De waanzin van de oorlog in historische kinderboeken
Veel historische kinderboeken gaan over de oorlog. Die oorlog is geen spannend avontuur, met een goede afloop en duidelijke goeien en slechten. Oorlog is een gekkenhuis, is de boodschap, met alleen maar slachtoffers. ‘Iedereen is naar Alkmaar gevlucht. Maar wij wilden de oorlog zien, hè Jakob?’ zei Siempie. ‘Wij wel,’ zei Jakob. ‘Maar de oorlog...
Het verzet tegen de Volkstelling van 1971
In de herfst van 1970 wordt de Nederlandse overheid overrompeld door een golf maatschappelijke onrust over de veertiende Algemene Volkstelling. Herinneringen aan de oorlog en angst voor computers leiden tot een breed protest en de telling loopt uit op een mislukking. Als indirect gevolg krijgt Nederland zijn eerste privacywetten. Een reconstructie. ‘Hé, Kuitenbrouwer, jij bent...
De aanvaarding van de abortuswet in de Tweede Kamer
Met twee stemmen verschil werd op 18 december 1980 het controversiële wetsvoorstel-Ginjaar/De Ruiter aangenomen. Met de Wet Afbreking Zwangerschap werd onze huidige abortuswetgeving geregeld, inclusief de vijf dagen bedenktijd. In 2005 sprak Historisch Nieuwsblad Job de Ruiter, indertijd minister van Justitie: ‘Zeker binnen de rooms-katholieke hoek lag het voorstel uiterst moeilijk.’ Het was zijn vrouw...
Groningers betaalden een hoge prijs voor het gas in Slochteren
De Eerste Kamer stelt het besluit over het sluiten van de gaskraan in Groningen uit. De vondst van een aardgasveld in Slochteren ontketende in de jaren zestig een stille revolutie.
Brieven
OorlogswezenJohannes Houwink Ten Cate schrijft in Historisch Nieuwsblad 2005/5 over het boek Kind van de rekening door Elma Verhey. Ik zocht tevergeefs naar de aanduiding ‘column’, want een recensie kan ik deze persoonlijke afrekening met Verhey niet noemen. In een column mag je je tegenstanders fileren en desnoods afmaken, maar bij een recensie is de...
Digitaal
Biografisch woordenboekDe 21-delige versie van het Biographisch Woordenboek der Nederlanden is nu op één schijfje gezet. Toen dit monsterkarwei in 1878 voor het eerst verscheen, werd het toegeschreven aan Abraham Jakob van der Aa, maar die is nooit verder gekomen dan de C. Predikant J. Schotel en boekhandelaar W. Eekhoff namen de D tot en...
Boeken top 10
1. Amerikanen zijn niet gek. Over Bush en baseball, misdaad en miljonairs, kerken en casino’s, porno en politiekdoor Charles GroenhuijsenBalans, euro 16,50 2. Nagekomen flessenpostdoor Geert MakAtlas, euro 3,90 3. Gedoemd tot kwetsbaarheiddoor Geert MakAtlas, euro 5,00 4. In Europa. Reizen door de twintigste eeuwdoor Geert MakAtlas, euro 39,90 (paperback) en euro 59,90 (2 delen...
Recent verschenen
Hanna Ahrendt, Eichmann in Jeruzalem. De banaliteit van het kwaad. 448 p. Atlas, euro 24,90 Tweede druk van de vertaling (de eerste kwam uit in 1969) van het beroemdste werk van filosofe Hanna Ahrendt. Haar stelling dat Eichmann een ‘doorsneemens was, een kleine maar ambitieuze bureaucraat, verleid door een totalitaire staat’ wordt in de wetenschap...
Gehannes met de witte vlag
Na de meidagen van 1940 wist iedere goede Nederlander hoe de verpletterende nederlaag verklaard moest worden. De Duitsers hadden oneerlijk gevochten; vermomd als nonnen of als Nederlandse soldaten, schuilend achter krijgsgevangenen en geholpen door een vijfde colonne van NSB’ers. Desalniettemin hadden de dappere Nederlandse soldaten zich als leeuwen geweerd, duizenden Duitsers neergemaaid, een hele luchtvloot...
Een bruine wetenschap
Het heeft de Nederlandse volkskunde nooit ontbroken aan kleurrijke figuren. Van de serieuze Leidse hoogleraar Jan de Vries (1890-1964), die tijdens de oorlog in nazistisch vaarwater belandde en leider werd van de Kultuurkamer, tot en met de geïnspireerde christen-socialist P.J. Meertens (1899-1985), onvergetelijk geportretteerd als meneer Beerta in Voskuils Het Bureau. In haar biografische portrettengalerij...
De ware intellectueel kent zichzelf
Een auteur is klassiek, schreef Huizinga eens, als hij na zijn dood nog wordt gelezen. Onder de Nederlandse historici zijn dat er niet zoveel. Huizinga zelf zal op ieders lijst voorkomen. Fruin ook, maar die wordt niet meer herdrukt en loopt gevaar bij jongeren in vergetelheid te raken. Zijn pech is dat hij nooit een...
De menselijke eigenwijsheid is onuitroeibaar
Willem Frederik Hermans zei ooit: ‘Schrijven vind ik alleen de moeite waard als je de ambitie hebt om iets te schrijven, dat nog niet eerder geschreven is.’ Wie die uitspraak tot zich laat doordringen en nadenkt over het verschijnsel ‘handboek’ beseft wat een merkwaardig genre dat eigenlijk is. Wat bezielt iemand om een tamelijk braaf...