1873
‘Diegenen onder ons die de jaren van de depressie hebben meegemaakt, kunnen haast niet begrijpen hoe die orthodoxe principes van een geheel vrije markt, die zo duidelijk in diskrediet waren gebracht, toch weer konden overheersen tijdens een periode van wereldwijde depressie eind jaren tachtig, begin jaren negentig, waar men zich ook nu weer geen raad...
Een eind aan het neo-liberalisme
Meestal is pas na enige tijd duidelijk of een gebeurtenis ook een historische gebeurtenis van formaat zal worden. Pas nadat de Eerste Wereldoorlog was uitgebroken en vervolgens enige tijd had geduurd, kon worden geconcludeerd dat de moord op de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger en zijn vrouw, op 28 juni 1914, een historische gebeurtenis van enorm belang was...
Nederland bestaat!
Vanaf 12 oktober aanstaande zendt de VPRO een ambitieuze, achtdelige documentaire over de geschiedenis van Nederland uit onder de titel Het Verleden van Nederland. Op de omvangrijke website van de serie is al een beknopte beschrijving te lezen van de inhoud van de acht delen. Daarbij wordt wel steeds nadrukkelijk vermeld dat die onder voorbehoud...
Een lekker fopspeen
Een mens voelt zich betrekkelijk veilig en comfortabel in een kudde van niet veel meer dan zo’n 150 andere mensendieren. Die kan hij kennen, die kunnen hem kennen. Buiten de beslotenheid van die kudde waait de straffe wind van het vreemde en bedreigende. Heel veel verder dan de indianenstammen die hun pijlen richten op een...
De grote kladderadatsch
‘De Noordpool ijsvrij!’ ‘Nog nooit eerder is in de winter zo’n groot stuk van de Perito Moreno-gletsjer in Argentinië afgebroken!’ ‘In 2100 zullen in Nederland temperaturen van 40 graden geen uitzondering zijn!’ Het zijn allemaal records. Het schijnt allemaal voor het eerst in de geschiedenis te gebeuren. Dagelijks wordt de mensheid opgeschrikt door noodlotstijdingen. De...
Fort Hazepoot
Omstandigheden brachten mij naar Lingsfort in Limburg. Daar wandelde ik op een zonnige ochtend een bos in, op zoek naar de restanten van een fort. Al na zo’n tweehonderd meter zag ik aan mijn rechterhand twee verrassend steile heuvels, van elkaar gescheiden door een diepe insnijding. Als ik niet beter had geweten, had ik misschien...
Emotie in de etalage
Ik ben een sentimentele dwaas. Van het minste of geringste schiet ik vol. Als een sporter zielsgelukkig met een gouden plak op de hoogste tree van het erepodium staat en het Wilhelmus wordt gespeeld, krijg ik een brok in mijn keel, ook al ben ik republikein. De overlijdensadvertentie voor Hugo Claus: ik hield het niet...
Lessen van het verleden?
In een wat zonderling essay in de New York Review of Books van 1 mei 2008 vraagt de bekende Engelse historicus Tony Judt zich af of wij eigenlijk wel iets geleerd hebben van de gruwelijke geschiedenis van de vorige eeuw. Zijn aanvankelijke conclusie is dat dat niet het geval is. Weliswaar staan er overal monumenten...
De geschiedenismonitor
De Geschiedenismonitor, die vorige maand verscheen in de speciale bijlage van Historisch Nieuwsblad, de Volkskrant en Andere Tijden, heeft opnieuw blootgelegd op welk abominabel peil de kennis van de historische Canon van Nederland staat. De verschillen tussen de diverse groepen zijn marginaal. Iedereen scoort ongeveer even goed of even slecht, ook allochtonen. Dat is een...
Mass observation
Wanneer historici zich willen informeren over sfeer en stemming in een bepaalde tijd, zullen ze naar alle waarschijnlijkheid gebruikmaken van archieven van de massamedia. Gaat het om de laatste halve eeuw, dan zal de televisie ongetwijfeld hun belangrijkste bron zijn. Wie de laatste decennia met enige regelmaat naar de televisie heeft gekeken, zal zich echter...
Onbehagen in de overvloed
Een halve eeuw geleden verscheen The Affluent Society, van de hand van de Amerikaanse econoom John Kenneth Galbraith. Het boek is nog steeds in druk en valt te beschouwen als een van de tien invloedrijkste boeken van de afgelopen decennia. Bij deze kordate constatering moet ik eerlijkheidshalve opmerken dat ik geen enkel onderzoek ken dat...
Het Amsterdamse hoerdom
Ooit zat ik in een licht-rosse buurt op de vuilnisbak buiten te wachten tot mijn vriend thuiskwam. Ik had geen sleutel. Een paar huizen verderop stonden twee hoeren te praten. Het was een lauwe zomermiddag. Weinig klandizie. Toch schoven er af en toe wat schichtige mannen langs of passeerde een auto langzamer dan verkeerstechnisch nodig...