Home Dossiers Pandemie Snel herstel na een epidemie

Snel herstel na een epidemie

  • Gepubliceerd op: 19 november 2020
  • Laatste update 02 nov 2022
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 3 minuten leestijd
Snel herstel na een epidemie
Cover van
Dossier Pandemie Bekijk dossier

Vanaf 1349 maakten de Zwarte Dood en latere pestgolven in het graafschap Henegouwen veel slachtoffers. Na de grote sterftepieken herstelde het ene deel van het graafschap sneller dan het andere. Dat kwam door verschillen in economische kansen, schrijft Joris Roosen in zijn proefschrift.

Wat zijn langetermijneffecten van een ramp als de Zwarte Dood?

Roosen: ‘Die kunnen enorm verschillen. Binnen-Vlaanderen en Holland maakten niet lang na de Zwarte Dood perioden van grote bevolkingsgroei mee. Maar in het zuidoosten van Henegouwen zag ik juist langdurige neergang.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Hoe kwam dat?

‘Voor de Zwarte Dood woonden daar vooral kleine boeren met een gemengd bedrijf. Maar door de enorme schok van de epidemie veranderde dat. Daarna werd het gebied beheerst door grootschalige veebedrijven, die veel land nodig hadden en kleine boeren wegconcurreerden. Bovendien erfde doorgaans één van de kinderen, meestal de oudste zoon, het hele bedrijf. Voor de andere kinderen werd het moeilijk om een bestaan op de bouwen en een gezin te stichten. Na de sterftepieken trokken mensen dus weg en zag je verdere ontvolking.’

Waarom ging het in de rest van Henegouwen beter?

‘Uit de bronnen blijkt geen verschil in sterfte, dus daar ligt de verklaring niet. In het noordwesten van het graafschap verdeelden de boeren hun bezittingen na hun dood over hun kinderen. In de derde regio, het noordoosten, bestonden al lange tijd grote boerenbedrijven, maar die produceerden vooral graan en hadden naast een aantal permanente loonarbeiders in de zaai- en oogsttijd meer werklui nodig dan de veehouders in het zuidoosten. Ze zorgden dus voor werkgelegenheid. Bovendien konden kleine boeren in het noordwesten en noordoosten vanuit huis wol en linnen bewerken en zo iets extra’s verdienen. Daardoor trokken mensen na de Zwarte Dood juist naar deze gebieden toe. Vooral het noordoosten bloeide op.’

Pest en corona

Wat als de corona-epidemie voorbij is? Wat kunnen beleidsmakers dan leren van de periode vlak na de Zwarte Dood? Als het zuidoosten van Henegouwen verarmde doordat grote bedrijven de kleintjes wegdrukten, moeten we dan niet oppassen voor de megabedrijven van nu? Niet per se, vindt Roosen: ‘In het noordoosten waren ook grote bedrijven, maar die leverden juist belangrijk werk op. En omdat de grote boeren daar werklui nodig hadden, zorgden ze relatief goed voor hen. Daaruit kun je concluderen dat de huidige overheid vooral moet kijken welke bedrijven mensen aan werk helpen. Dat is tegenwoordig wel een stuk ingewikkelder dan in de Middeleeuwen, want toen waren de grote bedrijven aan hun grond gebonden. Nu zijn het internationals, die zomaar kunnen vertrekken.’

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer