In de negentiende eeuw stichtten streng gereformeerde Nederlanders nederzettingen in de VS. Daar legden ze hun manier van leven op aan de inheemse bevolking en de natuur.
‘De ploeg van den landbouwer gaat bestendig voort zonder bloedstorting het Vasteland te overwinnen; steden en Staten komen, als bij toverslag, tevoorschijn uit den boezem der Westelijke wildernissen; en de onvermoeide veerkracht van ons volk maakt deze Vereenigde Staten tot de Grootste Republiek der Wereld.’ Deze woorden waren eind 1856 te lezen in het weekblad De Hollander, dat verscheen in het plaatsje Holland in de staat Michigan. Negen jaar daarvoor was deze nederzetting gesticht door dominee Albertus van Raalte en diens volgelingen.
Evenals zijn collega Hendrik Scholte, die in 1847 met zijn aanhang het stadje Pella in Iowa stichtte, behoorde Van Raalte tot de ‘Afscheiding van 1834’, een stroming van orthodoxe gereformeerden die zich had afgesplitst van de Nederlandse Hervormde Kerk. De officiële kerk was volgens hen te veel beïnvloed door de ideeën van de Verlichting en afgedwaald van het gereformeerde geloof, zoals dat was vastgelegd tijdens de Synode van Dordrecht (1618-1619). De Afgescheidenen werden tegengewerkt en zelfs vervolgd door de Nederlandse overheid. Daarom vertrokken sommigen van hen onder leiding van hun predikanten naar Noord-Amerika.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
In Wij brachten de wildernis tot bloei beschrijven Jan en Anthonia Boersema de aanloop tot de emigratie van deze gereformeerde Nederlanders en hun lotgevallen in Amerika. Ook gaan ze in op het zelf- en wereldbeeld van deze groep en de consequenties hiervan voor hun houding ten opzichte van de natuur en de oorspronkelijke bevolking. Van Raalte, Scholte en hun volgelingen identificeerden zich heel sterk met het volk Israël uit het Oude Testament. Evenals Mozes en diens aanhang moesten ze de wildernis in, om deze vervolgens om te toveren tot vruchtbaar land, waar ze een eenvoudig en godvruchtig leven dienden te leiden.
De inheemse bevolking was niet alleen heidens maar had in hun ogen nooit moeite gedaan iets van het land te maken, en hun ervaringen met koning Willem I leidden ertoe dat ze de overheid nooit echt vertrouwden. Het gaat niet om leven in harmonie met de natuur, maar de mens moet ‘de wildernis’ overwinnen en naar zijn hand zetten. De eeuwenoude woudreuzen die de Nederlandse kolonisten aantroffen in de oerbossen noemden ze ‘Enaks’, naar de reuzen die het volk Israël in het land Kanaän was tegengekomen. Daar moest de bijl in. Wie dit boeiende, soms wat wijdlopige boek heeft gelezen, kijkt er niet echt van op dat veel nakomelingen van deze christelijke landverhuizers weinig moeite hebben met de huidige president van de VS.
Wij brachten de wildernis tot bloei. Nederlandse immigranten in de Verenigde Staten
Jan J. Boersema en Anthonia M. Boersema-Bremmer
441 p. Atlas Contact, € 29,99
