Alle artikelen
De twintigste eeuw lijkt het tijdperk waarin de democratie triomfeerde, maar het was ook een eeuw waarin grote delen van de wereldbevolking zuchtten onder dictators. De in Nederland geboren en in Hongkong docerende historicus Frank Dikötter heeft drie imponerende boeken geschreven over China onder Mao Zedong. In dit volgende boek laat hij zijn licht schijnen over zeven van diens collega’s. Naast bekende dictators als Benito Mussolini, Adolf Hitler en Jozef Stalin, zijn dat Kim Il-sung (grondlegger van de Noord-Koreaanse heersersdynastie), François Duvalier alias ‘Papa Doc’ (Haïti), Nicolae Ceauşescu (Roemenië) en Mengistu Haile Mariam (Ethiopië).
Ondanks alle verschillen is er één overeenkomst: hoewel ze vaak worden geafficheerd als ‘sterke man’, zijn dictators volgens Dikötter in wezen zwak. ‘Als ze sterk waren geweest, dan waren ze door een meerderheid gekozen. In plaats daarvan grepen ze de macht, niet zelden over de lijken van hun opponenten heen. Maar als zij de macht konden grijpen, konden anderen dat ook.’
‘Hierbij wil ik u van harte feliciteren met uw zestigste verjaardag […] Ik wens u persoonlijk een goede gezondheid en hoop ook dat de volkeren van de vriendschappelijke Sovjet-Unie een gelukkige toekomst tegemoet gaan.’ – Felicitatietelegram van Adolf Hitler aan Jozef Stalin, december 1939. In: Acht dictators uit de 20e eeuw.
Om aan de macht te blijven was terreur noodzakelijk, maar op de langere termijn werkte persoonsverheerlijking beter. Door de uitzinnige verheerlijking van de leider werden niet alleen diens aanhangers en rivalen kleiner gemaakt, maar werd ook iedereen gedwongen te liegen. En als iedereen liegt, weet je niet wat een ander werkelijk meent, zodat het moeilijk is om medestanders te vinden voor een samenzwering tegen de leider. Maar uiteindelijk leidt een dergelijke heerschappij van de leugen er ook toe dat leider alleen nog maar omringd wordt door leugenaars, zodat hij het contact met de realiteit volledig kwijtraakt.
Acht dictators uit de 20e eeuw. De cult van persoonsverheerlijking
Frank Dikötter
352 p. Het Spectrum, € 29,99
Bestel in onze webshop.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Frank Dikötter – Acht dictators uit de 20e eeuw
De twintigste eeuw lijkt het tijdperk waarin de democratie triomfeerde, maar het was ook een eeuw waarin grote delen van de wereldbevolking zuchtten onder dictators. De in Nederland geboren en in Hongkong docerende historicus Frank Dikötter heeft drie imponerende boeken geschreven over China onder Mao Zedong. In dit volgende boek laat hij zijn licht schijnen...
John Barton – De Bijbel
Anno 2020 zijn er nog altijd christenen die de Bijbel zien als één consistent boek, gedicteerd door God zelf, dat je dus letterlijk moet nemen. Tegelijkertijd zijn er ook militante atheïsten als Richard Dawkins en Paul Cliteur, die de Bijbel op een niet minder fundamentalistische wijze lezen en deze beschouwen als een handboek voor religieus...
Film – Beanpole
In Rusland is geen gebrek aan patriottische films over de Tweede Wereldoorlog. Zoals in alle landen gaan ze bijna altijd over mannen. Ze tonen heldhaftige soldaten, die onverschrokken de vijand te lijf gaan. Dat in de Tweede Wereldoorlog in de Sovjet-Unie 800.000 vrouwen in het leger zaten, komt in Russische films zelden aan bod. Dat...
