Corona is niet de eerste epidemie die over de wereld raast. De pest, mazelen en Spaanse griep eisten duizenden slachtoffers, maar zorgden wereldwijd ook voor innovatie en onderzoek.
In dit dossier vindt u historische verhalen over epidemieën. Lees over de maatregelen om de pest buiten te houden, het ontwrichtende karakter van de Spaanse griep en de lessen die we uit het verleden kunnen trekken in de strijd tegen COVID-19.
China censureert beelden van het WK in Qatar waarop het publiek geen mondkapjes draagt. Eind negentiende eeuw vond het mondmasker zijn weg naar de medische wereld.
De ene na de andere pestgolf trof Antwerpen in de zestiende eeuw. Om de ziekte buiten te houden bedacht de stad stapels regels over isolatie en quarantaine. En er kwamen schriftelijke bewijzen dat de drager pestvrij was. ‘In dit huis heeft niemand de pest gehad.’ Certificaten met deze strekking waren gewild. In de havenstad kwam...
In de veertiende eeuw richtte de pest onvoorstelbare schade aan in Europa. Historici hadden moeite de omvang te bevatten, zo laat Dick Harrison zien in een meesterlijke studie. Zelfs met de meest conservatieve schatting van het aantal slachtoffers laat de pestepidemie tussen 1347 en 1352 de Eerste Wereldoorlog ruim achter zich. Op een bevolking van...
In China grijpt het coronavirus om zich heen. De Communistische Partij legt graag een verband tussen de strijd met het virus en de oorlog tegen Japan van 1937-1945.
Deskundigen willen dat er meer onderzoek wordt gedaan naar de oorzaken van long covid. De Franse geleerde Louis Pasteur tekende voor tal van wetenschappelijke doorbraken.
Vanaf 1349 maakten de Zwarte Dood en latere pestgolven in het graafschap Henegouwen veel slachtoffers. Na de grote sterftepieken herstelde het ene deel van het graafschap sneller dan het andere. Dat kwam door verschillen in economische kansen, schrijft Joris Roosen in zijn proefschrift. Wat zijn langetermijneffecten van een ramp als de Zwarte Dood? Roosen: ‘Die...
Complotdenkers verkondigen dat Joden schuldig zijn aan de huidige corona-epidemie. Dat past binnen een oud patroon, zegt historicus Bart Wallet. Haat tegen Joden kan door de elite worden aangewakkerd. ‘Tijdens mijn laatste college voor de lockdown zei een Joodse studente: “Ik hou mijn hart vast. Ik ben bang dat wij hier de schuld van zullen...
Juist op het moment dat Athene slaags raakte met Sparta, werd de stad getroffen door een gruwelijke epidemie. Tussen 430 en 426 v.Chr. maakte de ziekte duizenden slachtoffers. Betekende dit een omslagpunt in de strijd? In de Geschiedenis van de Peloponnesische Oorlog beschrijft de Atheense schrijver Thucydides de uitbraak van een epidemie rond 430 v.Chr....
In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis. Beatrice de Graaf ‘De geschiedenis vertelt ons verbazingwekkend weinig over de echte gevolgen van een pandemie. Van de negende-eeuwse koepest wordt wel gezegd dat hij tot het vertrek van de Vikingen heeft geleid. En van de Zwarte Dood in de veertiende eeuw...
Hoe houd je een besmettelijke ziekte buiten je land? Door de grenzen dicht te gooien. Vanaf 1770 volgde het Habsburgse Rijk deze politiek een eeuw lang tegen de pest. Het stelde een cordon sanitaire van 1600 kilometer in langs de grens met de Ottomanen. In de veertiende eeuw was de pest terug van weggeweest. Sinds...
Koning Willem-Alexander opent vandaag een foto-expositie over de coronacrisis. Het kabinet stelde een comité in om na te denken hoe we stil kunnen staan bij de gevolgen die de coronacrisis op de samenleving heeft gehad. In 1918 veroorzaakte de Spaanse griep grote maatschappelijke ontwrichting in Nederland. De regering keek destijds slechts toe vanaf de zijlijn; het was aan lokale bestuurders, artsen en verpleegsters om het op te nemen tegen de uiterst dodelijke ziekte.
Wetenschappers die nu wereldwijd het nieuwe coronavirus onderzoeken, werken in de voetsporen van Martinus Willem Beijerinck. Deze Nederlandse bioloog bedacht dat onvoorstelbaar kleine ‘wezentjes’ – nog kleiner dan bacteriën – ziekten konden veroorzaken. Hij doopte ze ‘virus’ en had een curieus idee over hun samenstelling. Er heerste een nare ziekte onder tabaksplanten, zagen boeren in...
