Home Heel Nederland een museum!

Heel Nederland een museum!

  • Gepubliceerd op: 17 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Maarten van Rossem

Het Nationaal Historisch Museum is niet alleen politiek verdacht, het is vooral ook volkomen overbodig. Nederland heeft geen museum nodig waar zijn staatsburgers vervuld kunnen worden van trots over het vaderlands verleden, omdat ons verleden overal om ons heen zichtbaar aanwezig is. Nederland is in feite één groot museum voor eenieder die in staat is met een ‘historische blik’ naar zijn omgeving te kijken.

Dat begint al met het Nederlandse landschap. Al ons landschap is cultuurlandschap. Het laatste restje oerbos werd in de late negentiende eeuw ergens bij Apeldoorn omgehakt. Wat wij verslijten voor natuur is zonder uitzondering een product van menselijke activiteiten. De Veluwe, ons grootste aaneengesloten natuurgebied, is het resultaat van de werkzaamheden van primitieve landbouwers. Het gebied is bovendien in de afgelopen eeuw nog grondig veranderd. Zelfs de Waddeneilanden zijn grotendeels mensenwerk.

Zonder onze controlerende activiteiten zouden de eilanden aanhoudend van plaats en structuur veranderen.
Dat het bedijkte westelijke deel van Nederland het resultaat is van tweeduizend jaar menselijke inventiviteit en arbeid, behoeft geen betoog. De oude centra van onze dorpen en steden, in de afgelopen decennia vaak fraai gerestaureerd, berichten van een omvangrijk en deels zeer welvarend verleden. Zelfs de naoorlogse nieuwbouw getuigt van een Nederlandse beleidstraditie.

Nederland is dus inderdaad één groot openluchtmuseum. Wat echter vrijwel overal ontbreekt is de verhelderende uitleg die in een museum vanzelfsprekend aanwezig is. Het historisch erfgoed is er wel, maar het wordt onvoldoende zichtbaar gemaakt. Zo trof ik laatst in Drenthe de restanten van een hunebed achter een bushalte. Eerst dacht ik nog even aan een grap van de Drentse middenstand, maar het waren onmiskenbaar de reuzenkeien van een hunebed. Elke vorm van uitleg ontbrak.

Als we nu eens de vele tientallen miljoenen die ongetwijfeld worden uitgetrokken voor het Nationaal Historisch Museum, zouden gebruiken om het nationaal verleden dat ons omringt zichtbaar te maken? Geef in het landschap aan hoe het historisch tot stand is gekomen. Voorzie markante gebouwen van een beperkte, maar de nieuwsgierigheid wekkende historische uitleg. Laat bij oude huizen zien wie daar in de loop der eeuwen hebben gewoond en hoe die bewoners de kost verdienden.

Laat ik een betrekkelijk willekeurig voorbeeld geven. Ik wandel vrijwel dagelijks langs de Maliebaan in Utrecht. Zelfs voor wie zich slechts terloops in de plaatselijke geschiedenis heeft verdiept, reflecteert die charmante allee een kleine vierhonderd jaar stads-, streek- en Europese geschiedenis. Deels is die geschiedenis wel aangegeven; zo markeert een keurig bord de verdwenen woonstee van Descartes. Andere markante adressen blijven echter anoniem. Dat Paul Kruger een tijdje aan de Maliebaan heeft gewoond, wordt nergens vermeld. Dat geldt ook voor het bezoek dat zowel Lodewijk XIV als Napoleon aan de Maliebaan heeft gebracht.

Zou het ook niet een aardig idee zijn om bij archeologische vindplaatsen een deel van de vondsten ter plekke te tonen, vanzelfsprekend bomvrij ingepakt tegen de handtastelijke belangstelling van de plaatselijke jeugd? Ten slotte zou ik enkele miljoenen willen gebruiken voor de reconstructie van geheel verdwenen bouwwerken. Bij een bezoek aan Athene vond ik de gereconstrueerde Stoa van Attalos eerlijk gezegd veel interessanter dan dat hele ruïneveld op de Akropolis.

Ten westen van Utrecht zijn fascinerende onderdelen van de Romeinse limes opgegraven. Waarom niet een paar kilometer limes gereconstrueerd? Dat wordt vast een enorme publiekstrekker. Als we daar toch bezig zijn, moet het ook mogelijk zijn om een Romeins castellum op verantwoorde wijze te herbouwen. En als sluitstuk van deze campagne ter accentuering van ons historisch erfgoed wordt het Paleis op de Dam het museum voor de Nederlandse Republiek!
Maarten van Rossem

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.