De Amerikaanse president Donald Trump heeft onlangs de National Guard ingezet om de rellen in Los Angeles te stoppen. De gouverneur van Californië noemt dat illegaal. Maar volgens historicus Jelte Olthof staat Trump in zijn recht. ‘Wetgeving over deze legertak is expres ambigu om de president veel vrijheid te geven.’
Gouverneur Gavin Newsom wijst erop dat de Californische National Guard het leger van de Amerikaanse deelstaat is, niet van Trump.Hij stapte zelfs naar de rechter, maar die bevestigde dat de president het recht had om de garde in te zetten. Door die uitspraak kan Trump de 4100 guardsmen die nu in LA aanwezig zijn voorlopig daar houden.
Volgens historicus Jelte Olthof van de Rijksuniversiteit Groningen stelt de ambiguïteit van het Amerikaanse wetboek Donald Trump in staat om de National Guard in te zetten tegen de demonstranten in Los Angeles. ‘Newsom protesteerde luidkeels, maar volgens mij wist hij ook wel dat de president juridisch in zijn recht staat.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Wat is de National Guard?
‘De National Guard is een aparte laag binnen de militaire structuur van de Verenigde Staten, die bestaat uit de samengevoegde milities van de vijftig verschillende deelstaten. In principe zijn het aparte legers met hun eigen artillerie, pantserdivisies en soms zelfs een eigen luchtmacht. De president en de gouverneurs van de staten kunnen een beroep doen op deze National Guard, bijvoorbeeld om ordeverstoringen of de gevolgen van natuurlijke rampen te bestrijden.
‘Het Amerikaanse federale leger bleef klein uit angst voor tirannieke presidenten’
De National Guard is de opvolger van de koloniale milities die ten tijde van de Britse overheersing de lokale orde handhaafden. Tijdens de Amerikaanse Revolutie vormden zij het Continentale Leger van George Washington: een samenwerkingsverband tussen de milities van de opstandige staten die tegen de Britse kroon vochten. Na die Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783) was er veel weerstand tegen de oprichting van een staand federaal leger. Volgens revolutionairen zouden presidenten en gouverneurs met tirannieke neigingen dat kunnen gebruiken om de bevolking te onderdrukken. Het Amerikaanse federale leger bleef daardoor klein, waardoor de kleinere milities tijdens Amerikaanse oorlogen in de negentiende eeuw het merendeel van de troepen leverden.’

Wanneer veranderden die milities in de National Guard?
‘Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam de Amerikaanse overheid tot de conclusie dat de Verenigde Staten toch een groot staand leger nodig hadden. Het verschil tussen de soldaten van de verschillende Amerikaanse troepen viel op onder andere omdat ze niet allemaal dezelfde bewapening en hiërarchie hadden. Washington besloot toen dat er een gestructureerd leger nodig was dat altijd paraat zou staan.

In eerste instantie bleven de aparte milities van de staten naast dat federale leger bestaan, maar in de jaren twintig werden ook die militielegers gestandaardiseerd en werden ze onderdeel van de overkoepelende Amerikaanse militaire structuur. Sinds 1933 heet deze deze tak van het Amerikaanse leger de National Guard. Die wordt niet alleen in het binnenland, maar ook bij oorlogen in het buitenland gemobiliseerd. In Irak en Afghanistan was 30 à 45 procent van de Amerikaanse strijdkrachten een Guardsman.’
Wanneer kan een president een beroep doen op de guardsmen?
‘Er zijn verschillende trajecten waarmee een president of gouverneur de National Guard kan oproepen. In Californië wordt de Nationale Garde nu gefederaliseerd: de Guard wordt in dat geval een onderdeel van de federale strijdkrachten. De guardsmen veranderen dan hun petjes van “National Guard” in ”Amerikaans leger”. Als opperbevelhebber van de strijdkrachten kan de president de soldaten dan bevelen geven. De wet die hierover gaat stamt uit 1956 en is expres ambigu om de president veel vrijheid te geven.

