Aardbevingen
Geen wetenschap is zo verward en onwetenschappelijk als juist de geschiedwetenschap. Zou het niet geweldig zijn als deze droevige toestand zou kunnen worden verbeterd met behulp van de natuurwetenschap? In zijn Ubiquity. The Science of History – or Why the World Is Simpler than We Think stelt Mark Buchanan dat historici heel wat zouden kunnen...
Beter dan een beatmis
Vrijwel elke dag kom ik langs twee kerken: de katholieke Krijtberg en de Doopsgezinde Kerk aan het Singel te Amsterdam. De Krijtberg werd gebouwd in de periode van de katholieke emancipatie, aan het begin van de twintigste eeuw, toen elke pastoor bouwpastoor was en elk dorp en elke stad werden voorzien van hetzelfde type bruinbakstenen...
Vooroordelen
Laatst las ik ergens dat alle journalistiek een vorm van autobiografie is. Het lijkt mij wat scherp gesteld, maar laten we eens aannemen dat het waar is. Dan moeten we wel concluderen dat alle geschiedschrijving ook door autobiografische overwegingen wordt gestuurd. Daarmee is direct de vraag gesteld wat eigenlijk mijn eigen autobiografische preoccupaties zijn. In...
Amsterdam wereldboekenstad
Op de Nieuwezijds Voorburgwal te Amsterdam bevindt zich schuin tegenover het Amsterdams Historisch Museum een rijtje huizen met monumentale gevels. Hun hoogte, breedte en de ruime hoeveelheid ramen spiegelden zich ooit trots in het water van de nu gedempte gracht. Aan een van de gevels bevindt zich een schildje met daarop de naam van de...
Europees opstelletje
Het Verdrag van Rome, waarmee in 1957 de Europese Economische Gemeenschap werd opgericht tussen de Beneluxlanden, Frankrijk, Duitsland en Italië, werd vijftig jaar geleden ondertekend. Dat schijnt nog een heel gedoe geweest te zijn, omdat de tekst niet klaar was en de goederentrein met de te bewerken documenten in Zwitserland was blijven steken. Zelfs een...
Nationale paranoia
Na de terroristische aanslagen van 11 september 2001 verklaarde de Amerikaanse president dat de bestaanszekerheid van de Amerikaanse natie in het geding was. Daarom was een ‘mondiale oorlog tegen het terrorisme’ noodzakelijk. Die oorlog, expliciet gezien als een grootschalig militair conflict, waren de Amerikanen ook van plan te winnen. Terwijl de Amerikaanse interventie in Afghanistan...
Gemeenschapszin
Op het moment dat ik dit schrijf wordt de bordesscène voorbereid. Koningin bij de kapper. Bos zoekt stropdas uit. Balk duwt bril vaster op brug van de neus. Rou gaat thuis voor in gebed. Balkenende IV treedt aan met grote instemming van het volk. Ik zal het volk daar over drie jaar nog eens aan...
De jamaarders
Met een hardnekkigheid die naar fanatisme zweemt houdt de moreel verontruste burger, die eerlijkheid hoog in het vaandel voert, zijn landgenoten een spiegel voor: ‘De VOC was een multinational geleid door boeven en uitbuiters’, ‘Nederland was het laatste land waar slavenhandel werd afgeschaft’, ‘In de oorlog zaten er meer Nederlanders bij de SS dan in...
Het paard en de fondueset
Verloopt de ontwikkeling van de technologie sneller dan ooit tevoren? Zijn we kortgeleden begonnen aan een geheel nieuw tijdperk van de wereldgeschiedenis? Zal internet eindelijk vrede op aarde brengen en zal de biotechnologie ons op afzienbare termijn eeuwige jeugd en schoonheid garanderen? Wie gelooft in deze koortsvisioenen van het technologisch optimisme doet er verstandig aan...
Een museum voor ons allemaal
Het schijnt er nu toch van te komen – althans, de wil ertoe is uitgesproken door volksvertegenwoordiging en regering. Over plan en geld moet nog stevig worden gediscussieerd. De lobby voor een nationaal-historisch museum (kan dat niet gewoon Nederlands Historisch Museum heten?) zegt het ijzer te moeten smeden, want het is nu heet. De belangstelling...
Fascistische praktijken
Historici zijn over het algemeen niet gelukkig met het lichtzinnig gebruik van de nazi-analogie. Zij vinden dat het geen pas heeft elke gewelddadige dictator met Hitler te vergelijken en bij elke politieke misstand aan het fascisme te refereren. Eind november vorig jaar vroeg Diane McWhorter zich in het internetmagazine Slate af of deze weigering om...
De Canon en de tijdvakken
Maria van der Hoeven is de meest onzichtbare minister in kabinet-Balkenende IV. Na haar jaren op Onderwijs is ze geparkeerd op het ministerie van Economische Zaken, dat sinds haar aantreden nog meer aan belang schijnt te hebben ingeboet. En je kunt bepaald niet zeggen dat de economie er florissant bij staat. Het is een beetje...