Home Dossiers De Verenigde Staten National Guard moest tirannieke gouverneurs aanpakken, maar werd ingezet tegen burgers

National Guard moest tirannieke gouverneurs aanpakken, maar werd ingezet tegen burgers

  • Gepubliceerd op: 26 jun 2025
  • Update 01 jul 2025
  • Auteur:
    Maarten Lely
National Guard moest tirannieke gouverneurs aanpakken, maar werd ingezet tegen burgers
Cover van
Dossier De Verenigde Staten Bekijk dossier

De Amerikaanse president Donald Trump heeft onlangs de National Guard ingezet om de rellen in Los Angeles te stoppen. De gouverneur van Californië noemt dat illegaal. Maar volgens historicus Jelte Olthof staat Trump in zijn recht. ‘Wetgeving over deze legertak is expres ambigu om de president veel vrijheid te geven.’

Gouverneur Gavin Newsom wijst erop dat de Californische National Guard het leger van de Amerikaanse deelstaat is, niet van Trump.Hij stapte zelfs naar de rechter, maar die bevestigde dat de president het recht had om de garde in te zetten. Door die uitspraak kan Trump de 4100 guardsmen die nu in LA aanwezig zijn voorlopig daar houden.

Meer historische context bij het nieuws van vandaag?

Meld u aan voor de gratis nieuwsbrief van Historisch Nieuwsblad.
Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Volgens historicus Jelte Olthof van de Rijksuniversiteit Groningen stelt de ambiguïteit van het Amerikaanse wetboek Donald Trump in staat om de National Guard in te zetten tegen de demonstranten in Los Angeles. ‘Newsom protesteerde luidkeels, maar volgens mij wist hij ook wel dat de president juridisch in zijn recht staat.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Wat is de National Guard?

‘De National Guard is een aparte laag binnen de militaire structuur van de Verenigde Staten, die bestaat uit de samengevoegde milities van de vijftig verschillende deelstaten. In principe zijn het aparte legers met hun eigen artillerie, pantserdivisies en soms zelfs een eigen luchtmacht. De president en de gouverneurs van de staten kunnen een beroep doen op deze National Guard, bijvoorbeeld om ordeverstoringen of de gevolgen van natuurlijke rampen te bestrijden.

‘Het Amerikaanse federale leger bleef klein uit angst voor tirannieke presidenten’

De National Guard is de opvolger van de koloniale milities die ten tijde van de Britse overheersing de lokale orde handhaafden. Tijdens de Amerikaanse Revolutie vormden zij het Continentale Leger van George Washington: een samenwerkingsverband tussen de milities van de opstandige staten die tegen de Britse kroon vochten. Na die Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783) was er veel weerstand tegen de oprichting van een staand federaal leger. Volgens revolutionairen zouden presidenten en gouverneurs met tirannieke neigingen dat kunnen gebruiken om de bevolking te onderdrukken. Het Amerikaanse federale leger bleef daardoor klein, waardoor de kleinere milities tijdens Amerikaanse oorlogen in de negentiende eeuw het merendeel van de troepen leverden.’

Koloniale militie is voorloper van de National Guard
Koloniale milities zijn de voorloper van de National Guard. Schilderij van Don Troiani uit de jaren tachtig.

Wanneer veranderden die milities in de National Guard?

‘Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam de Amerikaanse overheid tot de conclusie dat de Verenigde Staten toch een groot staand leger nodig hadden. Het verschil tussen de soldaten van de verschillende Amerikaanse troepen viel op onder andere omdat ze niet allemaal dezelfde bewapening en hiërarchie hadden. Washington besloot toen dat er een gestructureerd leger nodig was dat altijd paraat zou staan.

Embleem van de National Guard
Embleem van de National Guard.

In eerste instantie bleven de aparte milities van de staten naast dat federale leger bestaan, maar in de jaren twintig werden ook die militielegers gestandaardiseerd en werden ze onderdeel van de overkoepelende Amerikaanse militaire structuur. Sinds 1933 heet deze deze tak van het Amerikaanse leger de National Guard. Die wordt niet alleen in het binnenland, maar ook bij oorlogen in het buitenland gemobiliseerd. In Irak en Afghanistan was 30 à 45 procent van de Amerikaanse strijdkrachten een Guardsman.’

Wanneer kan een president een beroep doen op de guardsmen?

‘Er zijn verschillende trajecten waarmee een president of gouverneur de National Guard kan oproepen. In Californië wordt de Nationale Garde nu gefederaliseerd: de Guard wordt in dat geval een onderdeel van de federale strijdkrachten. De guardsmen veranderen dan hun petjes van “National Guard” in ”Amerikaans leger”. Als opperbevelhebber van de strijdkrachten kan de president de soldaten dan bevelen geven. De wet die hierover gaat stamt uit 1956 en is expres ambigu om de president veel vrijheid te geven.

National Guardsman in 1917
National Guardsman in 1917.

Wat Trump nu doet in Californië is dus niet illegaal, maar het is wel buitensporig. Trump zegt in Los Angeles op te treden tegen rebellie en daarvoor mag hij inderdaad de National Guard inzetten. Of dat passend is bij de situatie is een andere vraag. Want is elke rustverstoring dan een vorm van rebellie volgens Trump?’