Wat Trump nu doet in Californië is dus niet illegaal, maar het is wel buitensporig. Trump zegt in Los Angeles op te treden tegen rebellie en daarvoor mag hij inderdaad de National Guard inzetten. Of dat passend is bij de situatie is een andere vraag. Want is elke rustverstoring dan een vorm van rebellie volgens Trump?’
Heeft de gouverneur geen zeggenschap over wat eigenlijk zijn eigen troepen zijn?
‘De president kan een gouverneur passeren door de National Guard te federaliseren. In het verleden is de National Guard dan ook vaak gebruikt om gouverneurs tot de orde te roepen als hun handelen in strijd was met de lijn van Washington. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 1957 in Arkansas. De gouverneur van die staat droeg toen de National Guard op om segregationisten in het plaatsje Little Rock te steunen, mensen die wilden voorkomen dat negen zwarte jongeren er naar een witte middelbare school zouden gaan. President Dwight D. Eisenhower federaliseerde de Arkansas National Guard en liet die een corridor vormen waarlangs de kinderen naar school konden gaan.

In 1963 blokkeerde de gouverneur van Alabama, George Wallace, eigenhandig de toegang tot een gesegregeerde school. Daarmee wilde hij voorkomen dat zwarte leerlingen het schoolgebouw betraden. President John F. Kennedy federaliseerde daaropde National Guard en guardsmen dwongen Wallace om aan de kant te gaan.’
Werd de National Guard ook ingezet tegen de Amerikaanse bevolking, zoals nu?
‘In de negentiende eeuw werd de National Guard geregeld gebruikt om stakingen van arbeiders op te breken. En president Nixon heeft in de jaren zeventig nog een staking van postmedewerkers opgebroken door de National Guard in te zetten.
Bij de huidige situatie in Los Angeles wordt er begrijpelijkerwijs veel verwezen naar de LA Riots van 1992, die uitbraken na de vrijspraak van de politieagenten die de zwarte arrestant Rodney King hadden gedood. Toen werd de National Guard ook ingezet, maar dat lag heel anders dan nu. Ten eerste vonden er destijds op veel grotere schaal ongeregeldheden plaats: het was al snel duidelijk dat de lokale politie geen enkele kans had om het geweld in toom te houden. Ten tweede accepteerden de gouverneur en de niet-rellende inwoners van Californië de federale assistentie. Het beleid van toen genoot veel bredere draagkracht onder de Amerikaanse bevolking dan dat van Trump.’

Hoe kijken de Amerikanen naar de National Guard?
‘Vóór de Tweede Wereldoorlog vonden ze de garde belangrijk, maar dat is sindsdien veranderd. Tim Walz, de running mate van Kamala Harris, was ooit een hoge officier in de National Guard. Over de keuze om hem te nomineren als vicepresident werd lacherig gedaan, omdat de National Guard niet “het echte leger” zou zijn. Het negatieve imago van de Guard speelde vaker een rol op het hoogste niveau van de Amerikaanse politiek. In de jaren zeventig kreeg George W. Bush jr. een positie bij de Texas Air National Guard. Tussen het excessief drinken door speelde hij daar soldaatje, en dat werd een grote controverse tijdens de presidentsverkiezingen van 2004.
‘Guardsmen lijken weinig zin te hebben in Trumps beleid, maar kunnen niet weigeren’
Guardsmen worden kleinerend “weekend-soldiers” genoemd: het federale leger heeft veel meer aanzien. Maar die slechte reputatie is niet helemaal terecht, want guardsmen zijn geen reservisten of amateurs. Als dat het geval was zouden ze niet zo vaak in oorlogsgebieden worden ingezet. Ik verwacht niet dat wat er nu in LA plaatsvindt zal leiden tot een verbetering van het toch al slechte imago. Op beelden lijken veel Californische guardsmen in LA weinig zin te hebben om het beleid van de regering van Trump uit te voeren, maar zij kunnen een oproep niet weigeren. Als een guardsman dat doet, wordt hij voor de krijgsraad gesleept.’