Home Dossiers Bezetting Nederland

Bezetting Nederland

  • 15 artikelen
Anton Mussert met NSB'ers

Met de Duitse inval in Nederland op 10 mei 1940 begon voor ons land de Tweede Wereldoorlog. Na een vijfdaagse oorlog werd Nederland bezet door Duitsland. De regering en de Koninklijke familie zochten een veilig heenkomen in Engeland en Nederland kreeg een nieuw regeringshoofd. Binnen een paar maanden werden de eerste anti-Joodse maatregelen getroffen, de deportaties volgden enige jaren later. Niet lang daarop werden jonge Nederlandse mannen verplicht tewerkgesteld in Duitsland. Enkele duizenden Nederlanders gingen in het actieve verzet, terwijl anderen collaboreerden met de bezetter.

In dit dossier leest u artikelen uit ons archief over de bezetting in Nederland. Met verhalen over Anton Mussert, verzetshelden en de Holocaust.

‘Ik wil slachtoffers van de razzia’s rechtdoen’
‘Ik wil slachtoffers van de razzia’s rechtdoen’
Interview

‘Ik wil slachtoffers van de razzia’s rechtdoen’

Wally de Lang heeft de Holocaust Literatuur Prijs 2023 gewonnen voor haar boek over de razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam. 389 Joodse mannen werden naar Mauthausen gedeporteerd.

Lees meer
Zwoegen voor het Beloofde Land
Zwoegen voor het Beloofde Land
Interview

Zwoegen voor het Beloofde Land

In 1934 ontstond in Franeker een kibboets. In de landbouwnederzetting werden Joodse jongeren voorbereid op emigratie naar Palestina.

Lees meer
‘Seyss-Inquart was invloedrijker dan Rauter’
‘Seyss-Inquart was invloedrijker dan Rauter’
Artikel

‘Seyss-Inquart was invloedrijker dan Rauter’

Wie was de ‘kwade genius’ tijdens de Duitse bezetting, Arthur Seyss-Inquart of Hanns Albin Rauter? Onder leiding van Bas Kromhout (Historisch Nieuwsblad) spraken de Duitse historicus Johannes Koll, die een biografie schrijft over Seyss-Inquart, en promovendus Theo Gerritse, die onderzoek doet naar Rauter, hierover tijdens de tweede bijeenkomst van de serie Helden en Schurken op 21...

Lees meer
Anton Mussert met NSB'ers
Anton Mussert met NSB'ers
Artikel

De raciale schoonmaak van Anton Mussert

NSB-leider Anton Mussert komt er in de geschiedschrijving vanaf als een naïeve, zwakke leider. Zijn antisemitisme zou niet veel hebben voorgesteld. In werkelijkheid bepleitte hij al voor de Tweede Wereldoorlog een raciale zuivering van ons land.

Lees meer
De wanhoopsdaad van Dirkje
De wanhoopsdaad van Dirkje
Artikel

De wanhoopsdaad van Dirkje

In de jonge jaren van Dirkje de Ruyter kwamen de jongens uit Barendrecht op zaterdag naar haar dorp, Pernis, om daar te vrijen met de meisjes. Pernis was zwaar christelijk, maar Barendrecht was nog een graadje strenger. In Pernis konden ze af en toe nog lachen, iets wat in Barendrecht door God verboden leek. Arend-Jan...

Lees meer
‘We hebben het nicht gewusst’
‘We hebben het nicht gewusst’
Interview

‘We hebben het nicht gewusst’

Als er 102.000 medeburgers worden vermoord en bijna niemand verzet zich, dan moet dat wel te wijten zijn aan onverschilligheid bij de rest van de bevolking. Die redenering vormt de basis van wat Bart van der Boom, docent moderne Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden, ‘de mythe van de schuldige omstander’ noemt. In zijn boek...

Lees meer
Genadebrood van de nazi’s
Genadebrood van de nazi’s
Artikel

Genadebrood van de nazi’s

De Duitse bezetter drong Nederlandse Joden de Joodse Raad op. Aanvankelijk hadden de leden de hoop familie en vrienden te kunnen behoeden voor deportatie. Maar die bleek niet terecht. Iedereen moest naar Westerbork, en verder. Voordat 60.000 Amsterdamse Joden – volgens de definitie van het bezettingsbestuur – werden afgevoerd, werden ze uitgesloten. Ze werden paria’s. Het...

Lees meer
Marjan Schwegman over keuzes maken tijdens de bezetting
Marjan Schwegman over keuzes maken tijdens de bezetting
Interview

Marjan Schwegman over keuzes maken tijdens de bezetting

Het begon vaak als een vriendendienst. Voor Joodse bekenden die valse papieren nodig hadden bijvoorbeeld, of een onderduikadres. Zo kwamen veel verzetslieden in de illegaliteit terecht. ‘Veel van deze mensen vertelden achteraf dat het voor hen iets vanzelfsprekends was,’ zegt Marjan Schwegman, directeur van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. ‘Omdat het om...

Lees meer
Plaatsen van herinnering ’40-’45
Plaatsen van herinnering ’40-’45
Artikel

Plaatsen van herinnering ’40-’45

De Duitse bezetting liet geen plek in Nederland onberoerd. Op sommige plaatsen trok de oorlogsgeschiedenis zeer diepe sporen. Een rondgang langs elf lieux de memoire aan de jaren 1940-1945. 1. Rhenen: de Grebbeberg ‘Vijf dagen, en de vrijheid ging verloren,/ vijf jaren, en eerst werd zij herboren./ Zo moeizaam triomfeert de gerechtigheid./ Aan dit besef...

Lees meer
Ad van Liempt over ‘De Oorlog’
Ad van Liempt over ‘De Oorlog’
Interview

Ad van Liempt over ‘De Oorlog’

‘Ik vind het heel bijzonder om hier te zitten,’ zegt Ad van Liempt, voormalig eindredacteur van geschiedenisprogramma Andere Tijden. Hij maakte de negendelige tv-serie De Oorlog, die vanaf 25 oktober wordt uitgezonden, en schreef het bijbehorende boek, dat tegelijkertijd verschijnt. ‘Hier’ is in het Amsterdamse café Eik en Linde, naast de Hollandsche Schouwburg, waar in...

Lees meer
Wilhelmina houdt een toespraak
Wilhelmina houdt een toespraak
Artikel

Wilhelmina in Londen tijdens WO2

Koningin Wilhelmina gedroeg zich tijdens de Tweede Wereldoorlog lang niet zo manmoedig en standvastig als vaak wordt beweerd.

Lees meer
Indiase soldaten in Zandvoort
Indiase soldaten in Zandvoort
Artikel

Indiase soldaten in Zandvoort

In het voorjaar van 1943 waren Indiase soldaten gelegerd aan de Nederlandse kust. Hun aantrekkingskracht op jonge meisjes leidde tot vijandige reacties van de NSB. De Duitsers moesten de Indiërs in bescherming nemen tegen het racisme van de Nederlanders. ‘Van zeer vele kanten word ik gewezen op de misdragingen van de Brits-Indische bezettingstroepen in de...

Lees meer