Heeft de gouverneur geen zeggenschap over wat eigenlijk zijn eigen troepen zijn?

‘De president kan een gouverneur passeren door de National Guard te federaliseren. In het verleden is de National Guard dan ook vaak gebruikt om gouverneurs tot de orde te roepen als hun handelen in strijd was met de lijn van Washington. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 1957 in Arkansas. De gouverneur van die staat droeg toen de National Guard op om segregationisten in het plaatsje Little Rock te steunen, mensen die wilden voorkomen dat negen zwarte jongeren er naar een witte middelbare school zouden gaan. President Dwight D. Eisenhower federaliseerde de Arkansas National Guard en liet die een corridor vormen waarlangs de kinderen naar school konden gaan.

Soldaten escorteren de Little Rock Nine naar school
Soldaten escorteren de Little Rock Nine naar school.

In 1963 blokkeerde de gouverneur van Alabama, George Wallace, eigenhandig de toegang tot een gesegregeerde school. Daarmee wilde hij voorkomen dat zwarte leerlingen het schoolgebouw betraden. President John F. Kennedy federaliseerde daaropde National Guard en guardsmen dwongen Wallace om aan de kant te gaan.’

Werd de National Guard ook ingezet tegen de Amerikaanse bevolking, zoals nu?

‘In de negentiende eeuw werd de National Guard geregeld gebruikt om stakingen van arbeiders op te breken. En president Nixon heeft in de jaren zeventig nog een staking van postmedewerkers opgebroken door de National Guard in te zetten.

Bij de huidige situatie in Los Angeles wordt er begrijpelijkerwijs veel verwezen naar de LA Riots van 1992, die uitbraken na de vrijspraak van de politieagenten die de zwarte arrestant Rodney King hadden gedood. Toen werd de National Guard ook ingezet, maar dat lag heel anders dan nu. Ten eerste vonden er destijds op veel grotere schaal ongeregeldheden plaats: het was al snel duidelijk dat de lokale politie geen enkele kans had om het geweld in toom te houden. Ten tweede accepteerden de gouverneur en de niet-rellende inwoners van Californië de federale assistentie. Het beleid van toen genoot veel bredere draagkracht onder de Amerikaanse bevolking dan dat van Trump.’

National Guard tijdens de LA Riots in 1992
Guardsmen tijdens de LA Riots in 1992.

Hoe kijken de Amerikanen naar de National Guard?

‘Vóór de Tweede Wereldoorlog vonden ze de garde belangrijk, maar dat is sindsdien veranderd. Tim Walz, de running mate van Kamala Harris, was ooit een hoge officier in de National Guard. Over de keuze om hem te nomineren als vicepresident werd lacherig gedaan, omdat de National Guard niet “het echte leger” zou zijn. Het negatieve imago van de Guard speelde vaker een rol op het hoogste niveau van de Amerikaanse politiek. In de jaren zeventig kreeg George W. Bush jr. een positie bij de Texas Air National Guard. Tussen het excessief drinken door speelde hij daar soldaatje, en dat werd een grote controverse tijdens de presidentsverkiezingen van 2004.

‘Guardsmen lijken weinig zin te hebben in Trumps beleid, maar kunnen niet weigeren’

Guardsmen worden kleinerend “weekend-soldiers” genoemd: het federale leger heeft veel meer aanzien. Maar die slechte reputatie is niet helemaal terecht, want guardsmen zijn geen reservisten of amateurs. Als dat het geval was zouden ze niet zo vaak in oorlogsgebieden worden ingezet. Ik verwacht niet dat wat er nu in LA plaatsvindt zal leiden tot een verbetering van het toch al slechte imago. Op beelden lijken veel Californische guardsmen in LA weinig zin te hebben om het beleid van de regering van Trump uit te voeren, maar zij kunnen een oproep niet weigeren. Als een guardsman dat doet, wordt hij voor de krijgsraad gesleept.’

Dossier Verenigde Staten

Bendeleden in Wilmington
Bendeleden in Wilmington
Artikel

Frederik van Eeden duldde racisme in Amerika

De idealist Frederik van Eeden begon in 1909 een nieuwe landbouwkolonie in de Amerikaanse staat North Carolina. Daarbij kreeg hij hulp van de schatrijke white supremacist Hugh MacRae, die betrokken was bij een racistische staatsgreep. Waarom ging Van Eeden toch met hem in zee?  In 1909 gaat arts, psychiater, schrijver en idealist Frederik van Eeden...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom het Witte Huis zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
Protest bij de Bank of the United States
Protest bij de Bank of the United States
Artikel

Amerikaanse importtarieven maakten de economische crisis in de jaren dertig veel groter

De Verenigde Staten verhoogden in de zomer van 1930 de importheffingen op talloze buitenlandse producten met de Smoot-Hawley Tariff Act. Deze wet was aanvankelijk bedoeld om noodlijdende boeren te helpen, maar pakte desastreus uit. De Amerikaanse importtarieven en de daaropvolgende handelsoorlogen verergerden de Grote Depressie van de jaren dertig. Op het eerste gezicht draaide de...

Lees meer