Overtrokken onvrede
Op 22 februari 1944 bestookten Amerikaanse bommenwerpers Nijmegen. Ze wilden het spoorwegemplacement raken, maar troffen de binnenstad. Een kleine achthonderd mensen kwamen om, bijna evenveel als bij het Duitse bombardement op Rotterdam in mei 1940. Toch kreeg 22 februari 1944 geen prominente plaats in het collectief vaderlands geheugen. Het was, schreef De Gelderlander in 1994,...
Maniakale psychiater
In Nederland heeft het tot 1972 geduurd voordat de notie dat de slachtoffers van de Holocaust recht hadden op maatschappelijk respect – ook in financieel opzicht – doordrong tot de politieke elite. In dat jaar startte ‘een van de meest beladen politieke discussies van de vorige eeuw’, aldus de onlangs gepromoveerde Bram Enning: die rond...
De kern van de natie
Er is iets vreemds met het onderwerp van het boek van Annemarie Houkes. Ze beschrijft ‘de opkomst van orthodoxe protestanten als een aparte gemeenschap in de Nederlandse samenleving in de tweede helft van de negentiende eeuw’. Dat is merkwaardig. Moesten orthodoxe protestanten dan een eigen plaats verwerven? De Nederlandse Republiek was toch een gereformeerd land...
Excentriek gedrag in het kwadraat
Kan één individu de wereld veranderen? Eric Duivenvoorden vindt van wel. In zijn boek over Robert Jasper Grootveld (1932-2009), algemeen bekend als ‘de antirookmagiër’, maakt hij zijn hoofdpersoon tot degene die ‘de jaren zestig’ tevoorschijn heeft getoverd. Zonder Grootveld zou Nederland niet in de culturele voorhoede van het nieuwe levensgevoel zijn beland. Met Grootveld ging...
Signalementen
Zoals gebruikelijk in het meinummer staat deze rubriek geheel in het teken van de Tweede Wereldoorlog. Ook dit jaar is het aanbod van boeken over de oorlog weer enorm. Daarom is ‘Signalementen’ deze keer extra lang, met veertig recent verschenen boeken. Gerard AaldersDe prins kan mij nog meer vertellen. Prins Bernhard – feit en fictie...
De neerlandisatiepolitiek van Willem I
Toen Willem I in 1815 koning werd van het huidige Nederland en België en groothertog van Luxemburg, vertrouwde hij op de Nederlandse taal als bindmiddel. Hij kwam bedrogen uit. De neerlandisatiepolitiek was niet de hoofdoorzaak van de Belgische Opstand, maar kon deze evenmin voorkomen. Zelfs de Vlamingen waren liever ‘verfranst’ dan ‘Hollands’. ‘Het is niet...
Half gek door Russisch bloed
In het woord vooraf bij Voor de kroon wordt men niet ongestraft geboren schrijven auteurs Dorine Hermans en Daniela Hooghiemstra dat van koning Willem I, II en III al in geen zestig jaar complete biografieën zijn verschenen. Zij willen die leemte kennelijk opvullen. Het resultaat is een boek met 150 ‘ooggetuigendocumenten’. De ‘journalisten/historici,’ zoals zij...
Iedereen kon een vijand zijn
Toen Valentina Kropotina in 1930 als baby ter wereld kwam, had ze in de Sovjet-Unie van Stalin al de status van verdachte. Ze werd namelijk geboren in een boerengezin dat juist in die tijd het stempel van ‘koelakken’ opgedrukt kreeg. Er was niet veel nodig om koelak genoemd te worden: een kleine boerderij, wat kleinvee...
Signalementen
Karsten Alnaes De geschiedenis van Europa. 1900-heden. Onbehagen 854 p. Ambo, € 39,95 Met dit vierde deel is de serie van de Noorse auteur Alnaes over de geschiedenis van Europa compleet. Over de eerste twee delen (over de Middeleeuwen en over de vroegmoderne tijd) oordeelde Historisch Nieuwsblad: ‘Alnaes wil niet per se iets oorspronkelijks beweren,...
Ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley (1841-1904)
Mark Twain en Anton Tsjechov roemden de ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley als een van de nobelste mannen van hun tijd. Maar vanwege de gruwelen van het Belgisch bewind in de Congo en een effectieve lastercampagne ging Stanley de geschiedenis in als het prototype van de moorddadige en hooghartige koloniaal. Zijn weerzien met de Congo ervaart...
Historici en de vaderlandse geschiedenis
Sinds eind vorig jaar woedt in de media een debat over de vraag of Nederlandse historici wel genoeg bijdragen aan de discussie over een Nederlandse identiteit. Wie op zoek wil naar wat kenmerkend is voor Nederland, is niet per definitie ‘fout’, betoogt Rob Hartmans. Maar dé nationale identiteit bestaat niet. Wat historici moeten doen is...
Conflictueuze vader, inschikkelijke zoon
H.L. WesselingZoon en vader/ Vader en zoon312 p. Prometheus/ Bert Bakker, € 24,95 Henk Wesseling schreef een boek in twee delen: een over zichzelf en een over zijn vader. Het boek over zijn vader speelt zich af in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Het autobiografische deel is veel persoonlijker en geschreven...