Een tableaugeschiedenis van de kruistochten
Dan Jones schetst in zijn boek De Kruisvaarders een ‘tableaugeschiedenis’ van de kruistochten. De Engelse historicus beschrijft de heilige oorlogen door de ogen van uiteenlopende personages: van pausen tot Vikingen en van islamitische schrijvers tot vrouwen die het kruis opnamen. ‘Het rechtvaardigen van de gewelddadige kruistochten vergde een knap staaltje mentale acrobatiek.’ Waarom moest dit...
De familie Rothschild: profeten van het geld
In twee generaties werd de familie Rothschild de rijkste ter wereld. Dat riep heel wat vragen op en leidde tot wantrouwen, zeker omdat deze bankiers Joods waren. Al snel deden over hen antisemitische geruchten de ronde. Het verhaal begint in het getto van Frankfurt, de Judengasse, waar Mayer Amschel Rothschild met zijn vijf zonen Amschel,...
De terugkeer van een ‘zombiegeschiedbeeld’
Boeken en films hebben bijgedragen aan het mythische beeld van de Perzische invasie van Griekenland (480 v.Chr.) als een oorlog waarin een despoot met een Oosters leger de Griekse vrijheidswaarden bedreigt. In zijn nieuwe boek Xerxes in Griekenland gaat Jona Lendering deze mythe, een ‘zombiegeschiedbeeld’, te lijf. De Nederlandse historicus vertelt het verhaal van de...
De oorlog van horen zwijgen
Na de oorlog vertrekken de ouders van Mieke Eerkens naar Amerika. Nederland voelt niet meer als thuis, dus zoeken zij het geluk in Californië. Hier groeit Mieke op. Decennia later schrijft ze het boek All ships follow me, waarin zij het oorlogsverleden van haar ouders blootlegt. Het boek verschijnt nu in het Nederlands: De oorlog...
Hoe de Noor Fridtjof Nansen stateloze vluchtelingen hielp
Na de Eerste Wereldoorlog zwierven miljoenen vluchtelingen door Europa. Veel van hen hadden geen geldig paspoort. Daarom weigerden de meeste landen hen op te vangen. De Noor Fridtjof Nansen bedacht een oplossing voor deze statelozen. Iedereen kent de beelden van grote aantallen Syrische vluchtelingen die in de zomer van 2015 de oversteek waagden van Griekenland...
Neem de tijd en laat je passie zien
Marike Barendse is uitgeroepen tot beste geschiedenisleraar van 2019. Het Rijksmuseum, de NTR en het Nationaal Archief reikten die prijs dit jaar voor de zesde keer uit. De jury beoordeelde meer dan honderd aanmeldingen en Barendse, al twaalf jaar docent op het Vossius Gymnasium in Amsterdam, kwam als winnaar uit de bus. Haar geheim: ‘neem...
Leeghwater was een waterkunstenaar
Jan Adriaanszoon Leeghwater was een duizendpoot. Hij droeg bij aan de inpoldering van de Beemster, ontwikkelde uurwerken en carillons, en metselde mee aan het Paleis op de Dam. Bovendien had hij een geweldig gevoel voor publiciteit. Mede daardoor verwierf hij een ereplaats in de vaderlandse geschiedenis. De faam van Jan Adriaanszoon Leeghwater begon met een...
Geen zee te hoog voor oercomputer Deltar
Met hogere dijken kan Nederland een zeespiegelstijging van drie meter opvangen, staat in een nieuw rapport. Na de Watersnoodramp kwam er veel geld vrij voor de strijd tegen het water.
Mesopotamië: de kraamkamer van de beschaving
Ver voor onze jaartelling hadden de Mesopotamiërs alles al: huizen van baksteen, strenge wetboeken, meeslepende literatuur en een riolering. En misschien zelfs hangende tuinen in Babylon. Niet voor niets beschouwde koning Hammurabi zichzelf als de plaatsvervanger van de oppergod op aarde. 1. Gebakken modder: de eerste steden ontstaan Het begon allemaal heel simpel: met klei....
