BOEKEN: Worden zoals wij – Bram Mellink
Het gangbare beeld is dat de Nederlandse samenleving vanaf de late jaren vijftig een ingrijpend individualiseringsproces heeft doorgemaakt, waardoor de meeste Nederlanders zelfstandige en verantwoordelijke staatsburgers zijn geworden. Bram Mellink betwijfelt dat. Volgens hem is die individualisering geen wezenskenmerk van de cultuur, maar een ‘betwistbaar maatschappelijk zelfbeeld’. Hij baseert zijn analyse op...
BOEKEN: Spreken over fout – Bram Enning
‘Als je je vader verloren had aan het oostfront of als hij als verrader was omgelegd door het verzet, had je geen vader en moest je je ook nog voor hem schamen. Dan had je pas echt de nieten getrokken in de loterij des levens.’ Deze ware en waardige woorden zijn van Erik Ader, de...
FILM: signalementen
Bestaan ze nog, avonturiers die op de bonnefooi de wijde wereld in trekken en van het een in het ander rollen? De Joodse Amsterdammer Sam Wagenaar (1908-1997) was zo’n man. Als twintiger ging hij naar Amerika, waar hij in de filmindustrie terechtkwam. Hij werkte als publiciteitsman bij de MGM-studio in Los Angeles en later...
FILM: Jimmy’s Hall
In Ierland had de Heilige Moederkerk de touwtjes heel lang strak in handen. Nadat het land na een bloedige strijd in 1922 onafhankelijk van de Britten was geworden, werd de greep van de katholieke clerus op de bevolking helemaal knellend. De conservatieve moraal vertaalde zich in ingrijpende wettelijke verboden, waaronder die op echtscheiding, abortus en...
TENTOONSTELLING: Spoorwegmuseum
Is het een museum? Is het een pretpark? Het spoorwegmuseum in Utrecht is wat marketeers een ‘belevenis’ noemen, en de kinderen die er rondlopen vinden het geweldig. Er is een treintje voor de kleinsten en een virtuele achtbaan voor de groteren. Tussen alle attracties door besteedt het Spoorwegmuseum momenteel ook nog...
‘De Jedburghs hebben hun rol gespeeld’
In Nederland werden de eerste Jedburgh-teams ingezet in het kader van operatie Market Garden, in september 2014 precies 70 jaar geleden. De Nederlandse inbreng in de heldhaftige operaties is lang onbeschreven gebleven. Jelle Hooiveld begon te graven en vond uiteindelijk genoeg informatie om een boek te schrijven. ‘Het is bijna James Bond in het kwadraat’. ...
‘Van Mook was een onrustig en ongedurig man’
De gemiddelde Nederlander kent de naam van Huib van Mook niet. En dat terwijl Van Mook een belangrijke rol heeft gespeeld in de Nederlandse geschiedenis van de twintigste eeuw. Tom van den Berge, verbonden aan het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde in Leiden, kreeg toegang tot het privé-archief van Van Mook en beschreef...
‘Er zat vroeger veel rommel in de Dikke Van Dale’
De Dikke Van Dale bestaat 150 jaar. Ter gelegenheid van deze mijlpaal is er een jubileumboek uitgebracht, samengesteld door Wim Daniëls. Verschillende bekende en minder bekende schrijvers werkten mee, Daniëls beschreef in meerdere bijdragen het veranderde tijdsbeeld. ‘Soms kwam ik stuitende voorbeelden tegen.’ ‘Dit jaar is bekend gewordend dat Van Dale in 2015 weer een...
Steniging was voor de Grieken al barbaars
De steniging van de Pakistaanse Farzana Iqbal op 25 mei roept de vraag op waar deze vorm van collectieve eigenrichting vandaan komt. Zij staat niet in de Koran, wel komt zij voor in de Thora. De Joodse wet acht steniging op haar plaats bij allerlei vormen van ‘zonde’: het verbreken van de sabbatsrust, het vervloeken...
‘Het poppenhuis kostte net zoveel als een echt huis’
De Britse auteur Jessie Burton schetst in haar debuutroman Het huis aan de Gouden Bocht een verhaal achter het poppenhuis van Petronella Oortman. Het poppenhuis is een van de kopstukken uit het Rijksmuseum. In de roman, gebaseerd op historische feiten, ontvangt Nella in het Amsterdam van 1686 het poppenhuis als huwelijksgeschenk van haar echtgenoot. ‘Het...
Nederlandse spionnen in Engeland tijdens de Eerste Wereldoorlog
De Britse geheime dienst ontmaskerde tijdens de Eerste Wereldoorlog twee Nederlandse spionnen. Ze bleken vanuit Engeland berichten aan de Duitsers te sturen. Het duo werd zonder pardon gefusilleerd – en vrijwel meteen vergeten. In het voorjaar van 1915 gebeurde er iets vreemds in Southampton: de bevolking leek van de ene op de andere dag een...
Nederlandse adel vocht voor Duitsland tijdens WOI
Tientallen adellijke mannen van Nederlandse afkomst vochten tijdens de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde. Uit sympathie voor de keizer of omdat ze de Duitse nationaliteit wilden verwerven. Niemand beschouwden hen als overlopers. Franz Graf zu Ortenburg betwijfelt of hij kan helpen. Hij is niet zo goed op de hoogte van de daden van zijn grootvader...