FILM: Signalementen
Canon van de Nederlandse politiek. Spraakmakende momenten (TDM) Wie een dvd wil samenstellen met spraakmakende momenten uit de Nederlandse politieke geschiedenis van de afgelopen vijftig jaar, maakt het zich niet makkelijk. De samenstellers van de dvd en het boek Spraakmakende momenten, die worden gepresenteerd onder de chique naam Canon van de...
FILM: Collaboratie en verzet in Theresienstadt
Een nieuwe film van de 88-jarige Claude Lanzmann? Wie cynisch wil zijn, kan zeggen dat het drieënhalf uur durende The Last of the Unjust geen nieuwe film is, maar bestaat uit oud materiaal dat Lanzmann blijkbaar tegenkwam bij het opruimen van zijn archief. Maar wie de documentaire bekijkt, laat zijn cynisme snel varen. Want...
TENTOONSTELLING: Van flonkerende fibula’s tot Mata Hari
Meer dan een jaar moest het publiek wachten op de opening van het nieuwe Fries Museum, maar op 13 september was het zover. Het splinternieuwe gebouw is prettig en licht, gebouwd dankzij een legaat van 18 miljoen van de Friese architect Abe Bonnema. Momenteel zijn er vier grote...
‘Mao creëerde eigen demonen’
In 1949 versloegen de Chinese communisten na een vier jaar durende bloedige burgeroorlog de nationalisten. Na deze “bevrijding”, zoals de communisten het noemden, begon een lange periode van geweld en terreur tegen de eigen bevolking. Maar de contrarevolutionairen waar Mao tegen vocht, creëerde hij, door deze keiharde onderdrukking, uiteindelijk zelf. In De tragiek van de...
‘Jodenvervolging was geen prioriteit voor nazi’s in Denemarken’
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wisten bijna alle Deense Joden aan de Jodenvervolging te ontkomen. In Landgenoten reconstrueert de Deense historicus Bo Lidegaard de twee weken durende ontsnapping van een Joodse familie en laat hij zien hoe de Holocaust in Denemarken kon mislukken. Waarom moest dit boek geschreven worden? Het verhaal van de...
Handen af van onze koningin
Toen de socialistische voorman Troelstra in 1918 zinspeelde op een revolutie, namen duizenden Nederlanders de wapens op om koningin en regering te verdedigen. Het leek alsof ze spontaan in actie kwamen, maar in werkelijkheid werden ze van bovenaf geregisseerd. Er was haast geen doorkomen aan. Wilhelmina en haar dochter Juliana waren per koets onderweg van...
Goudschat verdrijft kredietcrisis
Bij Terschelling verging in oktober 1799 het Britse fregat de Lutine. Aan boord waren honderden staven goud en zilver, bestemd voor Hamburg. Kooplieden en bankiers wilden daarmee deze stad en uiteindelijk heel Europa voor een financiële crisis behoeden. Het was een regelrechte noodkreet die de Engelse gezant James Craufurd op 20 september 1799 vanuit Hamburg...
Wilhemina preekt de revolutie
Op 6 december 1942 verklaarde koningin Wilhelmina dat na de oorlog in het Koninkrijk geen plaats was ‘voor verschil van behandeling op grond van ras of landsaard’. Haar woorden waren onbedoeld revolutionair. Zondag 13 december 1942 is de sfeer onder de bezoekers van een politieke bijeenkomst in het theater Bellevue te Paramaribo opmerkelijk uitgelaten. De...
‘Een dam tegen de waan van de dag’
STELLING ‘De Eerste Kamer is als instituut niet meer van deze tijd’ OPMERKELIJK ‘Er moet toch íémand zijn verstand gebruiken?’ – L. Jansen ‘Juist nu er geregeerd wordt bij de waan van de dag, is de Eerste Kamer meer dan ooit nodig,’ vindt J. van Eck....
Een andere vorm van democratie
Wanneer geprobeerd wordt het Nederlandse politiek bestel te typeren, vallen vaak de woorden ‘consensus’ en ‘poldermodel’. In tegenstelling tot andere landen zou politiek hier niet in het teken staan van felle conflicten tussen ‘vriend’ en ‘vijand’, maar lijkt alles gericht te zijn op overleg en de wens ‘eruit te komen’. ...
Kapotte koeling in Nationaal Archief
In april 2010 opende toenmalig president Ronald Venetiaan het gloednieuwe gebouw van het Nationaal Archief, met trots. Die trots mocht er zijn, schreef ik destijds, want het gebouw ‘voldoet aan de internationale eisen. Met een temperatuur tussen de 18 en 22 graden Celsius en een luchtvochtigheid tussen de 45 en 55 procent beschikt het...
‘Er waart meer dan één spook door Egypte’
De Arabische Lente is vaak vergeleken met de revolutie van 1848 in Europa. Ook toen verspreidde het vuur van de democratisering zich van het ene land naar het andere. En ook toen was de uitkomst niet louter positief – historici spreken soms van de ‘mislukte’ revolutie van 1848. Maar Jeroen van Zanten, docent Nederlandse...