Alle artikelen

Historicus Astrid Sy presenteert sinds begin 2020 Andere Tijden. Ze heeft grote bewondering voor Eleonora van Aquitanië (1122/24-1204), de enige vrouw die koningin was van Frankijk en vervolgens van Engeland. 

Wanneer maakte u kennis met Eleonora van Aquitanië?
‘Ik was zestien toen mijn moeder mij haar biografie gaf van Alison Weir. Die heb ik verslonden. Mijn moeder gaf me het boek omdat ik al als meisje dol was op geschiedenis. Ik bewonderde Eleonora van Aquitanië meteen. Ze sprak sterk tot mijn verbeelding.’ 

Waarom?
‘Ten eerste omdat ze ongelooflijk machtig was in de vroege Middeleeuwen, een tijd waarin vrouwen eigenlijk niets te zeggen hadden. Ze is dan ook beschreven als zeer intelligent. Daar konden zelfs de mannelijke kroniekschrijvers niet omheen. Die waren verder overigens niet enthousiast over zo’n machtige vrouw die de gedragsregels voor vrouwen aan haar laars lapte.’

Waaruit bleek dat de geschiedschrijvers uit haar tijd moeite met haar hadden?
‘Eleonora noemden ze alleen in bijzinnen. En dat terwijl ze een sleutelfiguur was in haar tijd. Ze ging mee met haar man koning Lodewijk VII van Frankrijk op de Tweede Kruistocht naar wat nu Syrië heet, en was zelf ook een kundig bestuurder. In alles was ze zeer eigenzinnig. Zo drong ze bij de paus aan op een echtscheiding van haar eerste echtgenoot, en zette ze haar zoons op tegen haar tweede man, koning Hendrik II van Engeland. Ze werd verguisd, maar ook vereerd. De troubadours, van wie zij de beschermvrouwe was, bezongen aan haar hof haar schoonheid.’ 

Wat is haar belangrijkste wapenfeit?
‘Dat ze voor zichzelf de vrijheid verwierf om leiding te geven aan haar geboortestreek Aquitanië. Dit was de Franse regio rondom Poitiers, die ze van haar vader had geërfd en die lastig in het gareel te houden was. Maar omdat ze er zelf vandaan kwam, had zij wel gezag. Ze sprak recht, verleende giften aan bevriende leenheren en moest permanent optreden omdat het altijd wel ergens oorlog was.’

Eleonora was dus geen bange vrouw?
‘Welnee. Zo maakte ze op haar zesenzestigste – wat in de Middeleeuwen stokoud was – nog een lange reis om persoonlijk haar zoon Richard Leeuwenhart op te halen in Duitsland. Richard I, koning van Engeland, was op de terugweg van de derde kruistocht in Oostenrijk krijgsgevangen genomen op last van de Duitse keizer. Eleonara heeft zich ook ingespannen om het gevraagde losgeld voor haar zoon bijeen te brengen.’

U hebt middeleeuwse geschiedenis gestudeerd. Is dat mede ingegeven door uw fascinatie voor Eleonora?
‘Zeker. De Middeleeuwen zijn ongelooflijk interessant. Met name de tijd waarin Eleonara leefde was een schakelperiode. De eerste universiteiten ontstonden, er was kruisbestuiving tussen moslims en christenen in Europa, de kunst bloeide. De renaissance van de twaalfde eeuw vind ik oneindig veel interessanter dan de Italiaanse Renaissance van de veertiende eeuw.’