer Caligula speelt zich af op het strand bij het Kanaal. De keizer had zijn troepen daar in 40 n.Chr. verzameld – zoals Napoleon 1800 jaar later ook zou doen – om Brittanniëte gaan veroveren. Uiteindelijk liet Caligula zijn soldaten niet oversteken en beval hij hun alleen om zo veel mogelijk schelpen te verzamelen, als buit veroverd op de zee.

Romeinen gaan aan boord van schepen in het Kanaal. Schilderij door Henry Payne, circa 1920.
Romeinen gaan aan boord van schepen in het Kanaal. Schilderij door Henry Payne, circa 1920. Bron: Bridgeman Images.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €3,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Enkele jaren later lukte het de Romeinen ­­­– mede dankzij het voorbereidende werk van Caligula – wel om een geslaagde verovering van Brittannië te ondernemen. Daarbij wisten ze een permanente Romeinse aanwezigheid op het eiland te vestigen, die 400 jaar in stand bleef.

Een van de vuurtorens die de Romeinen bouwden bij Portus Dubris, het huidige Dover.
Een van de vuurtorens die de Romeinen bouwden bij Portus Dubris, het huidige Dover.

Op het eiland kwamen de Romeinen in contact met andere volkeren. Zoals de Picten, die hun naam danken aan het feit dat ze hun lichamen met blauwe verf beschilderden. De inheemse bewoners van het Britse eiland accepteerden de Romeinse bezetting niet zomaar. De grootste opstand tegen de Romeinse overheersing vond plaats in 60 n.Chr. onder leiding van de Keltische koningin Boudica. Hoewel de Kelten over veel meer manschappen beschikten, delfden ze toch het onderspit tegen het beter georganiseerde Romeinse leger. Daarna was de Romeinse aanwezigheid in Brittannië definitief.

Impressie van Romeins Londen. De stad had rond het jaar 100 al ongeveer 50.000 inwoners.
Impressie van Romeins Londen. De stad had rond het jaar 100 al ongeveer 50.000 inwoners. Bron: ANP.

Muur van Hadrianus

Tussen 117 en 138 werd de Muur van Hadrianus gebouwd. Keizer Hadrianus besloot dat het land ten noorden van de rivier de Tyne te arm en ruig was om te veroveren. Het werd een van de best bewaakte grenzen van het rijk. Een bezoek aan de muur inspireerde schrijver George R.R. Martin tot de Muur in zijn Game of Thrones, die de geciviliseerde wereld moet beschermen tegen barbaarse noordelingen.

De Muur van Hadrianus is op veel plekken goed bewaard gebleven, zoals hier bij Walton’s Crags.
De Muur van Hadrianus is op veel plekken goed bewaard gebleven, zoals hier bij Walton’s Crags. Bron: Getty Images.

Zoals in de rest van hun rijk stichtten de Romeinen in Brittannië steden met amfitheaters, tempels en badhuizen. De badhuizen van het hedendaagse Bath zijn het beroemdste voorbeeld. De Romeinen legden een uitgebreid wegennetwerk aan om steden met elkaar te verbinden. Hierdoor werd het makkelijker om handel te drijven, ook tussen Brittannië en het vasteland. In Brittannië werden Romeinse luxegoederen geïntroduceerd. De nieuwe bestuurlijke elite nam zowel Romeinse als Keltische invloeden over. Het werd de basis voor de latere Britse cultuur.

Badhuizen van Aquae Sulis

In het huidige Bath bouwden de Romeinen een badhuis rond een bestaande warmwaterbron. Met aangrenzende tempels groeiden de badhuizen uit tot een enorm complex, dat tegenwoordig UNESCO- werelderfgoed en een populaire toeristische trekpleister is.

Een zeepaard afgebeeld op een mozaïek  in een van de badhuizen van Bath
Een zeepaard afgebeeld op een mozaïek in een van de badhuizen van Bath.

Aan het begin van de vijfde eeuw trokken de Romeinen steeds meer troepen terug uit Brittannië, omdat ze de rijksgrenzen op andere plekken moesten verdedigen. Hierdoor verloren de Romeinse bestuurders hun grip op het land. Het machtsvacuüm dat ontstond werd opgevuld door een invasie van de Angelsaksen, Germaanse volken die de Kelten naar Wales en Cornwall verdreven. Nog steeds worden regelmatig archeologische vondsten gedaan, die het belang van de Romeinse tijd in Brittannië bevestigen.

Openingsbeeld: In de winter stijgt stoom op vanaf de heetwaterbron van de Romeinse badhuizen in Bath, Engeland. Bron: Shutterstock.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 9 – 2023