Onbuigzame tradities
Wat is er nog niet gezegd over Het land van aankomst, het jongste boek van de Amsterdamse hoogleraar grootstedelijke problematiek Paul Scheffer? Het is alom besproken, vaak lovend ontvangen, zelfs uitgeroepen tot de Bijbel van de integratieproblematiek. Dit moet dus een geweldig boek zijn. In de pers ging de meeste aandacht uit naar Scheffers analyse...
Zending in dienst van de koloniale overheid
Het Nederlandse imperialisme beperkte zich rond de vorige eeuwwisseling niet tot ambtenarij, leger en bedrijfsleven. Ook zending en missie waren nauw betrokken bij de koloniale gezagsuitbreiding in de Indische archipel. Kerstening was bovendien een effectieve manier om uitbreiding van de islam tegen te gaan. Midden-Celebes, 16 februari 1892. Na een reis van twee weken door...
De grote gezinnen van de Nederlandse katholieken
‘De demografische ontwikkelingen gaan ook al niet de goede kant op,’ zei PVV-voorman Geert Wilders in een interview. ‘Autochtonen planten zich minder snel voort dan allochtonen. Straks zitten ze overal.’ Een dergelijke angst is niet nieuw; ook in rooms-katholieke gezinnen werden tussen 1880 en 1960 meer kinderen geboren dan bij andere bevolkingsgroepen. Maar tot een...
Belgische vluchtelingen waren niet blij met de opvang in Nederlandse kampen
In het najaar van 1914 stroomden 1 miljoen Belgische vluchtelingen Nederland binnen. De Nederlanders zetten zich massaal in voor de ontheemde Belgen. Wegens voedselschaarste en cultuurverschillen nam het enthousiasme in de loop van de oorlog behoorlijk af. Met ‘zachte drang’ probeerde men de Belgen over te halen weer naar huis te gaan; daaronder viel ook...
Bittere kelk
Met niemand is na de bevrijding zo rancuneus omgegaan als met de pacifistische, ‘gedoopt liberale’ jonkheer dr. Dirk-Jan de Geer (1870-1960), de christelijk-historische consensuspremier die wegens zijn onmiskenbare defaitisme in september 1940 door Wilhemina de laan werd uitgestuurd. In Londen was De Geer psychisch volledig ingestort. Het leek wel alsof het niet tot hem doordrong...
Roomse vooringenomenheid
Als ik Michael Burleigh was, dan zou ik dit artikel beginnen met een zin waarin ik hem terloops een bigotte katholiek zou noemen. Niet omdat ik daar deugdelijke gronden voor zou hebben, maar omdat de typering nu eenmaal bij me opkomt. Burleigh is een historicus wiens temperament voortdurend met hem op de loop gaat. Maar...
Sympathie voor de RAF
Tussen 1968 en 1998 kampte de Duitse Bondsrepubliek met links terrorisme. De ‘Baader/Meinhof-Bande’ en de daaruit ontstane Rote Armee Fraktion (RAF) begonnen met harde politieke actie en geweldpleging. Geleidelijk namen zij hun toevlucht tot moord als middel om hun visie te verkondigen, en op het laatst bestond het doel voornamelijk nog uit wraak voor de...
Onder professoren
Het mag een gelukkige omstandigheid heten als in Nederland tegelijkertijd vier boeken verschijnen van vier vooraanstaande geschiedkundige hoogleraren. Deze coïncidentie biedt niet alleen de mogelijkheid om de afzonderlijke werken te proeven, maar ook om een meer algemene indruk te krijgen van de stand van de academische geschiedschrijving op het hoogste niveau. Van de voorliggende historici...
De invoering van de kinderwetten in 1901
In de negentiende eeuw kwam de zorg voor verwaarloosde kinderen op gang, aanvankelijk vooral in particuliere kring. Groot probleem was de macht van de ouders, die hun kinderen konden terughalen wanneer zij maar wilden. De kinderwetten van 1901 maakten daar een eind aan. Net op het nippertje wist de liberale minister van Justitie Cort van...
Perzische killing fields
De vertaalfout in de eerste zin van dit boek wekt weinig vertrouwen in wat volgt: de ‘openbare school’ waaraan een vriend van de schrijver werd benoemd, is natuurlijk een ‘public school’, een elitaire kostschool, allesbehalve een openbaar onderwijsinstituut dus. En het gewekte wantrouwen wordt niet beschaamd: de Nederlandse versie van deze Britse bestseller is één...
Opportunist
De opkomst van de vierde macht – het Haagse ambtenarenapparaat – wordt gesymboliseerd door ‘de machtigste ambtenaar die Nederland ooit gehad heeft’. Zo luidde de typering van Hans Max Hirschfeld (1899-1961), de secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken door columnist Jerome L. Heldring. In zijn nieuwe biografie van Hirschfeld vermeldt Meindert Fennema dit oordeel...
De beul van Haarlem
Conrad Busken Huet (1826-1886) was een wereldvreemd ventje. Als predikant van de Waalse kerk schreef hij een kritisch boek over de Bijbel en was vervolgens verbaasd dat de kerkbanken in zijn gemeente leeg bleven. Hij was redacteur van de Opregte Haarlemsche Courant toen hij naar Nederlands-Indië vertrok om daar hoofdredacteur te worden van de Java-Bode,...